مرکز اسلامی هامبورگ به عنوان مهم‌ترین و قدیمی‌ترین مؤسسه اسلامی و شیعی در این شهر و سراسر آلمان که از سال ۱۹۶۶، کار خود را آغاز کرده است در دو سال اخیر بیش از هر زمانی به موضوع بحث تبدیل شده و مورد هجمه گسترده وسنگین تبلیغاتی از سوی برخی رسانه ها، نهادها و مراکز دولتی این کشور قرارگرفته است.

براساس تازه ترین گزارش رایزنی فرهنگی کشورمان در آلمان – هفته نامه فرهنگی شماره ۵۳۷ مورخ ۱۲ امرداد ۱۴۰۰- ؛ اعضای شورای جوامع اسلامی در هامبورگ در بیانیه‌ای با اشاره به تظاهرات سازماندهی شده علیه مرکز اسلامی هامبورگ و مسجد امام علی(ع) نسبت به افزایش اسلام‌هراسی در جامعه آلمان هشدار دادند. فاتح ییلدیز، رئیس شورا در این باره گفت:« هفته گذشته گروهی ناشناس به مسجد امام علی(ع) حمله کردند و با رنگ قرمز بر روی دیوارهای مسجد علیه دین اسلام و مسلمانان شعارهایی را نوشتند. هفته آینده نیز گروهی افراطی تصمیم گرفته‌اند که علیه مرکز اسلامی هامبورگ و مسجد آن تظاهرات کنند. از نظر من، این اقدامات، نشان‌دهنده نفرت آشکار علیه مسلمانان است و ادامه خواهد داشت.»

او همچنین از ادعاهای گروه‌های راست افراطی درباره اسلام و مسلمانان انتقاد کرد و گفت: « ادعاهای آن‌ها کاملا بی‌معنی و پوچ است و تنها با هدف تحریک شهروندان انجام می‌شود. آن‌ها در رسانه‌های اجتماعی به دروغ می‌گویند که احترام به اسلام به معنای گسترش اعدام، سنگسار و دروغ است. هر کس که چنین دیدگاهی علیه اسلام و مسلمانان را نشر می‌دهد، تنها می‌خواهد که نفرت علیه مسلمانان را گسترش دهد و به آشوب و چنددستگی در جامعه دامن بزند.»

در این راستا حزب چپ آلمان نیز نسبت به این اقدامات انتقاد کرده است. اینسا تیتین، سخنگوی امور دینی حزب چپ در پارلمان هامبورگ نسبت به افزایش حملات علیه مسلمانان هامبورگ هشدار داد و گفت: «بحث‌های انتقادی نسبت به جوامع مذهبی مشکلی ندارد، اما اقدامات گروه‌های افراطی علیه مرکز اسلامی هامبورگ و مسجد امام علی(ع)، کمپینی هدفمند علیه شهروندان مسلمان هامبورگ است. گروه‌های افراطی پس از حمله به مسجد، می‌خواهند نفرت خود علیه مرکز اسلامی هامبورگ را نیز نشان دهند. این اقدامات، صلح در جامعه را از بین می‌برد و به همزیستی فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف در شهر صدمه می‌زند. چنین کمپینی بسیار خطرناک است و از گفت‌وگوی سازنده جلوگیری می‌کند.»

نگاهی به گذشته

در تاریخ ۱۵/۶/۱۳۹۷، دکتر محمد عامر ریاست مؤسسة التراث و عضو هیات مدیره فدراسیون شیعیان آلمان، در دیدار با رایزن فرهنگی وقت در خصوص دلایل کاهش سطح ارتباط خود با فدراسیون شیعیان و مرکز اسلامی هامبورگ اعلام کرده بود:

از سوی دفتر ریاست جمهوری آلمان؛ نماینده‏ای با وی ملاقات نمود و سپس به همراه یکی از مقامات وزارت کشور آلمان در محل مؤسسة التراث به مدت دو ساعت با او در رابطه با مسائل اسلامی و از جمله فدراسیون شیعیان گفتگو کرده است. طی این ملاقات افراد یاد شده نگرانی شدید خود را از مشارکت سه تن از اعضای هیأت امنای فدراسیون شیعیان آلمان در تظاهرات روز قدس بیان داشته و پیرامون چرایی این مشارکت خواهان کسب اطلاع بودند. آنها تأکید می ورزیدند «عضویت در هیأت امنای یکی از مؤسسات بزرگ که می‏خواهد نقش فعالی را در جامعة اسلامی آلمان ایفا نماید نیازمند پذیرش مسئولیت‏ها و تکالیفی است که در تعارض با قوانین و شرایط اجتماعی جامعة آلمان واقع نگردد، از این رو حضور نامبردگان دراین برنامه برای ما به منزلة مشارکت فدراسیون شیعیان در فرآیندی است که افکار عمومی جامعة تمایل چندانی را نسبت به آن نشان نخواهد داد و تبعات آن زمینة افزایش سطح فشارهای سیاسی به بخش‏های رسمی دولتی خواهد شد تا در انجام تحرکات فدراسیون مسئولانه تر اعمال نظارت گردد».

