اشاره:

این تحلیل به بررسی سازمان‌های فرهنگی و علمی بین‌المللی ترکیه در قزاقستان و نقش آن‌ها در روابط دوجانبه می‌پردازد. یافته‌های اصلی نشان می‌دهد که فعالیت‌های ترکیه در این حوزه‌ها، مجموعه‌ای از اقدامات پراکنده و موردی نیست، بلکه یک استراتژی دولتی کاملاً هماهنگ، چندلایه و نهادینه‌شده است. این استراتژی به عنوان یکی از ارکان بنیادین "مشارکت استراتژیک توسعه‌یافته" میان دو کشور عمل کرده و یکی از موتورهای اصلی پیشبرد دستورکار همگرایی در "سازمان کشورهای ترک (OTS)" محسوب می‌شود. این نوشتار بازیگران کلیدی این ساختار و نظام قدرت نرم – یعنی آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (TİKA)، موسسه یونس امره (YEE)، بنیاد معارف ترکیه (TMF)، ریاست ترک‌های خارج از کشور و جوامع خویشاوند (YTB)، آکادمی ترک و دانشگاه احمد یسوی در ترکستان قزاقستان– و نقش‌های مکمل آن‌ها را معرفی و تحلیل می‌کند. این نهادها با ایجاد یک شبکه منسجم، از بازسازی میراث فرهنگی و آموزش زبان گرفته تا ارائه بورسیه‌های تحصیلی و تأسیس مدارس، به دنبال تعمیق نفوذ فرهنگی و علمی ترکیه و تقویت پایه‌های یک هویت مشترک ترکی در قزاقستان هستند.

مبانی روابط فرهنگی ترکیه و قزاقستان

فعالیت‌های فرهنگی و علمی ترکیه در قزاقستان بر بستری از یک روایت دقیق از هویت مشترک بنا شده و از طریق یک چارچوب نهادی مستحکم به اجرا درمی‌آید. این رویکرد، روابط دو کشور را از یک ارتباط صرفاً احساسی به یک اتحاد استراتژیک تبدیل کرده است.

میراث مشترک و مشارکت استراتژیک توسعه‌یافته

روابط دوجانبه میان ترکیه و قزاقستان از زمان استقلال قزاقستان در سال 1991، مسیری تکاملی را طی کرده است. این روابط که در ابتدا بر پایه تعبیر میراث مشترک زبانی، تاریخی و فرهنگی شکل گرفت، اکنون به یک "مشارکت استراتژیک توسعه‌یافته" رسمی تبدیل شده است. روایت «تاریخ، ریشه زبان، هویت و فرهنگ نسبی مشترک»  به عنوان ایدئولوژی بنیادینی عمل می‌کند که همکاری‌های عمیق‌تر در تمامی بخش‌ها، از جمله آموزش، علم و فرهنگ را مشروعیت می‌بخشد و تسهیل می‌کند.

این همسویی فرهنگی و ایدئولوژیک، پایه‌های یک اتحاد عمل‌گرایانه را تقویت می‌کند که بر منافع ساختاری متقابل استوار است. این رابطه دارای یک مکمل بودن ساختاری است که به ندرت میان دو قدرت منطقه‌ای با این فاصله جغرافیایی دیده می‌شود. از یک سو، قزاقستان با برخورداری از مقیاس اقتصادی، منابع غنی و مرکزیت در کریدور میانی، و از سوی دیگر، ترکیه با تجربه صنعتی، اعتبار در بخش دفاعی، دسترسی به دریا، عضویت در ناتو و نفوذ سیاسی منعطف در اروپا، خاورمیانه و حوزه مدیترانه، منافع یکدیگر را تکمیل می‌کنند. اعتماد استراتژیک متقابل که بر پایه این منافع ساختاری همگرا شکل گرفته، ظرفیت‌های دو طرف را به هم پیوند می‌دهد. در این معادله، ترکیه برای قزاقستان تداوم لجستیکی و گسترش صنعتی پایین‌دستی را فراهم می‌کند و شبکه ژئواکونومیک بین‌المللی آستانه را متنوع می‌سازد. در مقابل، قزاقستان برای آنکارا دسترسی به منابع، کریدورهای شرقی و اهمیت فرامنطقه‌ای فراتر از دریای سیاه را به ارمغان می‌آورد. بنابراین، سازمان‌های فرهنگی و علمی صرفاً به دنبال ترویج فرهنگ نیستند، بلکه ابزارهایی برای ایجاد اعتماد و شبکه‌های بین‌فردی هستند که همکاری در بخش‌های استراتژیک‌تری مانند دفاع، انرژی و لجستیک را تسهیل می‌کنند. این پروژه‌های فرهنگی، "زیرساخت نرم" را برای پروژه‌های "زیرساخت سخت" فراهم می‌آورند.

