درهفته‌های اخیر تنش نظامی میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی باردیگر توجه افکارعمومی جهانی را به خود جلب که اردست. این تقابل که درقالب جنگی محدود اما پرتنش نمایان شد، نه‌تنها ابعاد نظامی، بلکه جنبه‌های سیاسی، رسانه‌ای، روانی و ایدئولوژیک گسترده‌ای داشته است . از جمله کشورهایی که این رویداد را به‌طور ویژه پیگیری کردند، اندونزی بزرگ ترین کشور مسلمان بود. افکار عمومی اندونزی که همواره نسبت به مسائل جهان اسلام حساس است، این بار نیز با نگاهی همدلانه و گاه تحلیل‌گرانه، جنگ ایران و اسرائیل را از دریچه های گوناگون در رسانه‌های رسمی، اجتماعی دنبال کردند.
رسانه های اندونزی در قبال این جنگ، نه یکپارچه و یک‌صدا، بلکه با تنوعی از دیدگاه‌ها و رویکردها ظاهر شدند. این رسانه‌ها را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد: رسانه‌های جریان اصلی (mainstream) نظیر Kompas, Detik, Tempo, CNN Indonesia، رسانه‌های اسلامی مانند Republika, Hidayatullah, Kiblat.net و Suara Islam، و همچنین رسانه‌های محلی و تحلیل‌محور نظیر Kompasiana, The Conversation Indonesia، و برخی شبکه‌های مستقل تلویزیونی مانند TV One یا Metro TV.
در میان رسانه های بزرگ و عمومی، گرچه سعی شده بود خبرها با بی‌طرفی نسبی پوشش داده شوند، اما در تحلیل های پس زمینه، بسیاری از روزنامه‌نگاران و تحلیل‌گران تأکید کردند که آغازگر این تنش رژیم صهیونیستی بوده و ایران در جایگاه دفاع از حاکمیت خود عمل کرده است. برای مثال روزنامه Kompas در تحلیلی با عنوان «Serangan Balasan Iran dan Implikasi Regional» ضمن بررسی واکنش جهانی به حمله موشکی ایران اشاره کرد که «واکنش تهران نه فقط در سطح نظامی، بلکه در سطح اعتبار ژئوپولیتیکی نیز ضربه‌ای قابل توجه به جایگاه اسرائیل وارد کرد.»
از سوی دیگر رسانه های اسلامی دراندونزی روایت قاطع‌تری ارائه دادند. آن‌ها ایران را در جایگاه مدافع مظلومان، دشمن صهیونیسم جهانی و صدای مقاومت اسلامی درخاورمیانه توصیف کردند. وب‌سایت Republika مقاله‌ای تحلیلی منتشر کرد که در آن آمده بود: «حمله دقیق ایران به مواضع نظامی اسرائیل پاسخی مشروع به تجاوز آشکار و نقض قوانین بین‌المللی است. تهران نشان داد که توان بازدارندگی مؤثر دارد.» همچنین Kiblat.net در یادداشتی به قلم یکی از نویسندگان مستقل نوشت: «وقتی جهان در برابر ظلم اسرائیل سکوت می‌کند، جمهوری اسلامی ایران تنها کشوری است که به جای شعار، با عمل وارد میدان شده است.»
در همین حال برخی از رسانه های لیبرال و دانشگاهی تلاش کردند تحلیل عمیق‌تری از پیامدهای ژئوپولیتیکی این تنش ارائه دهند. The Conversation Indonesia در یادداشتی از یک استاد علوم سیاسی دانشگاه اندونزی (UI) تأکید کرد که پاسخ ایران نشان دهنده ورود به مرحله‌ای تازه از نظم امنیتی در خاورمیانه است و این امر می‌تواند موازنه قدرت را به زیان اسرائیل و متحدانش دگرگون سازد.
