آنطور که شواهد تاریخی نشان می‌دهد؛ آلمان پس از جنگ جهانی دوم با کمبود شدید نیروی کار مواجه شد. در آن زمان، جنگ، شرایط سختی را برای این کشور ایجاد کرده بود و اقتصاد کشور نیاز به بازسازی داشت. در نتیجه، سیاستمداران وقت آلمان مجبور شدند تا برای استخدام نیروی کار به بیرون از مرزهای خود چشم بدوزند. از این رو، آلمانی‌ها برای استخدام کارگران مهمان، با سیاستمداران کشورهای ایتالیا، اسپانیا، یونان، ترکیه و یوگوسلاوی سابق، قرارداد امضا کردند. در آن زمان تصور نمی‌شد که کارگرانی که برای کار موقت وارد آلمان ‌شده‌اند، بخواهند برای همیشه در این کشور بمانند. اما تصمیماتی که در دهه ۷۰ میلادی گرفته شد، زندگی بسیاری از کارگران اهل ترکیه را دگرگون کرد. در دهه ۷۰ میلادی،‌ سیاستمداران آلمانی تصمیم گرفتند تا قوانین مربوط به اقامت کارگران ترک در آلمان و همچنین مقررارت مربوط به مهاجرت اعضای خانواده آن‌ها به این کشور را تسهیل کنند. به این ترتیب، بسیاری از کارگران ترک تصمیم گرفتند تا برای همیشه در آلمان ساکن شوند. البته چند سال بعد، قانون مهاجرت باز سخت‌ شد. سیاستمداران وقت حتی تابعیت دوگانه را از میان برداشتند و آموزش زبان آلمانی را به عنوان پیش‌شرط برای پذیرش مهاجران قرار دادند. با همه این‌ها، قوانین مربوط به دهه ۷۰ میلادی، تاثیرات زیادی بر زندگی کارگران ترک و شرایط آلمان گذاشت و در طول زمان، ترک‌ها را به بزرگ‌ترین گروه مهاجران آلمان بدل کرد. در این شرایط، سیاستمداران آلمانی که از حضور مهاجران احساس خطر کرده بودند، تصمیم گرفتند که پروژه‌های مختلف آموزشی و فرهنگی برای ترکیه طراحی کنند. هدف آن‌ها این بود که شهروندان ترکیه، پیش از مهاجرت به آلمان، با زبان و فرهنگ ژرمن‌ها آشنا شوند. یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت آلمان در این راستا، تاسیس و توسعه موسسه گوته در شهرهای مختلف ترکیه بود. در حال‌حاضر، این موسسه در شهرهای استانبول، آنکارا و ازمیر دایر است. از نگاه سیاستمداران آلمانی، ارتقاء زبان، باعث تقویت گفت‌وگو، تبادل و همکاری فرهنگی میان جوانان ترکیه و آلمان می‌شود. علاوه بر این‌ها، موسسه گوته در شهرهای مختلف ترکیه، محلی برای برگزاری نمایشگاه‌های هنری است. در این نمایشگاه‌ها، آثار هنرمندان معاصر آلمان به نمایش گذاشته می‌شود تا جوانان ترکیه بیش از گذشته با هنر و فرهنگ آلمان آشنا شوند. در این موسسه همچنین، دوره‌هایی برای آموزش معلمان ترک برای تدریس آلمانی نیز وجود دارد.  از دیگر فعالیت‌های فرهنگی که دولت آلمان در ترکیه انجام داده است، می‌توان به تاسیس موسسه باستان‌شناسی در استانبول اشاره کرد.  موسسه باستان‌شناسی آلمان یکی از مهم‌ترین موسسات تحقیقاتی جهان در حوزه باستان‌شناسی است. مسئولان وزارت خارجه آلمان در سال ۱۹۲۹، شعبه‌ای از این موسسه را در شهر استانبول تاسیس کردند. این موسسه، پژوهش‌های زیادی بر روی میراث غنی عثمانی انجام داده است. کتابخانه این موسسه در استانبول، ۵۶ هزار کتاب و ۲۵۰ جلد مجله در حوزه باستان‌شناسی دارد و از این‌رو، بزرگ‌ترین کتابخانه تخصصی باستان‌شناسی در استانبول محسوب می‌شود. تاسیس موسسه شرق‌شناسی استانبول نیز از دیگر اقدامات فرهنگی سیاستمداران آلمانی در ترکیه است. این موسسه در حوزه مطالعات ترکیه و مشرق‌زمین فعالیت می‌کند و در سال‌های اخیر، موجب تبادلات علمی میان آلمان و ترکیه شده است. تاسیس مدارس آلمانی‌زبان در ترکیه نیز، بخش دیگری از سیاست‌های دولت آلمان برای پیش‌برد اهداف فرهنگی خود است. این مدارس براساس توافق فرهنگی که در سال ۱۹۵۷ میان آلمان و ترکیه بسته شد، تاسیس شده‌اند. سال‌ها است که این مدارس در آنکارا، استانبول و ازمیر وجود دارند و زیر نظر سفارت آلمان فعالیت دارند. در حال‌حاضر، دولت فدرال، بودجه این مدارس و معلمان آن را تامین می‌کند. همچنین در سال ۲۰۰۸، براساس توافق مسئولان آموزشی دو کشور، دانشگاه ترکی- آلمانی نیز در استانبول تاسیس شده است. از سوی دیگر، آلمان شرایطی را برای تحصیل دانشجویان ترک در این کشور فراهم کرده است. از این رو، سالانه تعداد زیادی از دانشجویان اهل ترکیه برای تحصیلات تکمیلی به آلمان سفر می‌کنند. همچنین فرصت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی زیادی برای دانشجویان ترک در آلمان وجود دارد. در کنار این‌ها، بخش فرهنگی وزارت خارجه آلمان، پروژه‌های زیادی برای آشنایی جوانان ترکیه و آلمان با یکدیگر طراحی کرده است. یکی از این پروژه‌ها، “ پلی میان جوانان آلمان و ترکیه” است که امکان ارتباطات بیشتر و تبادل اطلاعات فرهنگی و علمی میان جوانان دو کشور را ایجاد می‌کند. از دیگر پروژه‌های بخش فرهنگی وزارت خارجه آلمان، پروژه‌ای با عنوان “ارنست رویتر“ است. این پروژه تلاش می‌کند تا از طریق فعالیت‌های فرهنگی، هنری، رسانه‌ای، سیاسی، تجاری و آموزشی، شناخت بیشتری از دو کشور ایجاد کند.

