سمینار «جایگاه زن در ایران و صربستان» روز چهارشنبه 5 بهمن 1401 برابر25 ژانویه 2023 با حضور جمعی از اندیشمندان و فعالان فرهنگی و اجتماعی، به میزبانی"انجمن قدرت و پیشرفت زنان صربستان" و با همکاری مشترک رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بلگراد، دانشگاه الزهرا(س) و اداره ارتباطات فرهنگی بین‌المللی زنان و خانواده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به صورت حضوری و مجازی در سالن شهرداری منطقه ساوسکی ونانس در مرکز شهر بلگراد برگزار شد. مقاماتی از شهرداری بلگراد و بویان توربیکا نماینده پارلمان صربستان و عضو کمیته دفاعی و روابط بین الملل نیز حضور داشتند.

در این سمینار، دکتر زهرا سادات میرهاشمی، استاد دانشگاه و مدیر گروه فقه دانشگاه الزهرا(س) به صورت برخط از ایران ودکتر لیلا کریمی، عضو هیأت علمی دانشگاه بقیه الله(عج) و متخصص بهداشت باروری، سوتلانا پروشفسکی موسس و رئیس انجمن، دکتر یاسمینا ماجگایه استاد دانشگاه در رشته محیط زیست و اسلاو سولار اقتصادددان و هنرمند ازاعضای جنبش زنان برای قدرت و پیشرفت سخنرانی کردند.

در ابتدای سمینار خانم پروشفسکی رئیس انجمن قدرت و پیشرفت زنان گفت:

از طرف انجمن قدرت و پیشرفت  CESLAJA و جنبش زنان سوسیالیست بلگراد از مهمانان و مخاطبان سمینار و بویژه رایزنی فرهنگی برای همکاری در برگزاری این سمینارتشکر می کنم. ما امشب آمده ایم تا از فعالیت هایی حمایت کنیم که می خواهیم آنها را به افراد بیشتری معرفی کنیم. مهمانان عزیزی از جمهوری اسلامی ایران برای آشنایی با جایگاه زنان در ایران ما را همراهی می کنند.

یکی از جنبه های فعالیت ما توانمندسازی، تقویت امنیت اقتصادی و حقوق زنان و همچنین مبارزه با فقر و نابرابری اجتماعی است که یکی از اولویت های اساسی جامعه زنان چه در صربستان و چه در جهان است.

وی افزود یکی از مفاهیم کلیدی دردستیابی به امنیت و برابری اقتصادی توانمندسازی اقتصادی است.توانمندسازی اقتصادی به معنای افزایش توانایی زنان و مردان، مشارکت و بهره مندی در فرآیند کار تحت شرایط مناسب و به رسمیت شناختن سهم، منزلت و امکان مذاکره در مورد آنها و توزیع عادلانه سود حاصل از کار است، توانمندسازی اقتصادی به زنان کمک می کند تا امنیت پیدا کنند، کار پیدا کنند یا با کار در منزل، منابع مالی زندگی خود را تامین می کنند. این موضوع از طریق برنامه ها، کارگاه ها و آموزش هایی که زنان آسیب پذیر را تضمین می کند، انجام می شود. توانمندسازی همچنین از طریق برنامه های حمایت مالی و اقدامات فعال نیز دنبال می شود.

انجمن قدرت و پیشرفت زنانCESLAJA  بر اقتصاد متمرکز است و بدنبال توانمندسازی زنانی است که خشونت را تجربه کرده اند، و این مهم از طریق برگزاری دوره ها و آموزش برای زنان انجام می شود.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: توانمندسازی اقتصادی زنان و برابری موقعیت های اشتغال بخشی از منافع ملی است زیرا زنان نیمی از کل جمعیت را تشکیل می دهند. او با ارائه آمارهایی افزود : زنان تنها 24 درصد از املاک و مستغلات را دارند، از هر چهار زن روستایی سه زن برای کار خود دستمزد دریافت نمی‌کنند و 60 درصدآنها از حق بازنشستگی بهره مند نیستند.

وی ادامه داد: آنچه در صربستان بیش از همه نادیده گرفته می شود، برجسته کردن نمونه ها و الگوهای خوب است که در پی سازماندهی کمپین ها و برنامه های مربیگری، حمایت از مادران کارمند و زنان کارآفرین هستند و وظیفه و اولویت ما مبارزه مداوم برای رسیدن زنان به موقعیت هایی تصمیم گیری است. ما می خواهیم صربستان محیط مناسب و بی دغدغه و امن برای رشد یک دختر و تحصیل و کار و پیشرفت او باشد.

