اشاره

دولت قزاقستان با تصویب هفت استاندارد ملی برای هوش مصنوعی، گام مهمی در جهت قانون‌گذاری و ایجاد چارچوب رسمی برای این فناوری برداشت. این اقدام که برای اولین بار در کشور صورت می‌گیرد، با هدف ایجاد قوانین یکسان، شفاف و مسئولانه برای تمام فعالان این حوزه - از توسعه‌دهندگان خصوصی و کسب‌وکارها گرفته تا ساختارهای دولتی - انجام شده است. این استانداردها، ضمن همسویی با معیارهای بین‌المللی، بر اصولی کلیدی مانند حفاظت از حریم خصوصی کاربران تمرکز ویژه‌ای دارند.

وزارت تجارت و یکپارچه‌سازی جمهوری قزاقستان اعلام کرد که در راستای اجرای "مفهوم (دکترین) توسعه هوش مصنوعی برای سال‌های ۲۰۲۹-۲۰۲۴"، هفت استاندارد ملی حیاتی در حوزه هوش مصنوعی (AI) را تدوین و تصویب کرده است. این اقدام به عنوان سنگ بنای قانونی برای توسعه مسئولانه این فناوری در کشور تلقی می‌شود.

تمرکز بر استانداردهای جهانی و حریم خصوصی

یکی از کلیدی‌ترین اسناد تصویب‌شده، استاندارد СТ РК ISO/IEC 5339 است. این استاندارد که بر پایه معادل بین‌المللی خود در سازمان ISO (ایزو) بنا شده، اصول و چارچوب کلی را برای تمام انواع سیستم‌های هوش مصنوعی، اعم از سیستم‌های محاوره‌ای (مانند ChatGPT) تا راه‌حل‌های پیچیده صنعتی و پزشکی، مشخص می‌سازد.

در مجموعه‌ی این استانداردها، تأکید ویژه‌ای بر حفاظت از حریم خصوصی کاربران شده است. این بخش فراتر از امنیت داده‌های ورودی برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی است و مواردی چون جلوگیری از هرگونه دسترسی غیرمجاز به اطلاعات و همچنین ایجاد سازوکارهای کنترلی دقیق برای اطمینان از عدم افشای تصادفی اطلاعات شخصی توسط سیستم‌های هوش مصنوعی را در بر می‌گیرد.

ایجاد زیرساخت صدور گواهینامه و همکاری بین‌المللی

به گفته وزارت تجارت و یکپارچه‌سازی، این استانداردهای جدید تنها جنبه نظارتی ندارند، بلکه مبنایی برای صدور گواهینامه به سازمان‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی خواهند بود.

این وزارتخانه تأکید کرد: «این امر به شرکت‌های قزاقستانی امکان می‌دهد تا انطباق خود را با الزامات بین‌المللی تأیید کنند. در نتیجه، اعتماد شرکای تجاری و مصرف‌کنندگان، هم در داخل کشور و هم در بازارهای خارجی، به محصولات (AI) قزاقستان به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت.»

در اقدامی موازی و برای تکمیل این اکوسیستم، مقدمات ایجاد یک «مرکز آزمون و مرجع (استاندارد) برای هوش مصنوعی» در حال فراهم شدن است. در دل این مرکز، یک «مرکز استانداردهای هوش مصنوعی» (AI Standards Hub) شامل آزمایشگاه‌های تخصصی، مرکز آزمون و نهاد صدور گواهینامه، فعالیت خواهد کرد.

این مرکز قرار است به عنوان پلتفرم اصلی قزاقستان برای همکاری مستقیم با سازمان‌های بین‌المللی پیشرو مانند ISO (سازمان بین‌المللی استانداردسازی)، ITU (اتحادیه بین‌المللی مخابرات) و OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) عمل کند تا کشور در تعریف آینده‌ی استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی در سطح جهانی، نقش فعالی ایفا کند.

اطلاعات تکمیلی

بخشی از استراتژی کلان ملی: تصویب این استانداردها یک اقدام مجزا نیست، بلکه بخش اساسی از اجرای "مفهوم توسعه هوش مصنوعی ۲۰۲۹-۲۰۲۴" است که پیشتر توسط دولت قزاقستان تصویب شده بود. این دکترین، هوش مصنوعی را به عنوان یکی از محرک‌های اصلی تحول دیجیتال و رشد اقتصادی کشور در دهه جاری معرفی می‌کند.

همسویی فوری با جهان: اتخاذ استاندارد مبتنی بر ISO/IEC 5339 نشان می‌دهد که قزاقستان به جای ابداع چارچوب‌های کاملاً بومی و مجزا، مسیر همسویی مستقیم با بهترین تجربیات و استانداردهای پذیرفته‌شده جهانی را انتخاب کرده است. این امر ورود شرکت‌های قزاقستانی به بازارهای بین‌المللی را به شدت تسهیل می‌کند.

تفکیک وظایف نهادی: این خبر نشان‌دهنده هماهنگی بین دو نهاد کلیدی است؛ وزارت تجارت و یکپارچه‌سازی بر تدوین استانداردها، انطباق و جنبه‌های تجاری‌سازی نظارت دارد، در حالی که (همانطور که در گزارش قبلی اشاره شد) وزارت هوش مصنوعی و توسعه دیجیتال بر پیاده‌سازی عملی پروژه‌های هوش مصنوعی در بخش دولتی و توسعه زیرساخت‌ها متمرکز است.

جمع‌بندی

تصویب اولین مجموعه استانداردهای ملی هوش مصنوعی، نقطه عطفی در مسیر قزاقستان برای تبدیل شدن به یک قطب فناوری در آسیای مرکزی است. این اقدام، با فراهم کردن یک زمین بازی قانونی شفاف و مبتنی بر استانداردهای جهانی، اعتماد را به اکوسیستم هوش مصنوعی کشور تزریق می‌کند. این چارچوب نه تنها از حقوق کاربران محافظت می‌کند، بلکه با ایجاد زیرساخت‌هایی مانند "مرکز استانداردهای هوش مصنوعی" و صدور گواهینامه‌های معتبر بین‌المللی، مسیر را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و رقابت‌پذیری شرکت‌های داخلی در بازارهای جهانی هموار می‌سازد.

آلماتی قزاقستان

منابع:

https://www.gov.kz/memleket/entities/mti/press/news/details/1091791?lang=ru

https://www.inbusiness.kz/ru/last/v-rk-poyavilis-pervye-nacstandarty-po-iskusstvennomu-intellektu

https://russian.news.cn/20251025/d9be9a851789454a915b1c2afa2a741d/c.html

https://www.inform.kz/ru/v-kazahstane-vpervie-utverdili-natsstandarti-po-iskusstvennomu-intellektu-c0ae9d