سازمان کشورهای ترک (OTS): تقویت‌کننده نهادی

سازمان کشورهای ترک (نقشی حیاتی در تبدیل همکاری‌های دوجانبه به یک پروژه منسجم چندجانبه ایفا می‌کند. این سازمان صرفاً یک مجمع گفتگو نیست، بلکه یک «پلتفرم نهادینه‌شده برای مشروعیت منطقه‌ای» است که با واژگان نمادین و زیرساختی مشترک عمل می‌کند. سازمان کشورهای ترک به عنوان یک "سازمان چتر" برای سایر سازوکارهای همکاری ترکی مانند آکادمی ترک و سازمان بین‌المللی فرهنگ ترک (TURKSOY) عمل کرده و انسجام سیاست‌ها را تضمین می‌کند.

این سازمان روابط دوجانبه را «تقویت» می‌کند و ابتکارات مجزا در حوزه‌های آموزش و فرهنگ را به بخش‌هایی از یک «شبکه منسجم» و «بافت منطقه‌ای در حال توسعه» تبدیل می‌نماید. در این چارچوب، ترکیه و قزاقستان نه تنها به عنوان شریک، بلکه به عنوان «معماران مشترک» یک شبکه اوراسیایی در حال ظهور عمل می‌کنند. سازمان کشورهای ترک ساختار رسمی را برای پیشبرد مواضع مشترک در زمینه‌های آموزش، علم و فرهنگ فراهم می‌آورد و به اهداف دوجانبه اجازه می‌دهد تا در یک بستر گسترده‌تر و چندجانبه دنبال شوند.

این چارچوب چندجانبه به عنوان یک ضریب افزایش‌دهنده برای سیاست خارجی ترکیه عمل می‌کند. این سازمان به ترکیه اجازه می‌دهد تا تعاملات دوجانبه خود با قزاقستان را به عنوان بخشی از یک پروژه منطقه‌ای بزرگ‌تر و مبتنی بر اجماع معرفی کند که این امر مشروعیت آن را افزایش داده و تصور نفوذ یک‌جانبه را کاهش می‌دهد. این رویکرد برای کشوری مانند قزاقستان که یک «سیاست خارجی چندوجهی» را دنبال می‌کند و باید روابط خود را با دیگر قدرت‌های بزرگ متعادل سازد، بسیار مهم است. چارچوب سازمان کشورهای ترک تعامل عمیق با ترکیه را هم در سطح داخلی و هم بین‌المللی از نظر سیاسی قابل‌قبول‌تر می‌سازد.

شبکه نهادی تعاملات فرهنگی و علمی ترکیه

ترکیه از طریق شبکه‌ای از سازمان‌های تخصصی، دیپلماسی فرهنگی و علمی خود را در قزاقستان پیاده‌سازی می‌کند. هر یک از این نهادها مأموریت و حوزه فعالیت مشخصی دارند که در مجموع یک نظام واره جامع و هماهنگ را تشکیل می‌دهند.

