در طول تاریخ پاکستان، زنان به طور مداوم مرزها را شکسته‌اند و به موفقیت‌هایی چشمگیر در زمینه‌هایی دست یافته‌اند که به طور سنتی در انحصار مردان بوده‌اند. از رهبری سیاسی و خدمت نظامی تا فناوری، ورزش و کنشگری، این زنان پیشگام نه تنها تاریخ‌ساز شدند، بلکه الهام‌بخش نسل‌های آینده برای برخاستن، رهبری و دگرگونی جامعه شدند. این گزارش به معرفی شماری از تأثیرگذارترین زنان در تاریخ پاکستان می‌پردازد—پیشگامانی که نقش‌های جنسیتی را بازتعریف کرده و در پیشرفت ملی سهیم بوده‌اند.
مادر ملت: فاطمه جناح
فاطمه جناح، خواهر کوچک‌تر قائداعظم محمدعلی جناح، به عنوان چهره‌ای محوری در تشکیل پاکستان و صدایی نیرومند در زندگی سیاسی نخستین این کشور شناخته می‌شود. او دندان‌پزشکی تحصیل‌کرده بود، اما حرفه‌اش را رها کرد تا از برادرش در جریان جنبش استقلال حمایت کند. از سال ۱۹۲۳، نزدیک‌ترین مشاور او شد و با شور و حرارت از دموکراسی و آزادی‌های مدنی دفاع کرد. کتاب او برادرم، که هرچند دهه‌ها بعد در سال ۱۹۸۷ منتشر شد، هنوز یکی از منابع مهم زندگینامه‌ای و سیاسی درباره محمدعلی جناح به‌شمار می‌رود.
نخستین فرماندار زن پاکستان: بیگم رعنا لیاقت علی خان
بیگم رعنا لیاقت علی خان، همسر نخستین نخست‌وزیر پاکستان، آموزگار، دیپلمات و فعال حقوق زنان بود. او در سال ۱۹۷۳ به‌عنوان فرماندار ایالت سند منصوب شد و نخستین زنی شد که به چنین مقامی دست یافت. او در سال‌های پیش از آن، گارد ملی زنان را بنیان نهاد—یک نیروی داوطلبانه شبه‌نظامی از زنان—و درجه افتخاری سرتیپی را دریافت کرد. تلاش‌های بی‌وقفه‌اش، زمینه‌ساز توانمندسازی زنان و تحقق برابری جنسیتی در پاکستان بود.
نخستین نخست‌وزیر زن در جهان اسلام: بی‌نظیر بوتو
بی‌نظیر بوتو سقف‌های شیشه‌ای سیاست را شکست و نخستین زنی شد که در یک کشور اسلامی به نخست‌وزیری رسید. او دو بار به این مقام انتخاب شد (۱۹۸۸–۱۹۹۰ و ۱۹۹۳–۱۹۹۶) و نمادی از کاریزما، استقامت سیاسی و تعهد به ارزش‌های دموکراتیک بود. رهبری او در دوران‌های بحرانی، و دریافت جایزه حقوق بشر سازمان ملل، نشانهای از تأثیر جهانی اوست.
نخستین وزیر امور خارجه زن پاکستان: حنا ربانی کهر
در سال ۲۰۱۱، حنا ربانی کهر به عنوان نخستین وزیر زن امور خارجه پاکستان منصوب شد. او پیش‌تر به عنوان وزیر مشاور در امور مالی و اقتصادی خدمت کرده بود و در سال ۲۰۰۹ اولین زنی شد که بودجه ملی را در مجلس ارائه کرد. توان تحلیلی و بیان تأثیرگذارش، موجب احترام جامعه جهانی شد. دیپلماسی او بر ثبات منطقه‌ای و گفت‌وگوی سازنده در جنوب آسیا تمرکز داشت.
نخستین رئیس زن مجلس ملی: دکتر فهمیده میرزا
دکتر فهمیده میرزا نخستین زنی شد که ریاست مجلس ملی پاکستان را بر عهده گرفت و به عنوان اولین رئیس زن پارلمان در جهان اسلام شناخته می‌شود. او پزشک بود و با هوشمندی و صداقت، در امور پارلمانی ایفای نقش کرد. وی نیز در کابینه فدرال در زمینه هماهنگی بین استانی فعالیت داشت.
نخستین ژنرال زن در ارتش پاکستان: دکتر شاهده ملک
دکتر شاهده ملک نخستین زنی بود که در تاریخ ارتش پاکستان به درجه سرتیپ (ژنرال دو ستاره) رسید. خدمات پزشکی و مدیریتی او در ارتش، به دریافت نشانهای عالی هلال امتیاز و ستاره امتیاز انجامید. نقش او در جنگ‌های هند و پاکستان و رهبری زنان در نیروهای مسلح، او را به الگوی نظامی بدل ساخت.
نخستین خلبان زن جنگنده: عایشه فاروق
در سال ۲۰۱۳، عایشه فاروق به عنوان نخستین خلبان زن جنگنده در نیروی هوایی پاکستان شناخته شد. او با شکستن کلیشه‌های جنسیتی، در مأموریت‌های رزمی پرواز کرد و نماد افتخار و توانمندی ملی شد. حضور او در یکی از نخبه‌ترین واحدهای نظامی، پیام‌آور این بود که هیچ زمینه‌ای خارج از دسترس زنان بااراده نیست.