اقدامات فرهنگی ترکیه در آلمان

هرچند آلمانی‌ها در دهه‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا با تاسیس مراکز فرهنگی و آموزشی در شهرهای مختلف ترکیه، شهروندان این کشور را با فرهنگ و زبان آلمانی آشنا کنند، اما سیاستمداران ترک نیز در سال‌های اخیر بیکار نمانده‌اند. آن‌ها در این سال‌ها تلاش کرده‌اند تا فرهنگ و زبان ترکی و اعتقادات اسلامی را در آلمان گسترش دهند. به طور مثال، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در سال ۲۰۱۸، بزرگ‌ترین مسجد آلمان را در شهر کلن افتتاح کرد. مسجدی که گفته می‌شود با حمایت دولت ترکیه در کشور آلمان ساخته شده است. پیش از آن نیز، دولت ترکیه، کمک‌های مالی زیادی به بسیاری از مساجد و انجمن‌های اسلامی آلمان کرده بود. از جمله انجمن‌های اسلامی که از حمایت آنکارا برخوردار است، می‌توان به اتحادیه ترکی-اسلامی "دیتیب" اشاره کرد. این اتحادیه بزرگترین انجمن اسلامی در آلمان است و ۹۰۰ مسجد آلمان زیر نظر آن فعالیت می‌کنند. امامان این مساجد در ترکیه آموزش می‌بینند و سپس به آلمان فرستاده می‌شوند. این اتحادیه همچنین در بسیاری از ایالت‌های آلمان در زمینه آموزش معارف اسلامی در مدارس با دولت‌های ایالتی همکاری می‌کند. اتحادیه ترکی-اسلامی دیتیب در سال‌های اخیر متهم بوده است که هواداران فتح‌الله گولن، واعظ و روحانی مخالف اردوغان را در آلمان شناسایی کرده ‌و به دولت ترکیه تحویل می‌دهد. این در حالی است که اعضای این اتحادیه، همواره این اتهامات را رد کرده‌اند. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، گسترش زبان و فرهنگ ترکی از دیگر اقدامات دولت ترکیه در آلمان است. در این راستا، ۴۳ سال پیش، دولت ترکیه با همکاری دولت آلمان، درس زبان ترکی را در مدارس آلمان به راه انداخت. هدف از این اقدام، کمک به بازگشت فرزندان کارگران ترک به کشورشان بود. این دوره‌ها هنوز هم در مدارس آلمان برگزار می‌شوند و معلمان آن زیر نظر کنسولگری‌های ترکیه در آلمان انتخاب می‌شوند. علاوه بر این‌ها، دولت ترکیه چندین سال است که می‌خواهد مدارسی را در سطح شهرهای آلمان تاسیس کند. آنطور که شبکه رادیو آلمان گزارش داده است؛ اردوغان به تازگی به ترک‌های مقیم آلمان قول داده است که سه مدرسه ترکی‌زبان در این کشور احداث می‌کند. خبر بازگشایی این مدارس با استقبال بسیاری از مهاجران ترک در آلمان مواجه شده است. آن‌ها می‌خواهند که فرزندان‌شان به زبان و فرهنگ ترکی مسلط شوند. این‌ها در حالی است که برخی نمایندگان بوندستاگ معتقدند؛ تاسیس چنین مدارسی می‌تواند برای ادغام در جامعه آلمان خطرآفرین باشد.

لینک مطالب:

https://tuerkei.diplo.de/tr-de/themen/kultur

https://tuerkei.diplo.de/tr-de/vertretungen/botschaft/-/1605104

https://www.auswaertiges-amt.de/de/aussenpolitik/laender/tuerkei-node/bilateral/201968

https://www.deutschlandfunk.de/tuerkische-schulen-in-deutschland-diskussionen-unter.862.de.html?dram:article_id=468607

https://www.morgenpost.de/politik/article228103499/Die-Tuerkei-plant-drei-tuerkische-Schulen-in-Deutschland.html

http://www.ditib.de/