مختصات سازمان‌های کلیدی فرهنگی و علمی ترکیه در قزاقستان

آکادمی ترک: ایجاد یک فضای فکری مشترک

آکادمی ترک که به ابتکار قزاقستان در آستانه تأسیس شد، یک سازمان بین‌المللی کامل زیر نظر سازمان کشورهای ترک OTS است که توسط کشورهای عضو (آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکیه) تأمین مالی می‌شود. استقرار دفتر مرکزی آن در آستانه، نشان‌دهنده مالکیت مشترک قزاقستان در پروژه همگرایی ترکی است. مأموریت این آکادمی، ایفای نقش به عنوان «مرکز هماهنگی منطقه‌ای برای مطالعات ترکی» در زمینه‌های تاریخ، باستان‌شناسی، قوم‌شناسی، زبان‌شناسی و هنر است. فهرست بلندبالای انتشارات آن، یک دستورکار مشخص را به نمایش می‌گذارد: خلق یک روایت یکپارچه از تمدن ترک از طریق آثاری مانند

کاتالوگ کتیبه‌های ترکی باستان (رونیک)، فرهنگ اساطیری مردمان ترک و جغرافیای مقدس جهان ترک. این آکادمی همچنین مسابقات و پروژه‌های علمی را سازماندهی می‌کند. در واقع، آکادمی ترک «نرم‌افزار» فکری و آکادمیک پروژه جهان ترک را فراهم می‌کند و با استانداردسازی روایت‌های تاریخی و ترویج یک واژگان علمی مشترک، بنیان فکری لازم برای همگرایی سیاسی و فرهنگی را می‌سازد.

موسسه یونس امره (YEE): پیشگام دیپلماسی فرهنگی

موسسه یونس امره یک سازمان غیرانتفاعی جهانی است که در سال 2007 توسط دولت ترکیه برای ترویج زبان و فرهنگ ترکی تأسیس شد. این موسسه دارای یک مرکز فرهنگی در آستانه (نورسلطان) است.

فعالیت اصلی موسسه یونس امره آموزش زبان ترکی است. این موسسه با سازگاری قابل توجه، پس از همه‌گیری کرونا به پلتفرم‌های دیجیتال روی آورد و توانست 8000 دانشجو را از سراسر قزاقستان برای دوره‌های آنلاین خود جذب کند. این استقبال گسترده که شامل مقامات عالی‌رتبه، هنرمندان و دانشجویان نیز می‌شود، نشان‌دهنده تقاضای بالا و نفوذ موفق در بازار است.

علاوه بر آموزش زبان، موسسه یونس امره رویدادهای فرهنگی متنوعی را نیز برگزار می‌کند. به عنوان مثال، مرکز آستانه سمیناری با عنوان «میراث ترک‌های اوغوز در قزاقستان» و اکران فیلم ترکی «نامه آخر» را در دانشگاه نظربایف برگزار کرده است. این رویدادها که اغلب با مشارکت نهادهای محلی برگزار می‌شوند، دسترسی و نفوذ موسسه را عمیق‌تر می‌کنند. این موسسه همچنین آزمون معتبر بین‌المللی مهارت زبان ترکی (TYS) را برگزار کرده و مدرک رسمی ارائه می‌دهد.

از نظر استراتژیک، موسسه یونس امره بازوی عمومی دیپلماسی فرهنگی ترکیه است. این موسسه با ایجاد حسن نیت و آشنایی گسترده با فرهنگ ترکیه، به عنوان یک «قیف» عمل می‌کند که مردم را به مدار فرهنگی ترکیه جذب کرده و برخی از آن‌ها ممکن است بعداً برای بورسیه‌های موسسه یونس امره اقدام کنند یا با دیگر نهادهای ترکی تعامل داشته باشند.

آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (TİKA): توسعه به مثابه قدرت نرم

آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه  که در سال 1992 تأسیس شد، آژانس رسمی کمک‌های توسعه‌ای ترکیه است. دفتر آن در آستانه که در سال 1995 افتتاح شد، تاکنون نزدیک به 500 پروژه را در این کشور اجرا کرده است. مدل آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه به صراحت «تقاضامحور» و مردم‌محور است و هدف آن ارائه کمک بدون انتظار متقابل است که این امر جذابیت قدرت نرم آن را افزایش می‌دهد.

