توسعه فناوری اطلاعات در قزاقستان

قزاقستان از اوایل دهه ۲۰۱۰ میلادی برنامه‌هایی را برای دیجیتال‌سازی دولت و جامعه به اجرا گذاشت. برنامه «قزاقستان دیجیتال» که در سال ۲۰۱۷ آغاز شد، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های تحول دیجیتال در این کشور به شمار می‌آید. هدف این برنامه، ارتقاء بهره‌وری اقتصادی، بهبود کیفیت زندگی شهروندان، تسهیل دسترسی به خدمات دولتی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی بود.

در چارچوب این برنامه، پروژه‌های مختلفی در حوزه دولت الکترونیک، آموزش دیجیتال، زیرساخت‌های ارتباطی، خدمات آنلاین و بانکداری دیجیتال اجرا شد. با رشد سریع زیرساخت‌های دیجیتال، کاربران اینترنت در قزاقستان به بیش از ۸۵٪ جمعیت کشور رسیده‌اند و استفاده از خدمات آنلاین، رسانه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پرداخت موبایلی به‌طور گسترده‌ای گسترش یافته است.

تهدیدات امنیت سایبری

افزایش استفاده از فناوری‌های دیجیتال، خطرات سایبری را نیز به شدت افزایش داده است. حملات فیشینگ، بدافزارها، نفوذ به پایگاه‌های داده، جعل هویت، و تهدیدات باج‌افزاری از جمله مهم‌ترین تهدیداتی هستند که نهادهای دولتی، شرکت‌های خصوصی و حتی کاربران عادی با آن مواجهند.

بر اساس آمار منتشر شده توسط کمیته امنیت ملی قزاقستان، تنها در سال ۲۰۲۳ بیش از ۵۰ هزار مورد حمله سایبری شناسایی و گزارش شده است که بخشی از آن‌ها علیه زیرساخت‌های حیاتی مانند بانک‌ها، شرکت‌های انرژی، نهادهای دولتی و سیستم‌های حمل و نقل بوده‌اند.

نقش دولت در مقابله با تهدیدات سایبری

دولت قزاقستان با درک اهمیت موضوع امنیت سایبری، مجموعه‌ای از اقدامات حقوقی، ساختاری و فناورانه را برای مقابله با تهدیدات پیاده‌سازی کرده است. در سال ۲۰۱۷، «مرکز ملی امنیت اطلاعات» تأسیس شد که وظیفه آن هماهنگی و نظارت بر امنیت سایبری در سطح ملی است.

همچنین، دولت قوانین متعددی در زمینه حفاظت از اطلاعات شخصی، مسئولیت اپراتورهای مخابراتی، الزامات فنی برای زیرساخت‌های اطلاعاتی حیاتی و مسئولیت شرکت‌ها در زمینه امنیت اطلاعات به تصویب رسانده است. یکی از قوانین کلیدی در این حوزه، «قانون امنیت اطلاعات قزاقستان» است که چارچوبی قانونی برای حفاظت از داده‌ها و مقابله با تهدیدات سایبری فراهم می‌کند.

همکاری‌های بین‌المللی

قزاقستان همچنین تلاش کرده است تا از طریق همکاری با نهادهای بین‌المللی نظیر اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و نهادهای سازمان ملل، تجربیات و منابع لازم برای ارتقاء امنیت سایبری خود را کسب کند.

در سال‌های اخیر، همکاری‌هایی با کشورهایی نظیر روسیه، چین، ترکیه، کره جنوبی و کشورهای اروپایی در حوزه تبادل اطلاعات، آموزش نیروی انسانی، و توسعه استانداردهای مشترک امنیتی انجام شده است.