وی با اشاره به اینکه دختران بهترین دانش آموزان مدرسه هستند، گفت: تعداد بیشتری از آنها در دانشگاهها ثبت نام می کنند و از دانشگاه با نمرات بالاتری فارغ التحصیل می شوند و به همین دلیل است که به توانمندسازی نیاز است.

وی افزود در مهمترین قوانین و اسناد برنامه ریزی فعالیت های توانمند سازی زنان گنجانده شده است تا آن را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد اما برای توانمندسازی اقتصادی زنان در صربستان لازم است بسیج سراسری صورت گیرد  هم از طرف مقامات دولتی و هم سازمان های مدنی.

یاسمینا ماجگایه استاد دانشگاه سخنران دیگر سمیناردر سخنان خود اظهار داشت: مردم صربستان بخصوص زنان برای حفظ ارزش های خود تمام تلاششان را کرده اند.وی با اشاره به تاریخچه تلاش های زنان صرب و تاسیس اولین مدرسه توسط دختر ووک کارجیچ زبانشناس و احیا کننده زبان صربی در قرن نوزده گفت از آن زمان توجه به حقوق زنان بتدریج مورد توجه قرار گرفت گرچه هنوز در آن زمان زنان از تحصیلات عالی محروم بودند .با اختراع ماشین تایپ و اشتغال زنان در این عرصه فعالی های اجتماعی آنان بیشتر شد.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: زن ممکن است موجود ضعیف تری نسبت به مرد باشد اما وقتی صحبت از نقش او در رشد جامعه می شود، نقشی بسیار سنگین را برعهده می گیرد واین زنان هستند که جامعه را رشد می دهند . وی افزود مادر کانون و محور آرامش خانواده است. به همین دلیل در فرهنگ صربی  از واژه ها و مفاهیمی چون "مادر طبیعت"، "مادر خانواده"، "مادرجامعه" و... استفاده می شود. وی گفت: جوانانی که برای میهنشان جان خود را ازدست دادند آخرین کلماتشان نام مادر بود.  وی در پایان سخنانش گفت پیشرفت های زیادی در زمینه کسب حقوق برابر زنان با مردان در صربستان شده است. 

اسلاویا سولار عضو دیگر انجمن قدرت و پیشرفت زنان در سخنانش تحت عنوان موقعیت زنان در جمهوری صربستان گفت:

زنان از آغاز تمدن تا به امروز هم در جهان و هم در صربستان برای حقوق خود مبارزه کرده اند. موقعیت زنان در صربستان پس از جنگ جهانی اول بهتر شده است. از آنجا که تعداد زیادی از مردان سال های بسیاری را در جبهه های جنگ سپری کردند، زنان مشاغل بیشتری را به دست گرفتند. آنها شجاعانه برای گرفتن مدرک دانشگاهی جنگیدند و در مبارزه بسیار فعال بودند نمونه بارز آن میترا میتروویچ، نویسنده، مترجم و حامل نشان پارتیزان 1941 است.در سال 1945 او اولین وزیر زن شد. در تاریخ صربستان او مدیریت وزارت آموزش، علم و فرهنگ را بر عهده داشت. در سال 1936 مجله «ژنا داناس» (زن امروز) را تأسیس کرد. از طریق مجله، او به روشنگری علیه فاشیسم، امپریالیسم و سرمایه داری پرداخت. خطاب او به زنان برای مبارزه برای حقوق خود، دستمزد برابر، آموزش کودکان و... بود.  میترا میتروویچ چیزی را که هنوز هم شنیده می شود، گفت و نوشت.

وی با برشمردن تاریخچه ای مفصل از مبارزات زنان در یوگسلاوی گفت: زنان در صربستان در بیشتر بخش ها با دستمزدهای کمتری کار می کنند. آنها اغلب ثبت نام نشده، بدون بیمه اجتماعی و درمانی هستند. حتی این اتفاق می افتد که یک زن پس از مرخصی زایمان به یک موقعیت کاری پایین تر منتقل و در مواردی نیز حتی اخراج می شود.با اینکه تعدادشان از آقایان بیشتر است، تحصیلاتشان بالاتر است، سخت تر شغل،  پیدا می کنند و سخت تر پست های مدیریتی را بدست می آورند.