پروژه شاخص آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه در قزاقستان، بازسازی آرامگاه 600 ساله خواجه احمد یسوی بود؛ مکانی با اهمیت فوق‌العاده برای تاریخ ترکی-اسلامی. این اقدام به تنهایی حسن نیت عظیمی ایجاد کرد و ترکیه را به عنوان حافظ میراث مشترک معرفی نمود. آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه همچنین در زمینه آموزش و مهارت‌آموزی فعال بوده و پروژه‌هایی مانند تجهیز آزمایشگاه‌های کامپیوتر برای مدارس (با همکاری KATEV) و راه‌اندازی برنامه‌های آموزشی قالی‌بافی دستی برای احیای این هنر و ایجاد اشتغال را اجرا کرده است. این آژانس همچنین با دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی همکاری می‌کند.

از نظر استراتژیک، آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه ظرفیت و تمایل ترکیه برای مشارکت ملموس در توسعه قزاقستان را به نمایش می‌گذارد. تمرکز آن بر پروژه‌های بسیار مشهود و دارای اهمیت فرهنگی مانند آرامگاه یسوی، نمادهای قدرتمندی از دوستی و هویت مشترک ایجاد می‌کند که مکمل فعالیت‌های انتزاعی‌تر سایر نهادهاست.

بنیاد معارف ترکیه (TMF): پرورش نسل آینده

بنیاد معارف ترکیه  که در سال 2016 توسط پارلمان ترکیه تأسیس شد، تنها نهادی است که در کنار وزارت آموزش ملی، مجاز به ارائه خدمات آموزشی در خارج از کشور است. مأموریت آن تربیت «انسان‌های نیک بر پایه میراث مشترک بشریت و سنت حکمت آناتولی» است.

تحول کلیدی در این زمینه، برنامه افتتاح دو مدرسه بنیاد معارف در آستانه و آلماتی است که در جریان سفر سطح بالای رئیس‌جمهور توقایف به آنکارا اعلام شد. هرچند جدول زمانی مشخصی اعلام نشده است، این اقدام گامی بزرگ در جهت نهادینه‌سازی نفوذ آموزشی ترکیه محسوب می‌شود.

با استناد به مدل مدارس معارف در کشورهای دیگر، این مدارس معمولاً از یک برنامه درسی ترکیبی استفاده می‌کنند. آن‌ها برنامه درسی ملی کشور میزبان را با استانداردهای بین‌المللی (مانند سیستم کمبریج) و یک برنامه درسی منحصر به فرد به نام «معارف بین‌الملل (IM)» که توسط خود بنیاد توسعه یافته، ادغام می‌کنند. نکته مهم این است که این مدارس آموزش چندزبانه شامل انگلیسی، زبان محلی و زبان ترکی را ارائه می‌دهند. این مدل به گونه‌ای طراحی شده که برای نخبگان محلی جذاب باشد و در عین حال زبان و ارزش‌های فرهنگی ترکیه را در آن جای دهد. بنیاد معارف نماینده یک سرمایه‌گذاری استراتژیک و بلندمدت برای شکل‌دهی به جهان‌بینی نخبگان آینده قزاقستان است.

ریاست ترک‌های خارج از کشور (YTB): ایجاد سرمایه انسانی از طریق آموزش

ریاست ترک‌های خارج از کشور و جوامع خویشاوند، برنامه «بورسیه‌های ترکیه» را اجرا می‌کند که یک طرح جامع و با بودجه دولتی برای دانشجویان بین‌المللی است. این برنامه بسیار رقابتی بوده و هزینه‌های تحصیل، اقامت، بیمه درمانی و سفر را پوشش می‌دهد.

بورسیه‌های ترکیه از طریق ریاست ترک‌های خارج از کشور (YTB) برای دانشجویان قزاقستانی مجموع کل از قزاقستان (از سال ۱۹۹۱) بیش از 9,000 بوده است و در سال 2024 و 2025 برابر با 300 بوده است.

