در تهیهٔ طرح صلح غزه از سوی رئیس‌جمهور ترامپ، به ظاهر پیشنهادهای هشت کشور مهم اسلامی از جمله عربستان سعودی، قطر، امارات، بحرین و پاکستان نیز گنجانده شده بود. نخست‌وزیر پاکستان نسبت به این طرح چنان خوش‌بین بود که حتی پیش از اعلام موضع رسمی حماس، رضایت کامل خود را نسبت به آن ابراز کرد. اما پس از اعمال تغییرات یک‌جانبه به خواست نتانیاهو، این طرح صلح چنان بحث‌برانگیز شد که اسحاق دار، وزیر خارجه پاکستان، ناچار شد در پارلمان توضیح دهد که این نسخه، همان طرحی نیست که در آن پیشنهادهای ما لحاظ شده بود. کشورهای عربی نیز نارضایتی خود را نسبت به آن ابراز کردند.

به همین دلیل، در سراسر جهان این تصور شکل گرفت که حماس واکنشی بسیار منفی نسبت به این طرح نشان خواهد داد. رئیس‌جمهور ترامپ نیز همین انتظار را داشت، از این‌رو صبح جمعه اعلام کرد که اگر تا عصر یکشنبه حماس رضایت خود را نسبت به این طرح اعلام نکند، طوفانی سهمگین و ویرانگر علیه حماس به راه خواهد افتاد که حتی تصورش نیز ممکن نیست.

با این حال، در همان روز، حماس به طرز غیرمنتظره‌ای اعلام کرد که حاضر است طرح بیست‌ماده‌ای صلح رئیس‌جمهور ترامپ را به‌طور جزئی بپذیرد و دربارهٔ بندهای مورد اختلاف، وارد مذاکره شود.

این اقدام حماس در سراسر جهان با استقبال پرشوری مواجه شد. حماس در پاسخ خود تصریح کرد که قدردان تلاش‌های عربی، اسلامی و بین‌المللی و همچنین تلاش‌های رئیس‌جمهور آمریکاست. در بیانیه افزوده شد که گروه مطابق فرمول مندرج در پیشنهاد رئیس‌جمهور ترامپ، آمادگی خود را برای آزادی همهٔ اسیران اسرائیلی اعلام می‌کند، مشروط بر آنکه در میدان شرایط عملی برای این کار فراهم باشد. حماس همچنین اعلام کرد که فوراً از طریق واسطه‌ها برای ورود به مذاکرات جهت گفت‌وگو دربارهٔ جزئیات آزادی آمادگی دارد.

موسیٰ ابو مرزوق، از رهبران ارشد حماس، در گفت‌وگو با «میدل ایست آی» گفت: «ما به‌صورت ملی به توافق رسیده‌ایم که مدیریت غزه به افراد بی‌طرف سپرده شود و این مدیریت تحت صلاحیت سازمان آزادی‌بخش فلسطین (سازمان/قدرِ فلسطینی) قرار گیرد؛ سرنوشت مردم مسئله‌ای ملی است که تنها حماس نمی‌تواند دربارهٔ آن تصمیم بگیرد.» او افزود که اولویت، جلوگیری از جنگ و کشتار است و از همین منظر حماس با طرح برخوردی مثبت داشته است. با این حال، او تأکید کرد که حماس پیش از پایان اشغالگری اسرائیل، خلع سلاح نخواهد شد و امور مربوط به آیندهٔ غزه باید در چارچوب یک چارچوب ملی فراگیر فلسطینی مورد بحث قرار گیرد که حماس نیز بخشی از آن خواهد بود، در حالی که گروه درخصوص مسایل مربوط به خود و سلاح‌هایش نیز وارد مذاکره خواهد شد.