بر اساس داده های نشریه موسسه آمار جمهوری  صربستان در سال 2020 زنان بخش تحصیلکرده‌تر جمعیت یعنی 60 درصد را تشکیل می‌دهند. دانشجویان تحصیلات تکمیلی در سال تحصیلی 2019/2020 اکثرا زنان هستند نسبت به تعداد مردان شاغل، تنها 73 درصد زنان شغل دارند.

بیشترین تفاوت در بازار کار در سنین 55 تا 64 سال ثبت شده است. فقط 40درصد زنان  در این سنین شاغل هستند  در حالی که 61 درصد مردان در این سن دارای کارت کار هستند.

دستمزد زنان در مشاغلی که اکثریت نیروی کار را تشکیل می دهند نیز کمتر است. به نوشته همین نشریه، زنان در بخش های بهداشت و درمان 85 درصد حقوق یک مرد را دریافت می کنند. 77 درصد زنان در بخش بهداشت و درمان و در سیستم شاغل هستند. زنان 75 درصد کارکنان آموزش و پرورش را تشکیل می دهند اما 13 درصد کمتر حقوق می گیرند. در ادارات دولتی، آنها تنها 84 درصد از حقوق همکاران مرد خود را دریافت می کنند. در صنایع تبدیلی 10 درصد کمتر، هنرمندان زن 7 درصد کمتر از هنرمندان مرد دستمزد می گیرند. بزرگترین تفاوت در بخش مالی و بیمه است،  تنها یک سوم زنان در پست های مدیریتی و قانونگذاری هستند. گرچه در حال حاضر زنان بیشتری در پست های مدیریتی حضور دارندو برای مثال  از مجموع 28 وزیر، 32 درصد آنها زن هستند.

وی اضافه کرد زنان، وقتی بازنشسته می شوند، بیشتردر مضیقه هستند، زیرا آنهاحقوق بازنشستگی پیری و از کارافتادگی آنها کمتری از حقوق بازنشستگی مردان دریافت می کنند

زنان هنوز تنها 25 درصد از کل دارایی را در صربستان دارند و آن هم فقط13 درصد مالک زمین کشاورزی هستند.

قانون برابری جنسیتی که در سال 2021 تصویب شد، امیدهایی را ایجاد کرده  این قانون در زمینه مراقبت های بهداشتی و بیمه سلامت اولین اقدام است همچنین گامی در ارزیابی کار بدون مزد در خانوارها برداشته شد استراتژی برابری جنسیتی برای دوره 2021-2030 توسط قوه مقننه هماهنگ با مقررات اروپایی تصویب شده  است، اما باید سازگار باشد.

سپس دکتر زهرا سادات میرهاشمی استاد دانشگاه و مدیرگروه فقه دانشگاه الزهرا (س) نیز در سخنران آنلاین خود با اشاره به جایگاه زنان در قانون اساسی گفت: در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر استیفای حقوق زنان بدلیل ستمی که در نظان طاغوتی برآنان رفته است تاکید شده است که این  نکته کلیدی است. از نظر قانون اساسی خانواده‌ واحد بنیادین‌ جامعه‌ و کانون‌ اصلی‌ رشد و تعالی‌ انسان‌ است‌ و زن‌ در چنین‌ برداشتی‌ از واحد خانواده‌ ازحالت‌(شیء بودن) و یا (ابزار کار بودن) در خدمت‌ اشاعه‌ مصرف‌زدگی‌ و استثمار، خارج‌ شده‌ و ضمن‌ باز یافتن‌وظیفه‌ خطیر و پر ارج‌ مادری‌ همرزم‌ مردان‌ در میدانهای‌ فعال‌حیات‌ می‌باشد و در نتیجه‌ پذیرای‌ مسئولیتی‌ خطیرتر و برخوردار از ارزش‌ و کرامتی‌ والاتر خواهدبود». وی افزود در پرتو حمایت های قانونی و دستورات اجرایی، شاهد دست آوردها و پیشرفت های مهمی در حوزه زنان در جمهوری اسلامی ایران هستیم.وی با برشمردن پیشرفت های زنان در حوزه های مختلف علمی، ورزشی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، اظهار داشت امروز 56درصد کل دانشجویان دانشگاهها را دختران تشکیل می دهند. بیش از 34 درصد اعضای هیات علمی دانشگاهها زن هستند. بیش از 40 درصد پزشکان متخصص و 30درصد پزشکان فوق تخصص خانم هستند و امید به زندگی در میان زنان به 78سال رسیده است. همچنین در عرصه ورزشی هم قهرمانی و هم عمومی با توجه به اهمیت سلامت زن به عنوان محور خانواده پیشرفت های خوبی شده است وفعالیت بیش از 16 هزار باشگاه ورزشی و کسب بیش از 3300 مدال در رقابت های جهانی توسط زنان ایرانی نشان از تحولات بزرگ در این زمینه دارد