پیش از آن مسئولان اداره حفاظت از قانون اساسی فدرال در سال ۲۰۱۷ اعلام کرده بودند که مسئولان مرکز اسلامی هامبورگ نه‌تنها در تظاهرات روز قدس شرکت کرده‌اند، بلکه در برگزاری آن نیز نقش داشته‌اند و در آن زمان از مرکز اسلامی هامبورگ خواسته شده بود که در این ارتباط توضیح دهد.

   فشارها و تبلیغات علیه مرکز اسلامی هامبورگ با برپایی مراسم شهادت سردار بزرگ اسلام سلیمانی در روز سوم ژانویه ۲۰۲۰،  ابعاد گسترده تری یافت و گروهی دربرابر مسجد هامبورگ علیه برپایی این بزرگداشت، دست به اعتراض زدند. رسانه‌های آلمان در این روز به برپایی مراسم در مسجد هامبورگ اعتراض نموده و از "سوء‌استفاده از احساسات مذهبی" نوشتند. این مراسم سروصدای زیادی هم در بین سیاستمداران آلمانی از احزاب گوناگون بر پا کرد.مارکوس وینبرگ یکی از اعضای حزب دموکرات مسیحی آلمان در مصاحبه با "ولت آم زونتاگ" برگزاری مراسم یادبود برای شهید قاسم سلیمانی را در هامبورگ از سوی این مرکز "غیرقابل‌تحمل" خواند. و با انتقاد از پارلمان ایالت هامبورگ از عزم موجود برای پایان دادن به " قراردادها" سخن گفت.

همزمان احزاب سوسیال مسیحی، دموکرات‌های آزاد و حزب آلترناتیو آلمان خواستار لغو قراردادهای منعقد شده میان دولت هامبورگ و انجمن‌های اسلامی شدند ودر تاریخ ۲۷ مه سال ۲۰۲۰ گروه پارلمانی آلترناتیو آلمان در هامبورگ تقاضا کردند که "مرکز اسلامی هامبورگ" با قید فوریت به عنوان پایگاه حزب الله تعطیل شود. الکساندر ولف، رهبر گروه پارلمانی آلترناتیو آلمان در هامبورگ انگیزه خود از این حرکت را سیاست ضد یهودی مسئولان مسجد امام علی (ع) دانست.

 شایان یادآوری است نمایندگان سنای هامبورگ در سال ۲۰۱۲، معاهده همکاری با سازمان‌های اسلامی موسوم به شورا را امضا کردند که مرکز اسلامی هامبورگ  نیزاز اعضای این شورا است براساس این قرارداد که میان اعضای شورا و سنای هامبورگ امضا شد، دو طرف بر سر مسائلی چون رواداری در برابر دیگر ادیان، مقابله با تبعیض جنسیتی، به رسمیت شناختن تعطیلات مذهبی و تدریس علوم دینی به تفاهم رسیدند.

سازمان امنیت داخلی آلمان (نهاد پاسداری از قانون اساسی آلمان) نیز ضمن اعلام اینکه از سال ۲۰۰۴ میلادی مرکز اسلامی را در رصد خود داشته است.  درگزارش ۱۱جولای ۲۰۲۰ برابر ۲۱ تیر۱۳۹۹ اعلام کرد:   

 " مرکز اسلامی هامبورگ، یکی از مراکز اصلی شیعی در آلمان و اروپاست که به موازات سفارت جمهوری اسلامی ایران مهم‌ترین دفتر نمایندگی ایران در آلمان به شمار می‌آید.

در این گزارش از محمدهادی مفتح، رئیس مرکز به عنوان نماینده رهبر جمهوری اسلامی در آلمان و اروپا یاد شده وآمده است که این مرکز ضمن آنکه پایگاه تبلیغات اسلامی ایران در اروپا به شمار می‌آید، در عرصه گردآوری و سازماندهی نیروهای شیعه کشورهای مختلف نیز فعالیت می‌کند. در گزارش همچنین آمده که بسیاری از انجمن‌ها و سازمان‌های اسلامی در آلمان در ارتباط و زیر چتر هدایت این مرکز اسلامی فعالیت می‌کنند. از آن جمله به شبکه ارتباطی این مرکز با مساجد اسلامی شیعی اشاره شده است. در این باره آمده است که مرکز اسلامی هامبورگ نه تنها بر این مساجد و انجمن‌های اسلامی اعمال نفوذ می‌کند، بلکه کنترل و هدایت برخی از آن را نیز برعهده دارد" .  https://p.dw.com/p/۳f۹qG

با گذشت یکسال از نخستین گزارش اداره امنیت داخلی آلمان؛ این اداره از دست یافتن به اسناد جدید از فعالیت های مرکز اسلامی هامبورگ سخن می گوید و اتهامات بیشتری را متوجه این مرکز کرده است.  مارکو هاس، سخنگوی این نهاد گفته است: مسجد آبی در ظاهر خود را به عنوان یک مکان فعالیت فرهنگی معرفی می‌کند تا در جامعه آلمان به عنوان نهادی که بتوان با آن دیالوگ برقرار کرد، شناخته شود، اما اسناد و شواهد نشان می‌دهند که «این مرکز مستقیما با دولت ایران ارتباط دارد و از آنجا کنترل می شود و هدف آن صدور انقلاب اسلامی به سراسر جهان است». این گزارش می گوید یافته‌های جدید حاکی از "ارتباطات بین این مسجد و حزب‌الله لبنان" است که در آلمان به عنوان سازمانی تروریستی شمرده می شود.

