قلۀ آدم (Sri Pada) در سریلانکا، با ارتفاع بیش از ۲۲۰۰ متر از سطح دریا، یکی از برجسته‌ترین مکان‌های زیارتی و طبیعی جهان به شمار می‌آید. این کوه مخروطی شکل، نه تنها از منظر جغرافیایی و زیست‌محیطی اهمیت دارد، بلکه به دلیل وجود اثر پای مقدس در رأس آن، از دیرباز جایگاهی ویژه در باورهای ادیان مختلف پیدا کرده است. در روایات اسلامی، این جای پا به حضرت آدم علیه‌السلام نسبت داده شده است و بیانگر نقطه‌ای است که پس از هبوط از بهشت، حضرت آدم بر زمین فرود آمده است.

از منظر علمی، قلۀ آدم و محیط اطراف آن نمونه‌ای بی‌نظیر از زیست‌بوم‌های کوهستانی استوایی و جنگل‌های بارانی سریلانکا محسوب می‌شود. مسیرهای سنگی و پلکانی که زائران برای رسیدن به قله طی می‌کنند، نشان‌دهنده تعامل انسان با طبیعت در طول قرن‌هاست. این ترکیب طبیعت، جغرافیا و فرهنگ، قلۀ آدم را به یک موضوع مطالعه میان‌رشته‌ای بدل کرده است که می‌توان آن را از دیدگاه مردم‌شناسی، زمین‌شناسی، اکولوژی و مطالعات دینی بررسی کرد.

از دیدگاه اسلامی، اهمیت "قلۀ آدم" فراتر از یک مکان جغرافیایی است. این مکان نماد آغاز تاریخ انسانی و نقطۀ اتصال انسان با خداوند پس از هبوط است. روایت هبوط حضرت آدم به زمین، که در قرآن کریم به آن اشاره شده، با این مکان در سنت‌های محلی پیوند خورده و به صورت یک نشانۀ ملموس و قابل مشاهده برای زائران می باشد. این اثر پا، علاوه بر ارزش اعتقادی، فرصتی است برای تأمل در رابطه انسان با زمین، طبیعت و مسیر الهی که در آموزه‌های اسلامی مورد تأکید قرار گرفته است.

قلۀ آدم  (Adam’s Peak)

نام محلی :  سری پادا (Sri Pada)

موقعیت جغرافیایی

• کشور: سریلانکا
• استان: ساباراگامووا
• نزدیک شهر: راتناپورا (Ratnapura)
• در منطقه‌ای جنگلی و کوهستانی با آب‌وهوای مرطوب و مه‌آلود

مشخصات طبیعی

• ارتفاع: حدود ۲۲۴۳ متر از سطح دریا
• شکل کوه: مخروطی و شاخص
• مسیر صعود: پلکانی (بیش از ۵۰۰۰ پله)
• بهترین زمان صعود: آذر ماه تا پایان اردیبهشت

            علت  شهرت مذهبی و تفاوت ها

در قله، اثر یک جای پا روی سنگ وجود دارد که حدود ۱٫۸ متر طول دارد و هر دین آن را به شخصیتی متفاوت نسبت می‌دهد:

مسلمانان معتقدند:

• حضرت آدم پس از هبوط از بهشت، بر این کوه فرود آمده
• سپس سال‌ها بعد در مکه با حضرت حوا دیدار کرده است

جایگاه در منابع اسلامی

• در برخی تفاسیر و کتاب‌های تاریخی اسلامی (مانند طبری، مسعودی)
• بیشتر به‌عنوان روایت تاریخی ـ اعتقادی آمده، نه حکم قطعی دینی
• در قرآن کریم  مکان هبوط را مشخص نشده است

اهمیت فرهنگی و جهانی

• یکی از مقدس‌ترین کوه‌های جهان
• مقصد زیارت مشترک ادیان مختلف
• ثبت‌شده در میراث معنوی سریلانکا
• نماد هم‌زیستی باورها

۱. قلۀ آدم به عنوان «نقطۀ اشتراک ادیان»

سری پادا از معدود مکان‌هایی در جهان است که چهار سنت دینی بزرگ بدون حذف یکدیگر آن را مقدس می‌دانند. این ویژگی آن را از مکان‌های صرفاً مذهبی متمایز می‌کند.

• در اغلب نقاط مقدس جهان، یک روایت مسلط وجود دارد، اما در قلۀ آدم، روایت‌ها هم‌زیست‌اند، نه متخاصم.

این کوه به‌جای «مرزگذاری اعتقادی»، نقش پل معنوی را ایفا می‌کند.

۲.    «اثر پا» به‌عنوان نماد مذهبی

اثر پا در قله فقط  نشانۀ یک شخص نیست بلکه نماد آغاز انسان در زمین است

خوانش فرهنگی در ادیان مختلف:

 در سنت های بومی  این ردپا، "رد پای انسان بودن " است، نه صرفاً نگاه مذهبی.

۳. آیین زیارت؛ تجربۀ مشترک رنج و تعالی

* صعود به قله: شبانه با طی کردن پله‌های طولانی (حدود 5000 پله) همراه با خستگی، سکوت، سرما و دعا انجام می‌شود.

* از نظر مردم‌شناسی: این رنج مشترک، نوعی برابری انسانی ایجاد می‌کند، فقیر و غنی، مسلمان و بودایی، همگی یک مسیر را طی می‌کنند

* در طلوع آفتاب: زائران کنار هم می‌ایستند، بدون تفکیک آیینی است و این لحظه، نمونۀ نادری از معنویت بدون تعصب دینی است.

۴. نقش قله در هویت ملی سریلانکا

در فرهنگ سریلانکایی: سری پادا «مال یک دین» نیست بلکه بخشی از هویت ملی چندلایه است.

حتی در دوره‌های تنش مذهبی قلۀ  آدم معمولاً از منازعات دور مانده چون به‌صورت ناخودآگاه به‌عنوان فضای بی‌طرف قدسی پذیرفته شده است.

۵. طبیعت به‌مثابه متن مقدس

برخلاف مکان‌هایی که ساختمان دارند در قلۀ آدم خودِ طبیعت مقدس است.

در فرهنگ جنوب آسیا طبیعت حامل معناست و قلۀ آدم تجسم این نگاه است، این موضوع آن را به اندیشه‌های زیست‌محیطی مدرن نزدیک می‌کند.

۶. نماد «فرود آمدن» به‌جای نماد عروج انسان به سوی خدا می باشد. قله ی آدم نماد فرود انسان به زمین است، یعنی آغاز مسئولیت، رنج، کار و زندگی

از نظر فلسفی این کوه، محل شروع انسان بودن است، نه پایان آن.

۷. کارکرد فرهنگی در جهان امروز

در دنیای پرتنش امروز قلۀ آدم یک «الگو» است. برای امکان هم‌زیستی روایت‌ها، نه با یکی کردن باورها، بلکه با به‌رسمیت شناختن تفاوت‌ها.

منابع :

https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5531/

https://sripada.org/

https://travel-buddies.com/galle-hikkaduwa-to-adams-peak-tour