وی در زمینه استغال زایی زنان گفت یکی از طرح های بسیار مهم طرح ملی شبکه کسب و کارهای پایدار خانواده محور بوده است که کمک زیادی به اشتغال زایی و توانمند سازی اقتصادی زنان و خانواده ها کرده است و نرخ بیکاری زنان به 13.7 درصد کاهش یافته است. وی پوشش های تامین اجتماعی زنان خانه دار، روستائیان وعشایر؛ زنان سرپرست خانوار و... بخشی دیگر از اقدامات در راستای توانمند سازی ذکر کرد.

دکتر میرهاشمی با بیان اینکه بدلیل پهناوری کشور ایران، موضوع آموزش زنان برای توانمند سازی از طریق مراکز مختلف اهمیت دارد از دانشکده فنی و حرفه ای در ایران به عنوان یک ظرفیت عالی درخصوص توانمند سازی بانوان نام برد و گفت: ماهیت شبکه‌ای بودن این تشکل دانشگاهی در سراسر کشور ودر دسترس بودن شبکه برای همه بانوان، نقش این دانشگاه رادر ارتقای مهارتی بانوان با اهمیت کرده است.

دکتر لیلا کریمی متخصص بهداشت باروری و عضو هیات علمی دانشگاه بقیه ا... (عج) نیز ضمن بررسی پیشرفت های زنان در جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب اسلامی ومقایسه آن با زمان قبل از انقلاب در حیطه های آموزشی، بهداشتی، حضور زنان در عرصه قدرت و تصمیم گیری، محیط زیست، ورزش، رسانه و اشتغال با تاکید بر شان و منش حضرت فاطمه(س) به عنوان الگوی نمونه زن مسلمان درعرصه خانواده و جامعه، فرازهایی از بیانات رهبر معظم جمهوری اسلامی مبنی برجایگاه زنان در نظام جمهوری اسلامی با اولویت حفظ کانون خانوادگی و نهاد خانواده را بیان کرد و گفت: دین اسلام شان و جایگاه والایی برای زنان قائل است. بر همین مبنایکی از مهم‌ترین افتخارات ودستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران،هویت‌بخشی به زنان است که نیمی از جمعیت کشورمان را تشکیل می‌دهند. وی با اشاره به آمارهای مرتبط با حضور موفق زنان کشورمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت در عرصه‌های مختلف اجتماعی، پژوهشی، علمی،ادبی، هنری، سیاسی، اقتصادی، پزشکی، تکنولوژیکی و فناوری،ورزشی و علوم نوین شاهد تحولات چشمگیر در این بخش اثرگذار جامعه هستیم. دکتر کریمی نقش زنان در دفاع مقدس و در زمان شیوع بیماری کرونا را بسیار تعیین کننده دانست.

دراین سمینار شرکت کنندگان نیز نظرات و پرسش های خود را مطرح کردند که از سوی سخنرانان پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که برگزاری این سمینار متعاقب کنگره بین المللی زنان تاثیر گذار در تهران که با حضور همسر رئیس جمهوری صربستان و هیات ده نفره متشکل از بانوان فعال در عرصه های فرهنگی، علمی و اجتماعی برگزار شد، نشانی از اراده طرفین برای استمرار موضوع نقش و جایگاه زنان و تبادل و اشتراک گذاری دیدگاه ها و تجارب متقابل بود. سفیر صربستان در تهران برگزاری این سمینار را به موقع دانست و حضور نماینده پارلمان و فعالان فرهنگی و اجتماعی در سمینار گویای علاقمندی به این موضوع است. سخنرانی های ارائه شده نشان داد که موضوع زنان برای هر دوکشور اهمیت ویژه دارد و تلاش های مشابهی از سوی مراکز رسمی و غیردولتی برای ارتقای جایگاه زنان در حال انجام است. مباحث مطرح شده همچنین ضرورت استمرار این نشست ها را نشان می دهد.