این آمار، مقیاس سرمایه‌گذاری ترکیه در سرمایه انسانی قزاقستان را به خوبی نشان می‌دهد. اعطای 300 بورسیه در یک سال و بیش از 9000 بورسیه در طول تاریخ، تعهدی پایدار و بلندمدت را به نمایش می‌گذارد. هدف استراتژیک اصلی ریاست ترک‌های خارج از کشور ایجاد یک شبکه جهانی از فارغ‌التحصیلانی است که به عنوان «سفیران عشق» و نمایندگان حسن نیت برای ترکیه در کشورهای خود عمل کنند. ترکیه با آموزش رهبران، متخصصان و دانشگاهیان آینده قزاقستان، در حال ساخت سرمایه اجتماعی و سیاسی ارزشمندی است که در دهه‌های آینده به ثمر خواهد نشست. این برنامه به طور خاص دانشجویان با استعداد را هدف قرار می‌دهد تا «بهترین و درخشان‌ترین» افراد را جذب کند.

ارکان همکاری دوجانبه: دانشگاه‌های مشترک و مراکز قومی-فرهنگی:

دانشگاه بین‌المللی ترکی-قزاقی احمد یسوی

این دانشگاه که در سال 1992 در شهر ترکستان تأسیس شد، یک دانشگاه دولتی مشترک و یکی از اولین و مهم‌ترین پروژه‌های همکاری ترکیه و قزاقستان است. مأموریت اولیه آن، ارتقای شهر ترکستان به عنوان یک «مرکز تاریخی علم و فرهنگ» بود. این دانشگاه با نزدیک به 20,000 دانشجو، از جمله هزاران دانشجو از ترکیه و دیگر جوامع ترک، و بیش از 1800 عضو هیئت علمی، یک موسسه بزرگ محسوب می‌شود. این دانشگاه میزبان یک موسسه مهم ترک‌شناسی است که به تحقیق در مورد تاریخ، زبان و فرهنگ مشترک مردمان ترک می‌پردازد. همچنین، این دانشگاه با نهادهای علمی ترکیه مانند دانشکده پزشکی دانشگاه غازی و مرکز ژنومیک و سلول‌های بنیادی GEN KÖK همکاری‌های علمی بین‌المللی دارد. دانشگاه احمد یسوی نمادی قدرتمند و زنده از «برادری و همبستگی» دو کشور است که همگرایی آموزشی و علمی را در بالاترین سطح نهادینه می‌کند.

انجمن ترک‌های قزاقستان

برخلاف سایر سازمان‌ها که ابزار سیاست خارجی دولت ترکیه هستند، این انجمن یک مرکز قومی-فرهنگی است که بر جامعه ترک‌های آهیسکا که در سال 1944 به قزاقستان تبعید شدند، تمرکز دارد. هدف اصلی آن ارتقای سطح فرهنگی و آموزشی این جامعه خاص است. این انجمن روزنامه‌ای به نام «آهیسکا» منتشر می‌کند، از آموزش زبان ترکی در 42 مدرسه محلی حمایت می‌کند، یک گروه رقص ملی به نام «چیچکلر» را اداره می‌کند و مسابقات کشتی سنتی ترکی (گورش) را سازماندهی می‌کند. این انجمن نقشی مردمی‌تر ایفا می‌کند و با حفظ هویت فرهنگی یک جامعه خاص، به دیده شدن و درک مثبت از فرهنگ ترکیه در قزاقستان کمک می‌کند.

تحلیل تأثیر و پیامدهای استراتژیک

دیپلماسی فرهنگی و علمی ترکیه در قزاقستان تأثیرات عمیقی بر روابط دوجانبه و پویایی‌های منطقه‌ای داشته است. این تأثیرات از طریق هم‌افزایی نهادی، تقویت پایه‌های غیر اقتصادی روابط و پیشبرد قدرت نرم ترکیه محقق می‌شود.

