حملات به مساجد در آلمان سال‌هاست که یک مشکل جدی اجتماعی و امنیتی به شمار می‌رود. به‌ویژه در دوره‌هایی که جامعه دچار دوگانگی شدید و گفتمان‌های سیاسی دچار تنش می‌شوند، احساسات منفی ضد مسلمانان به‌طور فزاینده‌ای نمایان شده و خود را در قالب حملات فیزیکی و لفظی به مساجد و اعضای جوامع مسلمان نشان می‌دهند.
گزارش حاضر که از سوی «مرکز مبارزه با تبعیض» وابسته به دی‌تیب (DITIB) تهیه شده، تحولات سال ۲۰۲۴ را به‌صورت دقیق مستند کرده و بدین‌وسیله پایه‌ای تجربی و مهم برای تحلیل این روند نگران‌کننده فراهم می‌آورد.
سال ۲۰۲۴ با ثبت ۱۷۵ مورد حمله به مساجد، رکوردی جدید را رقم زده است. این افزایش چشمگیر را نمی‌توان به‌طور جداگانه بررسی کرد، بلکه باید در بستر فضای عمومیِ مسمومی تحلیل شود که در حال حاضر پیرامون موضوعات مهاجرت، دین و امنیت شکل گرفته است. به‌ویژه از تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به بعد، تشدید گفتمان‌های عمومی مشاهده می‌شود که به فشار فزاینده‌ای بر جوامع مسلمان انجامیده است. بسیاری از موارد ذکرشده در این گزارش نشان می‌دهند که چگونه این تنش‌های اجتماعی در سطح محلی تخلیه شده و مساجد را به هدف حمله تبدیل کرده‌اند.
حدود ۶۰ درصد این حوادث شامل توهین، تحقیر و تهدید از طریق نامه یا ایمیل است. پس از آن، خسارت به اموال، نقاشی‌های دیواری با نمادهای ممنوعه مانند صلیب شکسته و تهدیدهای مستقیم قرار دارند. اکثریت قریب به اتفاق این حملات زمینه‌ای ضداسلامی و نژادپرستانه دارند و در ۹۶ درصد موارد، مساجد متعلق به جوامع دیتب هدف قرار گرفته‌اند.
گزارش نشان می‌دهد که ارتباط تنگاتنگی بین وقایع سیاسی-اجتماعی و افزایش این حملات وجود دارد، به‌ویژه از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به بعد. بسیاری از این اقدامات با مناظرات رسانه‌ای، درگیری‌های خاورمیانه و قطب‌بندی فزاینده ناشی از روایت‌های پوپولیستی راست‌گرا مرتبط هستند. عاملان اغلب به تئوری‌های توطئه استناد می‌کنند و علیه مسلمانان نفرت‌پراکنی می‌کنند – معمولاً با استفاده از نمادهای نازی، تخیلات خشونت‌آمیز و به‌اصطلاح «مطالبات بازگرداندن مهاجران».
علائم هشداردهنده اجتماعی نباید نادیده گرفته شوند
دکتر زکریا التوغ، رئیس دفتر ضدتبعیض دیتب، اظهار داشت: اینکه اکثر این حملات در نوردراین-وستفالن رخ داده، نگرانی بیشتری برای ما ایجاد می‌کند و دستاوردهای پیشین در زمینه مشارکت و انسجام اجتماعی را زیر سؤال می‌برد.
وی افزود: «انتظار اینکه صرفاً با افزایش دیده شدن، شفافیت و کار گفت‌وگومحور بتوان با اسلام‌هراسی و نفرت از مسلمانان مقابله کرد، از ۷ اکتبر به بعد دیگر به نظر کارساز نمی‌آید. اتهامات کلیشه‌ای یهودستیزی به جوامع ما ضربه می‌زند. دکتر التوغ ادامه داد: «هر یک از این حوادث نشان می‌دهد که تبعیض چه آسیب‌هایی به همراه دارد – نه‌تنها به ساختمان‌ها، بلکه به قلب جوامع، خانواده‌ها و هم‌وطنان ما. این زهر نژادپرستی، انسجام اجتماعی را نابود می‌کند. این باید ما را به شدت نگران کند! دیگر نباید از مسلمانان به‌عنوان سپر بلا برای تنش‌های اجتماعی استفاده شود. دفتر ضدتبعیض دیتب از سیاستمداران، رسانه‌ها و جامعه مدنی خواستار واکنشی دقیق و قاطعانه شده و اقدامات سیاسی مشخصی را مطالبه کرده است: حفاظت بهتر از اماکن اسلامی، پیگیری قضایی سخت‌گیرانه‌تر و تعامل آگاهانه جامعه مدنی با نفرت ضداسلامی.
