پس از سه روز تظاهرات گسترده و خشونت آمیز طرفداران جنبش لبیک پاکستان علیه بازداشت سعد حسین رضوی؛ رییس این جنبش توسط نیروهای امنیتی و پلیس، دولت مرکزی پاکستان در اقدامی بی سابقه فعالیت این جنبش را غیر قانونی اعلام کرد.

اقدام دولت مرکزی در اسلام آباد در قرار دادن جنبش لبیک پاکستان در لیست احزاب منحله باعث تحریک بیشتر طرفداران این حزب مذهبی شد به نحوی که روز جمعه دولت پاکستان مجبور شد با اعمال محدودیت ها، شبکه های اجتماعی از جمله فیس بوک، یوتیوپ، تلگرام، اینستاگرام و واتس آپ در لاهور و دیگر شهرهای پاکستان را قطع کند.

ارسلان خالد دستیار نخست وزیر پاکستان در امور رسانه دیجیتالی در گفتگو با یک خبرگزاری غربی با تایید این خبر گفت: این اقدام هم زمان با برگزاری نماز جمعه در برخی از شهرهای پاکستان و در راستای تامین امنیت و ثبات گرفته شد و وزارت کشور پاکستان دستور این اقدام را به سازمان مخابرات صادرکرد.

شیخ رشید احمد وزیر کشور پاکستان در گفتگو با خبرنگاران گفت: کابینه دولت مرکزی با پذیرش درخواست دولت محلی ایالت پنجاب، حزب مذهبی جنبش لبیک پاکستان که در کمیسیون انتخابات پاکستان ثبت شده را بر اساس قانون ضد تروریسم سال ۱۹۹۷ در لیست احزاب منحله قرار داد. وی گفت: پس از آن تمامی فعالیت های این حزب مذهبی غیر قانونی است و حساب های مالی این حزب در بانک ها نیز مسدود شده است.

خشونت ها پس از بازداشت سعد حسین رضوی رئیس حزب مذهبی جنبش لبیک پاکستان توسط نیروهای امنیتی و پلیس در روز دوشنبه ۲۳ فروردین به وقوع پیوست. در این خشونت ها دست کم ۵ تن از جمله دو نیروی پلیس کشته و صده ها نفر نیز زخمی شدند.

پس از آن چندین پرونده جنایی و تروریستی علیه رهبر و اعضای اصلی این جنبش گشوده شد.

این خشونت ها شهرهای بزرگ پاکستان از جمله لاهور مرکز ایالت پنجاب، اسلام آباد پایتخت، کراچی مرکز ایالت سند، پیشاور مرکز ایالت خیبرپختون خواه و کویته مرکز ایالت بلوچستان را دربرگرفت. دیگر شهرهای کوچک و بزرگ پاکستان نیز شاهد تظاهرات و گردهمایی های خشونت آمیزی بود. معترضان با بستن خیابان ها و معابر عمومی با پرتاب سنگ و آتش زدن لاستیک با نیروهای پلیس درگیر شدند.

دستگیری سعد حسین رضوی پس از شکست مذاکرات دولت با این حزب برای عدم برگزاری تظاهرات ضد فرانسوی صورت گرفت.

سران این حزب مذهبی تهدید کرده بودند در صورت عدم اخراج سفیر فرانسه از خاک پاکستان به دلیل حمایت از اهانت کنندگان به مقدسات اسلامی، تظاهرات بزرگ از لاهور به سوی اسلام آباد را راه اندازی خواهند کرد.

با افزایش دامنه تهدید علیه شهروندان غربی، دولت فرانسه از شهروندان خود خواسته است از سفر به این کشور خودداری کنند یا فورا خاک این کشور را ترک کنند.

 حمایت دولت فرانسه از اهانت به مقدسات اسلامی در چند ماه گذشته و تاکید بر حمایت از آنها با عنوان حمایت از آزادی، خشم مسلمانان در پاکستان را برانگیخته است. 

تحریک(جنبش) لبیک چگونه تاسیس شد؟

تحریک لبیک پاکستان در سال ۲۰۱۷ توسط خادم حسین رضوی از علمای جریان بریلوی اهل سنت تشکیل شد.

خادم حسین رضوی قبلا از سوی سازمان اوقاف ایالت پنجاب، امام جمعه و جماعت یکی از مساجد در لاهور بود. در سال ۲۰۱۱  وی به دلیل حمایت از ممتاز قادری قاتل سلمان تاثیر؛ استاندار ایالت پنجاب که به اتهام حمایت از کفرگویان کشته شد از شغل دولتی(امامت مساجد) کنار گذاشته شد.

خادم حسین رضوی پس از آن به فعالیت ها و سازماندهی تظاهرات در حمایت از خاتمیت و مقابله با اهانت به مقدسات اسلامی کشورهای غربی ادامه داد. وی در سال ۲۰۱۶ تظاهرات بزرگی در گرامی داشت ممتاز قادری، قاتل استاندار سابق ایالت پنجاب در لاهور راه اندازی کرد. پس از اعدام ممتاز قادری(قاتل سلمان تاثیر؛ استاندار ایالت پنجاب) توسط دولت، تظاهرات بزرگی در شهر اسلام آباد از سوی وی برگزار شد. خادم حسین رضوی سپس در سال ۲۰۱۷ تشکیل حزب مذهبی لبیک پاکستان را اعلام کرد.

