عاشوراء در نزد شیعیان اثنی عشری و بهره اسماعیلی: هیچگونه مراسمی بصورت علنی مشاهده نشده ولی مجالس عزاداری در منازل برخی شیعیان اثنی عشری برپا شده و می‌شود. متأسفانه آمار دقیقی از این مجالس خانگی قابل تهیه نیست. معمولا روز عاشوراء شیعیان بصورت انفرادی به مسجد الحسین (ع) در قاهره رفته و در آنجا به قرائت قرآن کریم و ادعیه مشغول می‌شوند. پس از آن به زیارت مقام سیده زینب (ع) و سیده نفیسه و یا دیگر مزارات اهل بیت می روند. شیعیان بهره اسماعیلی نیز در مجالس خاص خود مراسم عزاداری برپا می کنند ولی به غیر از اعضای این فرقه، افراد دیگر نمی توانند در مجالس آنان حاضر شوند. همچنین در روز اربعین هیچگونه مراسمی در مصر برگزار نمی شود.
عاشوراء در نزد فرق صوفیه: اما فرق صوفیه در روز عاشوراء در مساجد و یا در خیمه های برپاشده در مجاورت مقامات اهل بیت و اولیاء، مراسم علنی برگزار می‌کنند. سخنران مراسم معمولا درباره زندگی امام حسین (ع) صحبت کرده و سپس حلقات ذکر صوفیانه تشکیل می شود. برخی افراد هم انفرادا به قرائت قرآن و ذکر و صلوات مشغول می شوند. هر فرقه‌ای از صوفیه، اذکار مخصوص خود را دارد. در پایان مراسم از حاضران با گستردن سفره‌های غذا در مسجد، خیمه و یا مقام پذیرایی می شود. مراسم فرق صوفیه، رنگ و بوی عزاداری ندارد و با عزاداری شیعیان اثنی عشری تفاوت دارد و بیشتر همراه با جشن و شادی است.
در طول سال سه مرتبه، مراسم «مولد الحسین (ع)» در تجمعی باشکوه توسط ۷۷ طریقت صوفیه با برپایی خیمه در فضاهای اطراف مسجد الحسین(ع) برگزار می شود:
· آخرین سه شنبه ربیع الثانی به مناسبت ورود رأس مقدس حضرت (ع) از عسقلان به قاهره،
· روز سوم شعبان به مناسبت میلاد حضرت امام حسین (ع)،
· روز عاشوراء به مناسبت شهادت امام حسین (ع).
عاشوراء در نزد مردم عادی: بنابر آموزه های اهل سنت، بسیاری از مردم مصر در روز عاشوراء به میمنت فرار و نجات حضرت موسی (ع) از ظلم فرعون، روزه می گیرند. خوراک مخصوص این روز را که هنگام غروب به عنوان افطار صرف می شود عاشوراء نامیده اند. از آداب مصریان در ماه محرم به ویژه در دهه اول و روز عاشوراء، صدقه دادن به فقراست که به «صدقه عشر» و یا «زکوه العشر» معروف است.
محدودیت های حکومتی در روز عاشوراء
همه ساله قبل از روز عاشوراء، وزارت اوقاف مصر به بهانه جلوگیری از بروز فتنه مذهبی (درگیری سلفی ها با شیعیان) اقدامات خاصی را برای مسجد الحسین (ع) درنظر می گیرد.
در روز عاشورای سال ۱۳۹۴ به دستور وزارت اوقاف مصر، دربهای مسجد الحسین (ع) بسته شد و شبستان مسجد فقط در اوقات نمازهای واجب بروی مردم باز شد. بخشنامه وزارت اوقاف با واکنش منفی و گسترده شیعیان و صوفیان مواجه شد و موجی از خشم و اعتراض را در جامعه مصر در پی داشت. جمعی از صوفیان در مقابل درب بسته مسجد به نشانه اعتراض تجمع کرده و نماینده الأزهر در میان آنان حاضر شد و ضمن عذرخواهی اعلام کرد که این تصمیم از طرف اوقاف نیست بلکه از طرف الأزهر برای حفاظت از امنیت ملی مصر اتخاذ شده است. تدابیر شدید امنیتی در اطراف مسجد الحسین (ع) به اجرا گذاشته شد. فرق صوفیه، پشت درهای بسته مسجد الحسین (ع) تجمع کرده و با ذکر اشعار و اذکار ویژه، این مناسبت را زنده نگه داشتند. وزیر اوقاف مصر گفته بود مسجد مکانی برای نماز و عبادات است و جای انجام مراسم مذهبی نیست.
عکس العمل رسانه ها به این اقدام، شدید بود و واکنش گسترده شیعیان و دوستداران اهل بیت (ع) در رسانه ها و مطبوعات نیز همراه شد. خالد منتصر در یادداشت روزنامه المصری الیوم با عنوان «ومازال شمر یغتال الحسین» نوشت: «بستن مسجد الحسین (ع) دلیلی است بر اینکه شمر هنوز نمرده و همچنان در لابلای مغزهای ما زندگی می‌کند». السید نعیم در یادداشت خود (روزنامه الجمهوریه، ۲۶ اکتبر ۲۰۱۵ ص ۱۵) گفت: «مسئولان اوقاف ادعا می‌کنند که تعداد شیعیان در مصر کمتر از انگشتان دست است و عجیب آنستکه از ترس این تعداد کم شیعه، مسجد به این بزرگی و مهمی را بسته اند. بهتر است که وزیر اوقاف و معاونش به خانه های خود برگردند و دیگر در این جایگاه باقی نمانند». فاروق جویده در یادداشت روزنامه الأهرام نوشت: «الحسین لنا جمیعا» و از تصمیم وزارت اوقاف برای بستن مسجد الحسین (ع) در روز عاشورا انتقاد کرد. نهله النمر در یادداشت روزنامه الوفد با عنوان «الحسین إمام أهل السنه والشیعه» نوشت: «بسیاری از اهل سنت معتقدند که حسین (ع) مخصوص شیعیان نیست بلکه متعلق به بشریت و همه آزادگان جهان است». انتقادها با درخواست تغییر وزیر اوقاف همراه شد. یادداشت «لا... یا وزیر الأوقاف» نمونه بارزی از این انتقادها بود.
در سالهای بعد بتدریج از محدودیتهای اعمال شده کاسته شد و فقط بخش ضریح مطهر بسته می شد. عاشورای امسال نیز همه بخشهای مسجد از جمله ضریح برای حضور علاقمندان باز بود. اما وزارت اوقاف قبل از عاشوراء با صدور اطلاعیه ای به سلفی ها و شیعیان هشدار داده بود از هرگونه برگزاری مراسم خاص شیعیان و یا درگیری در فضاهای مسجد الحسین (ع) خودداری کنند. هیچگونه حادثه خاصی اتفاق نیفتاد و البته هیچ مراسم و یا تجمع عزاداری نیز اجازه برگزاری پیدا نکرد.
گروه سلفی «ائتلاف الدفاع عن الصحابه وآل البیت» برای مقابله با شیعیان، فعالیت رسانه ای و حقوقی دارد و از پشتیبانی نهادهای خاص حکومتی برخوردار است و دائما تهدید می کند تا شیعیان در روزهای تاسوعا و عاشورا در مسجد الحسین (ع) و یا مقابل آن عزاداری نکنند.
نظر شما