نخستین خلبان زن شهید در نیروی هوایی: مریم مختیار
مریم مختیار، نخستین خلبان زن نیروی هوایی پاکستان بود که در راه انجام وظیفه به شهادت رسید. در نوامبر ۲۰۱۵، او در سانحه آموزشی هوایی جان باخت. او پیش‌تر گفته بود که می‌خواست «کاری متفاوت» انجام دهد و نام خود را در تاریخ نیروی هوایی ثبت کرد.
نخستین رئیس زن بانک مرکزی: دکتر شمشاد اختر
در دوم ژانویه ۲۰۰۶، دکتر شمشاد اختر ریاست بانک مرکزی پاکستان را به عنوان نخستین زن بر عهده گرفت. او اقتصاددانی برجسته با سابقه‌ای درخشان در بانک توسعه آسیا بود. رهبری او در دوران بحرانی اقتصادی، نقشی مهم در بازتعریف سیاست‌های پولی کشور ایفا کرد.
نخستین قاضی زن دیوان عالی بلوچستان: قاضی طاهره صفدر
قاضی طاهره صفدر، نخستین زنی بود که به ریاست دیوان عالی بلوچستان رسید. او نخستین قاضی زن مدنی این ایالت نیز بود. سیر صعودی‌اش از قضاوت ابتدایی تا عالی‌ترین جایگاه قضایی، الگوی الهام‌بخشی برای زنان علاقه‌مند به حقوق و عدالت است.
نخستین رئیس کلانتری زن: غزاله سید
بازرس غزاله سید نخستین زنی بود که ریاست کلانتری کلیفتن کراچی را به عهده گرفت. نقش او در حفظ نظم و قانون در یکی از فضاهای شدیداً مردانه، نشان داد که زنان می‌توانند با شایستگی در صف مقدم امنیت حضور یابند.
نخستین زن در واحد خنثی‌سازی بمب: رافعه قسیم بیگ
رافعه بیگ نخستین زنی شد که به یگان خنثی‌سازی بمب در پاکستان پیوست. بمب‌گذاری در اولین روز کاری‌اش در نیروی پلیس، انگیزه‌ای شد تا وارد یکی از خطرناک‌ترین حوزه‌های امنیتی شود. او مظهر شجاعت و پایداری ملی است.
نخستین زن پاکستانی فاتح اورست: ثمینه بیگ
ثمینه بیگ، زاده دره شمشال در هنزه، در ژوئیه ۲۰۱۳ به عنوان نخستین زن پاکستانی فاتح اورست شناخته شد. او بعدها قله‌های مرتفع هفت قاره را نیز فتح کرد. موفقیت‌های او الهام‌بخش دخترانی شد که از مناطق دورافتاده آرزوهای بزرگ در سر دارند.
نخستین کاپیتان تیم ملی کریکت زنان: سنا میر
سنا میر یکی از برجسته‌ترین چهره‌ها در تاریخ ورزش پاکستان است. او به عنوان کاپیتان تیم ملی زنان در مسابقات ODI و T20 رهبری کرد و در سال ۲۰۱۳ نخستین زن دریافت‌کننده جایزه "بازیکن سال" از سوی PCB شد. کنشگری او در ترویج حضور زنان در ورزش همچنان ادامه دارد.
جوان‌ترین متخصص IT در جهان: ارفع کریم رندهاوا
ارفع کریم رندهاوا در سال ۲۰۰۴ و در ۹ سالگی، جوان‌ترین متخصص تأییدشده مایکروسافت (MCP) شد و نامش در کتاب رکوردهای گینس ثبت گردید. او نبوغ خود را در محافل بین‌المللی نشان داد و نشان افتخار ریاست جمهوری را نیز دریافت کرد. متأسفانه در ۱۶ سالگی درگذشت، اما میراث او جاودانه است.
جوان‌ترین برنده نوبل صلح در جهان: ملاله یوسف‌زی
ملاله یوسف‌زی، نماد مقاومت و آموزش، جوان‌ترین برنده جایزه صلح نوبل در تاریخ است. پس از نجات از سوءقصد طالبان در سن ۱۵ سالگی، به چهره جهانی در دفاع از حق آموزش دختران تبدیل شد. او در کنار تحصیلات دانشگاهی، به فعالیت خود ادامه می‌دهد و تجسمی از شجاعت و تحول است.
جمع بندی: میراثی که هنوز در حال شکل‌گیری است
زنان معرفی‌شده در این گزارش تنها شخصیت‌های تاریخی نیستند؛ آن‌ها مشعل‌داران پیشرفت پاکستان‌اند. هر یک گامی به‌سوی برابری و پیشرفت بوده‌اند، در برابر تعصبات جنسیتی، هنجارهای اجتماعی و محدودیت‌های ساختاری. سهم آنان، مسیر را برای نسل آینده زنان پاکستانی هموار کرده است تا برخیزند، رهبری کنند و نقش خود را در تاریخ ایفا کنند.
نظر شما