دیتب اکنون خواستار اقدامات سیاسی مشخصی شده است: حفاظت بهتر از اماکن مسلمانان، پیگیری قاطعانه قضایی و موضع‌گیری روشن علیه نفرت ضداسلامی.
التوغ تأکید کرد: هر حمله نه‌تنها به ساختمان‌ها، بلکه به اعتماد خانواده‌ها و جوامع آسیب می‌زند. باید به‌طور فعال انسجام اجتماعی را حفظ کنیم.
انواع حملات در سال ۲۰۲۴
ابتدا آمار موارد و انواع حملاتی که در سال ۲۰۲۴ رخ داده، ارائه می‌شود. در مجموع، ۱۷۴ حمله به مساجد ثبت شده است. از این تعداد، حدود ۱۱۷ مورد (حدود ۶۰٪) مربوط به حملات لفظی مانند توهین، تهدید و سخنان تحقیرآمیز بوده است، که از طریق ایمیل و نامه صورت گرفته‌اند.
۲۵ مورد (۱۲٪) شامل خسارات به اموال و دیوارنویسی (شعارنویسی، نقاشی،...) بوده‌اند. ۱۵ مورد (۸٪) شامل سایر حملات مانند خرابکاری (وندالیسم)، ورود غیرقانونی، استفاده از نمادهای ممنوعه (مانند نمادهای نازی) و آتش‌سوزی عمدی بوده‌اند. همچنین ۱۵٪ از کل حملات دارای زمینه نژادپرستانه بوده‌اند.
نمودار زیرنشان می‌دهد که این دسته‌بندی‌ها چگونه از نظر درصدی در میان کل حملات توزیع شده‌اند.
نمونه‌های متعدد در گزارش به‌وضوح نشان می‌دهند که چگونه خشونت، نفرت‌پراکنی و وحشی‌گری بر زندگی مذهبی و امنیت روانی جوامع مسلمان تأثیر گذاشته است.
نمودارحملات به مساجد نشان روند افزایشی قابل‌توجهی در حملات مشاهده می‌شود. در سال ۲۰۲۱ تعداد ۴۴ حمله، در سال ۲۰۲۲ تعداد ۳۵ حمله، و در سال ۲۰۲۳ با ۱۳۷ حمله، تقریباً چهار برابر افزایش یافت. در سال ۲۰۲۴، تعداد حملات به ۱۷۵ مورد رسید. این مقایسه در چهار سال گذشته، روند صعودی حملات به مساجد را تأیید می‌کند.
سال ۲۰۲۱: تعداد حملات به ۴۴ مورد کاهش یافت، اما این کاهش ممکن است به دلیل محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹ و کاهش فعالیت‌های اجتماعی باشد. با این حال، آمار کلی نشان می‌دهد که ۵۴ مورد حمله به مساجد توسط وزارت کشور آلمان ثبت شده است.
سال ۲۰۲۲: تعداد حملات دوباره افزایش یافت و به ۶۲ مورد رسید که نشان‌دهنده رشد ۱۴ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۱ است. این حملات عمدتاً شامل آسیب به اموال و جرایم تبلیغاتی با انگیزه‌های راست‌گرایانه افراطی بود.
سال ۲۰۲۳: آمار حملات به‌طور چشمگیری به ۷۰ مورد رسید که نشان‌دهنده افزایش ۱۳ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۲ است. همچنین، گزارش‌ها حاکی از آن است که در مجموع ۱,۱۶۴ جرم با انگیزه ضداسلامی در این سال ثبت شده که شامل حملات به مساجد، تهدیدها و توهین‌ها می‌شود. این رقم نشان‌دهنده اوج‌گیری خشونت پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ است.
حملات بر اساس انگیزه‌ها در سال ۲۰۲۴
این نمودار انگیزه‌های حملات را بر اساس فراوانی نشان می‌دهد. اسلام‌هراسی و نژادپرستی ضداسلامی با ۸۴ درصد از سایر انگیزه‌ها برجسته‌تر است. این انگیزه با ۸ درصد انگیزه‌های ناشناخته دنبال می‌شود؛ در این سال، برخی حملات به هیچ انگیزه‌ای نسبت داده نشدند. ۵ درصد از حملات دارای زمینه راست‌گرایانه افراطی بودند. چهار حمله، یعنی ۲ درصد از کل موارد، با انگیزه توطئه‌گرایانه و یک حمله با انگیزه یهودستیزانه انجام شده است.در مجموع، می‌توان نتیجه گرفت که ۸۹ 
درصد از کل حملات به مساجد بر پایه اسلام‌هراسی (نژادپرستی ضداسلامی) و راست‌گرایی افراطی بوده‌اند.