نکته قابل تأمل این است که رسانه ها در بازتاب واکنش نهادهای دینی اندونزی، صدایی تقریباً هم‌سو و حامی ایران داشتند. سخنان رهبران نهضت‌العلما (PBNU) محمدیه و مجلس علمای اندونزی (MUI) با پوشش وسیعی در رسانه‌های داخلی همراه بود. در بیانیه رسمی PBNU آمده بود: «ایران کشوری مستقل است که حق دفاع از حاکمیت و مردم خود را دارد. تجاوز اسرائیل محکوم است و جهان اسلام باید در برابر چنین تجاوزی متحد باشد.» این بیانیه با تیترهایی مانند PBNU Serukan Dukungan Untuk Iran (PBNU خواستار حمایت از ایران شد) در رسانه‌های متعدد منتشر شد.
علاوه بر این فضای مجازی در اندونزی نیز نقش مهمی در شکل‌گیری افکار عمومی ایفا کرد. در پلتفرم‌هایی نظیر توییتر، فیسبوک و اینستاگرام هزاران پیام همدردی با مردم ایران، حمایت از پاسخ نظامی ایران و محکومیت اقدامات اسرائیل منتشر شد. هشتگ‌هایی مانند #IranMenang، #SolidaritasUntukIran و #ZionisKalah به مدت چند روز در میان ترندهای اصلی بودند. کاربران تصاویر از حملات موشکی ایران، فیلم‌های سخنرانی رهبر انقلاب اسلامی و عکس‌هایی از شهیدان ایرانی را در صفحات خود بازنشر می‌دادند و آن‌ها را قهرمانان مقاومت می‌نامیدند.
در این میان برخی از جریان های سلفی یا گروه‌های وابسته به حزب التحریر سعی کردند موضوع را به محور فرقه‌ای تبدیل کرده و هشدار دهند که نباید فریب «پروژه شیعه» ایران را خورد. اما این دیدگاه ها، برخلاف گذشته، امسال با استقبال گسترده‌ای مواجه نشد. بیشتر تحلیل‌گران بر این باور بودند که ایران، فارغ از تعلق مذهبی، در جایگاه کشوری قربانی تجاوز، در حال دفاع مشروع از خود بوده است. حتی برخی از فعالان اهل سنت اندونزی از ایران با عنوان «صدای مقاومت اسلامی» یاد کردند و بر همگرایی بیشتر مسلمانان جهان تأکید ورزیدند.
در سطح افکار عمومی، یک نظرسنجی غیررسمی توسط Tribunnews نشان داد که از میان بیش از ۱۴۰۰۰ شرکت‌کننده، حدود ۷۳ درصد ایران را پیروز این دور از تقابل‌ها با اسرائیل دانسته‌اند. این عدد به روشنی نشان‌دهنده تمایل و همدلی افکار عمومی اندونزی با ایران است، به‌ویژه زمانی که ناتوانی پدافند اسرائیل در مهار حملات دقیق ایران به نمایش درآمد.
در رسانه‌های تصویری نیز شبکه‌هایی مانند TV One، iNews و Metro TV، با دعوت از تحلیل‌گران نظامی و بین‌المللی، روایت‌هایی را پوشش دادند که در بسیاری از آن ها، عملکرد ایران در سطح عملیات موشکی، هماهنگی راهبردی و بازدارندگی، مورد تحسین قرارگرفت. یکی از تحلیل‌گران نظامی در برنامه زنده Indonesia Bicara گفت: «پیش از این بسیاری فکر می‌کردند اسرائیل شکست‌ناپذیر است، اما حملات اخیر ایران این افسانه را فرو ریخت.»
مراسم یادبود و طومارمردمی
طومار همبستگی، صدایی از عمق جامعه اندونزی با همکاری سفارت جمهوری اسلامی و رایزنی فرهنگی درجاکارتا مراسمی رسمی برای امضای طومار اعتراض به جنایات اسرائیل برگزار کرد. این رویداد که با حضور نهادهای مدنی، سازمان‌های اسلامی، دانشگاهیان، خبرنگاران و مردم عادی همراه بود، به نماد روشنی از کنش اجتماعی علیه ظلم و در حمایت از ایران بدل شد. رسانه دولتی Antara News این مراسم را به‌صورت برجسته پوشش داد. بیش از ۶۰۰ نفر از مردم اندونزی طوماری با این مضمون را امضا کردند: «ما امضا کنندگان ذیل ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های کشته‌شدگان حملات رژیم صهیونیستی به مردم ایران، رژیم اشغالگر صهیونیستی را به خاطر حمله به ایران و کشتار جمعی از مردم، خصوصاً زنان و کودکان محکوم می‌نماییم.»