وی سپس تظاهرات وسیعی علیه اقدام احتمالی دولت در اصلاح قانون ضد کفرگویی در شهر اسلام آباد راه اندازی کرد که این اعتراضات به استعفا وزیر قانون منجر شد.

این حزب مذهبی در سال ۲۰۱۸ با شرکت در انتخابات سراسری و پارلمانی توانست به عنوان پنجمین حزب پرقدرت ظهور کند و نمایندگانی به مجالس ملی و ایالتی بفرستد.

رئیس جنبش لبیک در نوامبر ۲۰۲۰ همزمان با اعتراضات در شهر لاهور علیه حمایت دولت فرانسه از اهانت کنندگان به مقدسات اسلامی فوت کرد.

سعد حسین رضوی؛ رئیس جدید جنبش لبیک پس از آن با تحریم کالاهای تجارتی فرانسه، خواستار اخراج سفیر فرانسه از پاکستان شد و برای آن دو بار ضرب العجل تعیین کرد.

در فوریه سال ۲۰۲۱ پس از دومین توافق این گروه مذهبی با دولت پاکستان قرار شد سفیر فرانسه تا ۲۰ آوریل ۲۰۲۱ از پاکستان اخراج شود.

به گفته مسئولان دولت پاکستان، حامیان جنبش لبیک پاکستان در شبکه های اجتماعی فعالیت زیادی دارند و از آن برای فراخوان برگزاری تظاهرات حداکثر استفاده را می برند.

پس از غیر قانونی بودن جنبش لبیک چه اتفاقی خواهد افتاد  

دولت پاکستان فعالیت گروه مذهبی جنبش لبیک را در لیست ۷۸ نفره احزاب غیر قانونی قرار داد. پس از قرار گرفتن احزاب مذهبی در لیست احزاب غیر قانونی، ماموران امنیتی و پلیس این دفاتر را مهر و موم کردند. حساب های بانکی مسدود شد و همه اعضای اصلی در لیست افرادی قرار گرفتند که ۲۴ ساعته تحت نظر سازمان های امنیتی قرار خواهند گرفت و برای سفر به دیگر نقاط پاکستان مجبور به کسب اجازه از دولت محلی خواهند بود. دولت محلی موظف است جلوی کمک های مردمی به این احزاب را بگیرد. اعضای ارشد و روسای احزاب منحله در صورت زیر پا نهادن به این قانون، فوراً دستگیر خواهند شد.

هر چند وزارت کشور پاکستان فعالیت جنبش لبیک را غیر قانونی اعلام کرده است اما با این حال این حزب مذهبی می تواند ظرف ۳۰ روز به این وزارتخانه برای رفع این محدودیت ها مراجعه کنند. در این صورت یک کمیته در وزارت کشور این درخواست را بررسی خواهد کرد اما در صورتی که بار دیگر این کمیته رای به غیر قانونی بودن تحریک لبیک را صادر کند، این حزب مذهبی می تواند به دادگاه عالی در ایالت ها مراجعه کند.

دکتر خرم اقبال استاد بخش روابط بین الملل دانشگاه دفاع ملی در اسلام آباد معتقد است در گذشته نیز ده ها حزب سیاسی، مذهبی و ملی گرا، غیر قانونی اعلام شدند اما برخی از این احزب به نحوی به فعالیت های خود ادامه می دهند و این اتفاق می تواند برای جنبش لبیک نیز بیافتد.

وی با بیان چالش های جدی برای دولت در زمینه اجرای ممنوعیت احزاب ممنوعه گفت: در گذشته احزاب منحله می توانستند با تغییر نام حزبشان دوباره فعالیت کنند هر چند این اتفاق به دلیل اصلاحات صورت گرفته در قوانین ضد تروریسم دیگر صورت نخواهد گرفت. با توجه به اینکه جنبش لبیک بسیاری از هزینه های خود را از طریق کمک های مردمی تامین می کند دولت نمی تواند صرف غیر قانونی کردن آن، این حزب را به لحاظ مالی تضعیف کند.

خرم اقبال همچنین افزود: چالش مهم دیگر این است که جنبش لبیک به دلیل  اینکه بریلوی مسلک است دارای طرفداران زیادی در سراسر پاکستان هست (زیرا که اکثریت جمعیت پاکستان را بریلوی تشکیل می دهند) بنابراین دولت نمیتواند تشخص دهد کدام مدرسه دینی و یا مسجد از این حزب حمایت می کند.

وی فعالیت گسترده حامیان این حزب مذهبی در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی را چالشی بزرگتر برای دولت پاکستان دانست و گفت: احزاب منحله نمی توانند در فضای مجازی فعالیت کنند اما آیا این اتفاق برای جنبش لبیک با این حجم گستردگی در فضای مجازی می افتد؟

احسان غنی از تحلیل گران امور امنیتی نیز با بیان اینکه دولت در انحلال جنبش لبیک شتاب کرده است گفت: برای چنین اقداماتی دولت باید در مرحله اول برنامه ای جامع و مدون تنظیم و تهیه می کرد تا با در نظر گرفتن همه جوانب کار، این تحریم ها مثمر ثمر واقع شود.

وی خاطرنشان کرد: باید دید دولت تا چه قدر در تحریم و انحلال جنبش لبیک جدی است زیرا که بسیاری از کارمندان دولتی و مسئولان نیز جزء حامیان این حزب مذهبی هستند و از سوی دیگر این حزب در بین اقشار مختلف جامعه دارای حامیان بسیاری است.