با وجود قربانی‌های بسیار و فداکاری‌های بی‌شمار در دو سال جنگ خونین و با وجود تهدیدهای رئیس‌جمهور ترامپ و نتانیاهو، پاسخ حماس به‌گونه‌ای است که از هر واژه‌اش شجاعت، عزم صمیمی، خودداری، وقار و اعتماد به نفس می‌درخشد. به همین دلیل است که با وجود ردّ شدن بسیاری از نکات بنیادین طرح از سوی حماس، رئیس‌جمهور ترامپ به‌جای ابراز خشم و غضب، آن را با اشتیاق و فوراً مورد استقبال قرار داد و شب جمعه در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که گروه فلسطینی «حماس» نسبت به بیست‌ماده‌ایِ طرح صلح «بیشتر واکنش‌های مثبتی» نشان داده است. او هم‌زمان از تل‌آویو خواست فوراً بمباران غزه را متوقف کند.

دونالد ترامپ نسخه‌ای از بیانیهٔ حماس را در «تروث سوشل» منتشر کرد که در آن هیچ اشاره‌ای به شرط خلع‌سلاح حماس نشده بود. او سپس نوشت که «بر پایهٔ بیانیهٔ اخیر حماس، من معتقدم آن‌ها برای رسیدن به صلح پایدار آماده‌اند؛ اسرائیل باید فوراً بمباران غزه را متوقف کند تا ما بتوانیم هرچه سریع‌تر گروگان‌ها را آزاد کنیم.» او افزون بر این گفت که این مسئله صرفاً مشکل غزه نیست، بلکه فرصتی است برای دستیابی به آن صلح طولانی‌مدتی که سال‌هاست در خاورمیانه مورد نیاز بوده است.

با وجود بی‌تفاوتی کامل حکومت‌های عربی و اسلامی در قبال مسئلهٔ منازعهٔ اسرائیل و فلسطین، و با وجود زیان‌های سنگینی که در راه دفاع از موضع عادلانهٔ خود متحمل شد، حماس با ایستادگی در میدان نبرد، چه در عرصهٔ جنگ و چه در میدان سیاست، جایگاهی مهم به دست آورده است. آمادگی رژیم صهیونیستی ـ که از پشتیبانی کامل ایالات متحده برخوردار است ـ برای انجام مذاکرات غیرمستقیم با حماس، خود گواهی انکارناپذیر بر این واقعیت است.

براساس اطلاعاتی که در دسترس قرار گرفته، این مذاکرات احتمالاً در روزهای یک‌شنبه و دوشنبه برگزار خواهند شد؛ ممکن است به دنبال آن به‌طور موقت وضعیت اندکی بهبود یابد، اما طرح «اسرائیل بزرگ» که هدف و غایت جنبش صهیونیستی است، نشان می‌دهد که نه تنها فلسطین، بلکه کل خاورمیانه در روزهای پیش رو می‌تواند میدانِ یک جنگ بزرگ شود. پیمان دفاعی عربستان سعودی و پاکستان و احتمالِ مشارکت دیگر کشورهای عربی، پاکستان را به‌طور مستقیم در امور خاورمیانه درگیر ساخته است. ازاین‌رو، با تبانیِ هند، اقدام اسرائیل به یک تجاوز جدی علیه پاکستان کاملاً ممکن است. تهدیدهای تازهٔ وزیر دفاع هند و فرماندهان نظامی آن کشور مبنی‌بر نابودی و ویرانی پاکستان، ظاهراً نتیجهٔ همان تبانی است.

در این شرایط، لازم است سراسر جهان اسلام با بهره‌مندی از منابع فراوان خویش، در جهت ایجادِ دفاعی استوار و توان‌مند، آمادگی برای پاسخ کوبنده به هر گونه تجاوز، و همچنین پیشروی شتابان در عرصه‌های علم و حکمت و فناوری و تکنولوژی، دست به تلاش‌های مشترک بزند. با گنجانده شدن ترکیه، ایران و دیگر کشورهای عربی و اسلامی در پیمان دفاعی پاکستان و عربستان سعودی، می‌توان اتحاد دفاعی‌ای برقرار کرد که امنیت کل جهان اسلام را ضمانت کند و رؤیاهای «اسرائیل بزرگ» و برتری‌جویی‌های هندی را به خاک مذلت بکشاند.[1]

نویسنده: ثروت جمال اصعمی

ترجمه: محمد عسکری

منابع: روزنامه جنگ