1. رسانه‌ها در خط مقدم دفاع اخلاقی چندین رسانه مهم از جمله Detik، Tribun News، Kumparan، Suara.com و Harian Mahkota Nusantara، در گزارش‌هایی مستقل و تحلیلی، از حمله به غیرنظامیان ایرانی، به‌ویژه زنان، کودکان و دانشمندان، به‌عنوان "جنایت علیه بشریت" یاد کردند. در این گزارش‌ها جامعه جهانی به خاطر سکوت در برابر این اقدامات، مورد انتقاد شدید قرار گرفته است.
2. حضور میدانی مردم؛ حمایت فراتر از سیاست تصاویر منتشرشده در Detik و Kumparan نشان می‌دهند که صدها نفر از مردم اندونزی، به‌صورت خودجوش، با شمع، گل، پلاکارد و پیام های تسلیت به محل اقامت سفیر جمهوری اسلامی ایران در جاکارتا آمده‌اند. آن‌ها طومار اعتراض را امضا کرده و اعلام کردند که "در کنار ملت ایران" ایستاده‌اند. این اتفاق فراتر از یک واکنش سیاسی، بازتاب احساسات انسانی و دینی جامعه اندونزی است.
3. نقش محوری سفارت و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی عمومی برگزاری منظم مراسم یادبود، همایش های همدردی و مدیریت هماهنگ رسانه‌ای نشان از عملکرد حساب‌شده و مؤثر دارد. RRI، رسانه ملی اندونزی در برنامه‌ای زنده از شبکه سراسری PRO3، مراسمی با عنوان Solidaritas untuk Rakyat Iran پخش کرد که در آن از مظلومیت مردم ایران و تجاوز رژیم صهیونیستی به‌صراحت سخن گفته شد.
4. واکنش تشکل‌های اسلامی؛ صدای مقاومت سازمان اهل‌البیت اندونزی (ABI) و دیگر نهادهای اسلامی با حضور در محل سفارت ایران، حملات اسرائیل را محکوم کرده و از ایران حمایت کردند. بانوان عضو Muslimah ABI نیز در این مراسم مشارکت داشتند. Berita Harian Nusantara نیز از حضور سازمان روزنامه‌نگاران اندونزی (AWPI) در این رویداد خبر داد.
5. اظهارات قاطع سفیر ایران در اندونزی در گفت‌وگویی با Tempo.co، سفیر جمهوری اسلامی ایران صراحتاً تأکید کرد که ایران هیچ توافقی برای آتش‌بس با اسرائیل نداشته و اقدامات نظامی اخیر، پاسخی مشروع به تجاوزات مکرر اسرائیل است. این موضع‌گیری شفاف، درک مخاطبان اندونزیایی از حق دفاع ایران را تعمیق بخشید.
6. بحران اعتماد به نهادهای بین‌المللی در گزارشی از Kumparan News، مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند که سطح اعتماد به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) کاهش یافته است. این موضوع در اندونزی نیز مورد توجه قرار گرفته و برخی تحلیل‌گران آن را نشانه‌ای از تبعیض و استانداردهای دوگانه غرب در برابر کشورهای مستقل دانسته‌اند.
7. گفتمان مقاومت در حال گسترش در فضای رسانه‌ای اندونزی، ایران نه فقط به‌عنوان یک کشور درگیر جنگ، بلکه به‌عنوان نماد مقاومت، عدالت‌خواهی و ایستادگی در برابر امپریالیسم معرفی می‌شود. بسیاری از تحلیل‌ها از ایران به‌عنوان "صدای ملت‌های تحت ستم" یاد کرده‌اند. حتی در برخی محافل، شعارهایی برای مقابله با سلطه آمریکا و اسرائیل نیز مطرح شده است.