اداره امنیت داخلی همچنین مدعی است یافته‌های جدیدش شامل اسناد و نامه‌های حکومت ایران به رئیس مسجد و الزام به اجرای دستورالعمل های رژیم ایران است.

 این نهاد می‌گوید بر اساس اسناد «این شبهه رسما تایید می‌شود که مفتح نماینده رسمی آیت‌الله خامنه‌ای است». اداره حفاظت از قانون اساسی (هامبورگ) تاکید می‌کند که فعالیت‌های این مرکز با ارزش‌های قانون اساسی کشور آلمان سازگار نیست.

از جمله اتهامات جدید مطرح‌شده در ارتباط با مرکز اسلامی، فعالیت‌ها و تبلیغات ضدیهودی از طریق انتشار کتاب‌هایی است که در آن‌ها از کلیشه‌های ضدیهودی استفاده می‌شود. همچنین ادعا شده است در کتاب‌های دیگری از این مرکز توصیه شده که اقدامات دولت‌ها باید بر اساس قوانین شرع اسلامی مانند مجازات‌های پرخشونت "حد" مانند سنگسار و شلاق باشد. https://p.dw.com/p/۳wYzs

جمع بندی 

برای هزاران مسلمان در سراسر اروپا، مرکز اسلامی هامبورگ بخشی از هویت دینی آنهاست. مسجد امام علی(ع)  با گنبد آبی اش مسجد اصلی بسیاری از جوامع در کشورهای آلمانی زبان است. این مرکز بیش از نیم قرن است که پذیرای افراد با اعتقادات مختلف است. از این رو سرمایه  فرهنگی ارزشمند و نمادی برای گفت‌وگوهای بین مذهبی و بین فرهنگی بشمار می رود.

از سوی دیگر هر چه زمان می گذرد اقدامات و موضع گیری ها علیه آن از حوزه رسانه و گزارش فراتر می رود و به عنوان یک مطالبه حزبی نیز دنبال می شود. تلاش شاخه های حزب سبز وحزب دموکرات مسیحی آلمان در هامبورگ برای جلوگیری از ادامه فعالیت مرکز اسلامی به بهانه حمایت این نهاد از حزب‌الله و دشمنی با اسرائیل بارزترین نمونه های یک تلاش سازمان یافته برای به تعطیلی کشاندن این مرکز است. اکنون ما شاهد شکل گیری کمپینی رسانه‌ای  و سیاسی علیه مسجد هامبورگ توسط رسانه ها و وابستگان به رژیم صهیونیستی با استدلال‌های سست  هستیم که درپی به تعطیلی کشاندن آن است اما همانگونه که مرحوم عبدالجواد فلاطوری، اندیشمند شیعه ایرانی مقیم آلمان و موسس آکادمی علمی اسلامی کلن گفته بود: «گفت‌وگوی بینامذهبی زمانی می‌تواند موفق باشد که همه گروه‌ها به درک درست و حقیقی از یکدیگر برسند.» این بدان معنی است که مسلمانان و بخصوص شیعیان آلمان باید بیش از هر زمانی آماده ارتباط با پیروان سایر ادیان باشند و بکوشند سوتفاهمات و برداشت‌های غلط از اسلام را برطرف کنند.

این مهم نیازمند این است که در وهله اول همبستگی؛ همدلی و تعامل میان شیعیان و مراکز شیعی میان خود و با مسلمانان مقیم نه تنها در آلمان بلکه در سراسر اروپا تقویت شود.

گام دیگر تدوین یک برنامه راهبردی شفاف و نقشه راه دقیق منطبق با اهداف بیانیه گام دوم انقلاب است تا مراکز اسلامی در سطح اروپا بخصوص مرکز اسلامی هامبورگ به عنوان مرجع فکری و فرهنگی و اعتقادی اسلام شیعی و مرکز گفتگوهای سازنده  بین دینی در جامعه آلمان و سطح اروپا شناخته شوند و نقش آفرینی کنند. تنها در اینصورت است که توطئه محافل رسانه ای و سیاسی وابسته به صهیونیسم برای معرفی این مرکز و سایرمراکز اسلامی به عنوان مراکزی با  فعالیت های تبلیغی و سیاسی مشکوک خنثی و مهمتر از آن پروژه اسلام هراسی بی اثرخواهد شد . 

 تهیه کننده: امیر پورپزشک