هم‌افزایی و تخصص‌گرایی در شبکه

تحلیل عملکرد این نهادها یک تقسیم کار روشن و هدفمند را آشکار می‌سازد که یک نظام واره هم‌افزا ایجاد می‌کند. این سازمان‌ها با یکدیگر رقابت نمی‌کنند، بلکه مکمل یکدیگرند تا تمام طیف تعاملات فرهنگی و آموزشی را پوشش دهند. آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه TİKA زیرساخت‌های فیزیکی و فرهنگی را می‌سازد؛ موسسه یونس امره YEE از طریق برنامه‌های زبانی و فرهنگی قابل دسترس، علاقه عمومی را جلب می‌کند ؛ ریاست ترک‌های خارج از کشور YTB افراد مستعد را از میان علاقه‌مندان انتخاب کرده و به آنها آموزش عالی در ترکیه ارائه می‌دهد؛ بنیاد معارف TMF نسل جوان را برای پرورش فرهنگی و ایدئولوژیک بلندمدت هدف قرار می‌دهد؛ و آکادمی ترک و دانشگاه احمد یسوی چارچوب فکری و آکادمیک سطح بالایی را که زیربنای کل پروژه است، فراهم می‌کنند. این ساختار یک استراتژی جامع و تمام‌عیار را نمایندگی می‌کند.

علاوه بر این، استقرار نهادهای کلیدی مانند آکادمی ترک و دانشگاه احمد یسوی در قزاقستان یک انتخاب استراتژیک است که به قزاقستان مالکیت مشترک در پروژه پان‌ترکیسم را می‌دهد و آن را به یک مشارکت تبدیل می‌کند تا یک تلاش صرفاً ترکی-محور. این امر غرور ملی قزاقستان را تقویت کرده و با سیاست خارجی آن برای ایفای نقش به عنوان یک بازیگر مهم منطقه‌ای همسو است.

سازمان‌های ترکیه در قزاقستان با یکدیگر در هماهنگی کامل عمل می‌کنند. یک «چرخه زندگی» تعامل برای یک شهروند قزاقستانی می‌تواند به این صورت باشد: او ابتدا از طریق اکران فیلم توسط موسسه یونس امره YEE به ترکیه علاقه‌مند می‌شود، سپس در یک دوره زبان دیجیتال شرکت می‌کند، پس از آن برای بورسیه ریاست ترک‌های خارج از کشور YTB اقدام می‌کند و در نهایت به عنوان فارغ‌التحصیل به قزاقستان بازمی‌گردد تا در بخشی کار کند که آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه TİKA در آن پروژه‌های توسعه‌ای دارد. در تمام این مدت، آکادمی ترک پژوهش‌هایی را منتشر می‌کند که مبنای تاریخی این همکاری را تقویت می‌کند. این مدل نشان‌دهنده یک رویکرد یکپارچه و بلندمدت برای ایجاد نفوذ است.

تقویت روابط دوجانبه فراتر از اقتصاد

این تعاملات فرهنگی عمیق، یک بنیان مستحکم از اعتماد و درک متقابل ایجاد می‌کند که زیربنای کل مشارکت استراتژیک است. این «اتصال نرم» گفتگوی سیاسی سطح بالا و همکاری در حوزه‌های حساسی مانند دفاع و امنیت را تسهیل می‌کند. واژگان مشترک فرهنگی و آموزشی، مذاکرات پیچیده را آسان‌تر کرده و روابط شخصی میان نخبگان را ایجاد می‌کند. به عنوان نمونه، اعلام تأسیس مدارس معارف در جریان نشست شورای عالی همکاری استراتژیک صورت گرفت که نشان‌دهنده پیوند عمیق میان دیپلماسی فرهنگی و سیاسی است.

پیشبرد قدرت نرم و شکل‌دهی به هویت منطقه‌ای

این فعالیت‌ها در مجموع برند ملی ترکیه را در قزاقستان تقویت کرده و آن را به عنوان یک شریک خیرخواه، منبع آموزش با کیفیت و حافظ میراث مشترک ترکی معرفی می‌کنند. این ابتکارات به طور فعال در حال ساخت و ترویج یک هویت پان‌ترکی مدرن هستند. این هویت صرفاً نوستالژیک نیست، بلکه آینده‌نگر و متمرکز بر همگرایی، همکاری علمی و توسعه مشترک است که کاملاً با مأموریت آکادمی ترک OTS همخوانی دارد. ابتکار «آکتائو، پایتخت فرهنگی جهان ترک در سال 2025» نمونه بارز این رویکرد در عمل است که برای ترویج تنوع فرهنگی و تقویت روابط طراحی شده است.