چالش‌های پیش‌رو

با وجود پیشرفت‌های قابل توجه، چالش‌هایی نیز همچنان وجود دارد که روند توسعه امنیت سایبری در قزاقستان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. از جمله این چالش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کمبود نیروی متخصص: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، کمبود نیروی انسانی متخصص در حوزه امنیت سایبری است. دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی هنوز ظرفیت کافی برای آموزش کارشناسان حرفه‌ای ندارند.
2. آگاهی عمومی پایین: بسیاری از کاربران اینترنت از تهدیدات سایبری آگاهی کافی ندارند. این موضوع باعث افزایش موفقیت حملات فیشینگ و بدافزارها می‌شود.
3. زیرساخت‌های ناهمگون: برخی از زیرساخت‌های اطلاعاتی، به‌ویژه در بخش‌های دولتی، به‌روزرسانی نشده و از فناوری‌های قدیمی استفاده می‌کنند که آسیب‌پذیری بیشتری دارند.
4. نبود سیستم‌های ارزیابی خطر: بسیاری از سازمان‌ها هنوز مکانیزم مشخصی برای ارزیابی ریسک‌های سایبری ندارند و صرفاً به اقدامات واکنشی بسنده می‌کنند.

مسیر آینده

برای رسیدن به سطح مطلوب امنیت سایبری، قزاقستان باید گام‌های بلندتری بردارد. برخی از این گام‌ها عبارت‌اند از:

• ایجاد اکوسیستم ملی امنیت سایبری: دولت باید تلاش کند اکوسیستمی هماهنگ از نهادهای دولتی، شرکت‌های خصوصی، مؤسسات آموزشی و پژوهشی، و نهادهای مدنی برای توسعه امنیت سایبری ایجاد کند.
• سرمایه‌گذاری در آموزش و پژوهش: ایجاد برنامه‌های آموزشی حرفه‌ای، حمایت از پژوهش‌های دانشگاهی، و پرورش نخبگان فناوری اطلاعات در اولویت قرار گیرد.
• توسعه فناوری‌های بومی: قزاقستان باید به سمت خودکفایی در تولید برخی از نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای امنیتی حرکت کند تا وابستگی به کشورهای دیگر کاهش یابد.
• افزایش آگاهی عمومی: برنامه‌های اطلاع‌رسانی برای آموزش کاربران در زمینه امنیت رمز عبور، تشخیص ایمیل‌های جعلی، حفظ حریم خصوصی و استفاده ایمن از شبکه‌های اجتماعی باید گسترش یابد.
• ایجاد استانداردهای ملی امنیت اطلاعات: تدوین و اجرای استانداردهای ملی برای شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌تواند به ارتقاء یکپارچگی و هماهنگی در اجرای سیاست‌های امنیتی کمک کند.

نکته:

امنیت سایبری در قزاقستان از اهمیت روزافزونی برخوردار است و بی‌توجهی به آن می‌تواند تبعات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی سنگینی به همراه داشته باشد. دولت قزاقستان گام‌های مهمی را در جهت تقویت این حوزه برداشته است، اما برای پاسخگویی به تهدیدات پیچیده و در حال تحول جهانی، نیاز به عزم جدی، سرمایه‌گذاری هدفمند، و همکاری‌های گسترده‌تر همه واحدها وجود دارد.

جهانی شدن فضای مجازی ایجاب می‌کند که قزاقستان با نگاهی چندبعدی و آینده‌نگر، امنیت سایبری را به عنوان یکی از پایه‌های اصلی توسعه پایدار تلقی کرده و در این مسیر از ظرفیت‌های بومی و بین‌المللی بهره‌برداری کامل به عمل آورد.

آستانه قزاقستان
 

منبع:

https://kazislam.kz/2025/06/tokaev-posetil-knb-akcent-na-kiberbezopasnost/

http://egov.kz/cms/ru/cyberspace

https://profit.kz/news/69241/Kiberbezopasnost-v-Kazahstane-razvitie-infrastrukturi-novie-meri-zaschiti-i-cifrovaya-gramotnost/

https://dknews.kz/ru/dk-it/351252-kiberbezopasnost-v-epohu-ii-dostizheniya-i-ambicii