حملات بر اساس ایالت‌ها
مانند سال‌های گذشته ،اکثریت حملات با ۸۲ درصد (معادل ۱۴۴ حمله) در نوردراین-وستفالن (NRW) رخ داده است. این موضوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. از یک سو، از نظر کمی، تعداد زیادی مسجد در نوردراین-وستفالن وجود دارد که اکثراً مجهز به گنبد هستند و این ویژگی، آن‌ها را به‌عنوان مساجد در ظاهر خارجی مشخص می‌کند. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد درگیری‌های مداوم خاورمیانه نیز عاملی باشد که مساجد را به‌عنوان اهداف حملات انتخاب می‌کند. پس از نوردراین-وستفالن، بادن-وورتمبرگ با ۱۰ مورد، هسن با ۷ مورد، و بایرن و نیدرزاکسن هر کدام با ۳ حمله در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
حملات بر اساس فصل‌های سال
۴۱ درصد از کل حملات سال ۲۰۲۴ در فصل اول، ۱۳ درصد در فصل دوم، ۲۱ درصد در فصل سوم و ۲۵ درصد در فصل آخر رخ داده است. افزایش حملات به مساجد پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ در فصل اول سال ۲۰۲۴ نیز ادامه داشته است. اما در فصل دوم و سوم سال ۲۰۲۴، تعداد حملات به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است.
تحلیل توزیع زمانی حملات به مساجد
افزایش حملات که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شده بود، در فصل اول سال ۲۰۲۴ نیز ادامه یافته است. ماه‌های ژانویه (۳۷ حمله)، فوریه (۲۴ حمله) و مارس (۱۰ حمله) تعداد بالایی از حملات به مساجد را نشان می‌دهند، هرچند حملات در مارس کمتر بوده است. ماه‌های آوریل (۷ حمله)، مه (۵ حمله) و ژوئن (۱۰ حمله) تعداد حملاتی مشابه مارس دارند. در ماه‌های ژوئیه (۱۵ حمله)، اوت (۱۴ حمله)، نوامبر (۲۰ حمله) و دسامبر (۱۴ حمله) نیز تعداد حملات به مساجد به‌طور قابل‌توجهی بالا بوده است.در اینجا باید تأکید کرد که فصل اول سال، با اختلاف زیاد، بالاترین میزان حملات به مساجد را داشته است.
تأثیرات بر جوامع متأثر
حملات ثبت‌شده تأثیرات روانی و اجتماعی قابل‌توجهی بر جوامع مسلمان متأثر داشته است. بسیاری از اعضای این جوامع از افزایش احساس ناامنی و ترس، به‌ویژه در برابر حملات احتمالی بعدی، گزارش داده‌اند. تکرار حملات کلامی و تهدیدها به انزوای فزاینده قربانیان منجر شده و زندگی مشترک بین‌دینی و بین‌فرهنگی را دشوارتر کرده است.
مشکل دیگری که مطرح است، کم اهمیت جلوه دادن این حوادث در نگاه عمومی است.
در حالی که حملات فیزیکی به مساجد گاهی توجه رسانه‌ای را جلب می‌کنند، حملات کلامی اغلب به‌عنوان موضوعی کم اهمیت‌تر تلقی می‌شوند. این نگاه، اثرات بلندمدت خشونت کلامی را نادیده می‌گیرد که می‌تواند از انگ‌زنی تا آسیب‌های روانی شدید مانند تروما متغیر باشد.
پیامدهای اجتماعی
نتایج این گزارش ضرورت یک مناظره اجتماعی دقیق درباره نژادپرستی ضداسلامی و تنوع مذهبی در آلمان را روشن می‌کند. تعداد بالای حملاتی که با انگیزه‌های راست‌گرایانه انجام شده، نشان‌دهنده ادامه‌دار بودن این ایدئولوژی‌ها به‌عنوان یک مشکل جدی است که نیاز به اقدام فوری در سطوح سیاسی و جامعه مدنی دارد.علاوه بر این، توزیع حملات بین انجمن‌های مختلف مساجد نشان می‌دهد که به‌ویژه انجمن‌های بزرگ مانند دیتب اغلب هدف این حملات هستند. این امر نشان‌دهنده حمله سیستماتیک به نه تنها جوامع فردی، بلکه ساختارهای نمایندگی اسلام در آلمان است. در این راستا، تقویت حفاظت از مساجد و حمایت از جوامع متأثر ضروری به نظر می‌رسد.