چالش‌ها

با وجود موفقیت‌ها، این استراتژی با چالش‌هایی نیز روبرو است. یکی از چالش‌های کلیدی، مدیریت نیاز قزاقستان به حفظ «سیاست خارجی چندوجهی» خود است. تأکید بیش از حد بر هویت ترکی-محور می‌تواند با دیگر شرکای بزرگ مانند روسیه و چین اصطکاک ایجاد کند. طراحی نهادی، مانند مالکیت مشترک قزاقستان بر آکادمی ترک، مکانیزمی برای کاهش این خطر است.

چالش دیگر، پایداری و تأمین مالی است. موفقیت بلندمدت این ابتکارات به تأمین مالی مستمر از سوی ترکیه و دیگر کشورهای عضو بستگی دارد. بحران‌های اقتصادی یا تغییر اولویت‌های سیاسی می‌تواند بر عملکرد آنها تأثیر بگذارد.

در نهایت، رقابت در عرصه آموزشی نیز وجود دارد. قزاقستان خود در حال سرمایه‌گذاری سنگین در علم و آموزش است و برنامه‌های بورسیه معتبر خود مانند «بولاشاک» را دارد. بنابراین، پیشنهادات آموزشی ترکیه باید از نظر کیفیت و مرتبط بودن با نیازهای بازار کار، با گزینه‌های داخلی و بین‌المللی دیگر رقابت کنند.

جمع‌بندی:

سازمان‌های فرهنگی و علمی ترکیه در قزاقستان یک نظام واره پیچیده، هم‌افزا و نهادینه‌شده از قدرت نرم را تشکیل می‌دهند. این شبکه برای مشارکت استراتژیک دوجانبه و پروژه همگرایی گسترده‌تر آکادمی ترک OTS ضروری است. این استراتژی با موفقیت کمک‌های توسعه‌ای آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (TİKA)، دسترسی فرهنگی انبوه موسسه یونس امره (YEE)، پرورش نخبگان ریاست ترک‌های خارج از کشور و بنیاد معارف ترکیه  (TMF YTB,) و رهبری فکری (آکادمی ترک، دانشگاه احمد یسوی) را در یک کل منسجم ترکیب می‌کند. این رویکرد چندلایه، پایه‌های روابط ترکیه و قزاقستان را فراتر از منافع اقتصادی صرف، در یک بستر عمیق فرهنگی و تاریخی مستحکم کرده است.

آلماتی قزاقستان

منابع:

• https://southsouth-galaxy.org/organizations/detail/cooperation-council-of-turkic-speaking-states-turkic-council-1/
• https://astanatimes.com/2025/07/kazakhstan-turkiye-advance-strategic-partnership-at-high-level-talks-in-ankara/
• https://www.eurasiareview.com/01082025-kazakhstan-and-turkey-reshape-their-eurasian-partnership-analysis/
• http://iupress.istanbul.edu.tr/en/journal/jps/article/organization-of-turkic-states-diverse-motivations-for-a-common-aim
• https://tika.gov.tr/en/office/kazakhstan-astana-program-coordination-office/
• https://www.tika.gov.tr/upload/2016/INGILIZCE%20SITE%20ESERLER/TANITIM%20BRO%C5%9E%C3%9CRLER%C4%B0/PDF/Central%20Asia%20and%20Caucasus%20-%20Projects%20and%20Activities.pdf
• https://farabi.university/news/97446?lang=en
• https://newjersey.maarifschools.org/page/why-maarif
• https://qazinform.com/news/300-kazakhstani-students-obtain-turkish-educational-grants-7d91ef
• https://www.eurasian-research.org/our-university/
• https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=restoration-of-relations-between-kazakhstan-and-turkey-international-and-legal-basis_sholpan-ormanova.pdf
• https://open.metu.edu.tr/bitstream/handle/11511/15202/index.pdf
• https://ayu.edu.kz/birimler/en/0-ahmet-yesevi-universitesi/uluslararasi-isbirligi
• https://e-history.kz/en/news/show/8160
• https://astanatimes.com/2025/05/kazakhstan-invests-in-science-but-will-it-inspire-next-generation/
• https://astanatimes.com/2024/09/kazakhstans-bolashak-scholarship-sends-over-12000-students-abroad-in-30-years/