8. انسجام رسانه‌ای و مردمی در همدردی با ایران رسانه‌هایی مانند RRI، Detik، iNews، Antara، Tribun News و Suara.com به شکلی هماهنگ اخبار مربوط به حمایت مردمی، تجمعات، و مراسم همبستگی با ملت ایران را پوشش داده‌اند. این پوشش نه صرفاً خبری، بلکه آمیخته با نوعی جهت‌گیری اخلاقی و انسانی است که جایگاه ایران را به‌عنوان "قربانی تجاوز" به نمایش می‌گذارد.
9. انتقال موضوع از سطح دولتی به حوزه مردمی پدیده حضور مردمی در محل اقامتگاه سفیر ایران، امضای طومار، روشن کردن شمع، نصب تصاویر شهدا و برگزاری مراسم دعای جمعی، نشان‌دهنده آن است که مسئله جنگ ایران و اسرائیل در حال تبدیل شدن به موضوعی وجدانی و اخلاقی برای مردم اندونزی است؛ نه فقط در سطح سیاسی یا خبری، بلکه در عمق احساسات انسانی.
10. جایگاه ایران به‌عنوان نماد مقاومت و عدالت‌خواهی در تمام این گزارش‌ها: ایران نه‌تنها به‌عنوان یک بازیگر نظامی، بلکه به‌عنوان کشوری مقاوم، قربانی ظلم، و صدای ملت های تحت ستم معرفی می‌شود. این امر جایگاه جمهوری اسلامی ایران را در افکار عمومی اندونزی تقویت کرد.
نتیجه‌گیری :
براساس گزارش های منتشرشده بین ۲۵ ژوئن تا ۴ ژوئیه 2۰۲۵می‌توان با اطمینان گفت که جمهوری اسلامی ایران در جنگ رسانه ای و اخلاقی با رژیم صهیونیستی، در افکار عمومی اندونزی پیروز بوده است. این پیروزی، نتیجه عملکرد مؤثر رسانه‌ای و مردمی و بازتاب طبیعی از فرهنگ عدالت‌خواه، انسانی و ضداستعماری مردم اندونزی بوده است.
ایران در نگاه اندونزی امروز نه یک تهدید، بلکه ملتی مقاوم و شجاع است که در برابر بی‌عدالتی جهانی ایستاده است. آنچه در جاکارتا رخ داد، صرفاً یک تجمع نبود، بلکه بیانیه‌ای مردمی برای حمایت از مظلوم و ایستادگی در برابر ظلم بود. در مجموع فضای رسانه‌ای اندونزی نسبت به جنگ ایران و اسرائیل، متنوع ولی در عین حال همدلانه با موضع ایران بود. رسانه ها با تحلیل‌های متفاوت، ولی در محورهای کلان مشترک، از جمله دفاع مشروع ایران، افول بازدارندگی اسرائیل، بیداری اسلامی و اهمیت وحدت جهان اسلام به موضوع پرداختند. با استناد به گزارش‌ها، تحلیل‌ها، و افکارسنجی ها می‌توان گفت که دست‌کم ۷۰ تا ۷۵ درصد رسانه‌های اندونزی چه در قالب خبر، چه یادداشت، چه گفت وگوهای تحلیلی و چه در بازتاب افکار عمومی، جمهوری اسلامی ایران را پیروز این دور از درگیری نظامی می‌دانند. این پشتیبانی رسانه‌ای، در کنار موج همدلی مردمی و مذهبی، جایگاه ایران را در اندونزی، به‌عنوان کشوری مقتدر و مقاوم، بیش از پیش تقویت کرده است.
منابع:
- Kompas.com
- Detik.com
- CNNIndonesia.com
- Republika.co.id
- Tribunnews.com
- Kiblat.net
- Tempo.co
- Jakarta Post
- Forum Tadabbur Lidmi
- Media Indonesia & TV One coverage archives
نظر شما