نتیجه‌گیری و چشم‌انداز
ارزیابی نهایی این گزارش نشان می‌دهد که حملات به مساجد در سال ۲۰۲۴ تنها بیانگر پیش‌داوری‌های فردی نیستند، بلکه به مشکلات عمیق‌تر اجتماعی اشاره دارند. افزایش قطب‌بندی در مناظرات عمومی و گسترش ایدئولوژی‌های راست‌گرایانه افراطی، فضایی را ایجاد کرده که چنین حملاتی را تسهیل می‌کند.
ارتباط قابل‌توجهی بین رویدادهای سیاسی و افزایش حملات مشاهده می‌شود. داده‌ها نشان می‌دهند که تنش‌های اجتماعی، که از طریق پوشش رسانه‌ای درگیری‌ها تشدید می‌شوند، پایه‌گذار این نوع خشونت هستند.
یافته کلیدی دیگر، ناهماهنگی بین شدت حوادث و توجه به آن‌ها در مناظرات عمومی است. در حالی که حملات فیزیکی شدید گاهی توجه‌ها را جلب می‌کنند، انواع متنوع خشونت کلامی و تهدیدها اغلب به اندازه کافی مورد بحث قرار نمی‌گیرند. اینجاست که پتانسیل بالای آسیب‌های روانی طولانی‌مدت برای قربانیان نمایان می‌شود. بنابراین، مقابله پایدار با این حملات نیازمند نه تنها تعقیب قضایی مرتکبان، بلکه اقدامات پیشگیرانه جامع برای افزایش آگاهی جامعه است.
بر اساس داده‌های تجربی موجود، می‌توان چند حوزه اقدام را برای آینده شناسایی کرد که باید با جدیت بیشتری مورد توجه قرار گیرند. نخست، حفاظت بهتر از مساجد و دیگر اماکن مذهبی ضروری است تا مسلمانان بتوانند بدون ترس و نگرانی به وظایف دینی و اعمال مذهبی خود عمل کنند.
دوم، باید فعالیت‌های پیشگیرانه علیه ایدئولوژی‌های راست‌گرایانه و ضداسلامی تقویت شود. در این میان، نهادهای آموزشی نقش محوری دارند. گزارش نشان می‌دهد که نگرش‌های نژادپرستانه و تبعیض‌آمیز اغلب از ناآگاهی و پیش‌داوری سرچشمه می‌گیرند. با اجرای برنامه‌های آموزشی مناسب، به‌ویژه برای جوانان، می‌توان آن‌ها را نسبت به موضوعات تنوع و تحمل حساس‌تر کرد.
سوم، مشارکت فعال‌تر جامعه مدنی ضروری است. ابتکاراتی که به گفت‌وگوی بین‌دینی و احترام متقابل می‌پردازند، باید از نظر مالی حمایت شوند و از پشتیبانی سیاسی برخوردار باشند. گزارش تأکید می‌کند که انزوای جوامع مسلمان، یکی از عوامل اصلی آسیب‌پذیری آن‌هاست. با ترویج تعاملات باز و سازنده، می‌توان با این روند مقابله کرد.
در نهایت، رسانه‌ها باید مسئولیت خود را در ارائه گزارش‌های متعادل ایفا کنند. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که پوشش رسانه‌ای درگیری‌ها اغلب بستر نفرت و خشونت را فراهم می‌کند. گزارشگری مسئولانه که بر تمایز و دقت تأکید دارد، می‌تواند به بهبود فضای اجتماعی کمک کند.در مجموع، این گزارش نشان می‌دهد که مبارزه با حملات به مساجد و نژادپرستی ضداسلامی تنها از طریق همکاری هماهنگ دولت، جامعه، رسانه‌ها و فعالان جامعه مدنی امکان‌پذیر است. داده‌های موجود، پایه‌ای مهم برای توسعه و اجرای اقدامات هدفمند و بلندمدت فراهم می‌کنند.
گزارش نه‌تنها به مستندسازی ابعاد حملات به مساجد می‌پردازد، بلکه برای ایجاد یک تعامل اجتماعی پایدار با نژادپرستی ضداسلامی نیز پیشنهادهایی ارائه می‌دهد. نتایج این گزارش به‌وضوح نشان می‌دهند که یک مناظره عمومی دقیق و متعادل برای جلوگیری از تشدید نفرت و خشونت، به‌شدت ضروری است.
منبع: DITIB
نظر شما