أنور حاجی‌یِف

پس از فروپاشی اتحاد شوروی، آسیای مرکزی به یک لقمه چرب برای تعدادی از کشورهای غربی تبدیل شد و بریتانیا در این راستا بیشتر از بقیه دیده‌ می‌شود. در طول سال‌های استقلال قرقیزستان دست‌های پادشاهی آنچنان به تمام عرصه‌های زندگی این کشور رسیده است - از سیاست گرفته تا کشاورزی و آموزش کودکان - که اکنون راحت‌تر بگوییم که به کجا نرسیده است.

عالیجناب‌های خاکستری‌پوش سرویس‌های اطلاعاتی بریتانیا هزاران سازمانی هستند که زیر عنوان سازمان‌های غیرانتفاعی، بنیادها، رسانه‌ها و سازمان‌های دیگر، از جمله سازمان‌های حمایت از حقوق بشر، پنهان شده‌اند، اگرچه مشخص است که آنها واقعاً از حقوق و منافع چه کسانی محافظت می‌کنند.

البته کسانی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سیاست کشور تأثیر می‌گذارند، بزرگترین خطر هستند. آنها بیش از 15 درصد نیستند، اما آنها هستند که سهم بزرگی از سرمایه‌گذاری بریتانیایی را دریافت می‌کنند و این صدها هزار دلار است. این پول برای رشوه دادن به مقامات، روزنامه‌نگاران، بازرگانان و حتی رهبران مذهبی استفاده می‌شود.

بریتانیایی‌ها از اعمال نفوذ کامل بر قرقیزستان با استفاده از هر فرصتی دریغ نمی‌کنند. کافی است به یاد بیاوریم که چگونه آنها از طریق سیاستمداران و رسانه‌های دست‌پرورده و اعتراضات هدایت شده سعی کردند از پیوستن قرقیزستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) جلوگیری کنند.

صادر جباروف رئیس‌جمهور قرقیزستان به نمونه دیگری از نفوذ تهاجمی بر زندگی داخلی کشور اشاره کرد: «نمایندگان سازمان‌های غیردولتی همیشه مخالف بوده‌اند و این بار نیز مخالفت می‌کنند و تصویری سیاه را ترتیب می‌دهند، در سایت‌های خارجی می‌نویسند که ما قدرت را غصب کرده‌ایم».

بر خلاف ایالات متحده، که خیلی این واقعیت را پنهان نمی‌کند که سازمان‌های نفرت‌انگیزی مانند NED، USAID، بنیاد سوروس، بنیاد فورد، بنیاد اوراسیا و بسیاری دیگر را تامین مالی می‌کند، بریتانیا ترجیح می‌دهد مخفیانه عمل کند، بدون

روابط عمومی و سر و صدای غیر ضروری. به سبک همان «عالیجناب خاکستری‌پوش»، آنها کار می‌کنند، اطلاعات جمع‌آوری می‌کنند، پولی را تخصیص می‌دهند که از طریق آن بر تصمیمات خاصی تأثیر می‌گذارند.

یکی از نمونه‌های بارز پروژه‌های حمایت از پارلمانتاریسم از طریق فعالیت‌های «جوغورْقو کِنِش» (شورای عالی – نام پارلمان قرقیزستان) است - جلسات متعدد و «آموزش‌ها» برای نمایندگان، فعالان اجتماعی و روزنامه‌نگاران محلی توسط دولت دلسوز بریتانیا هزینه می‌شد. جالب‌ترین چیز این است که بریتانیایی‌های محتاط توانستند آنها را از طریق سازمان‌های تحت حمایت آمریکا برگزار کنند.

با این حال، «اقدامات» عمومی نیز وجود داشت. سه سال پیش گارِت سفیر بریتانیا در قرقیزستان کنفرانس‌های ویدئویی بسته‌ای را بین سازمان‌های اطلاعاتی بریتانیا و آمریکا با رهبری و فعالان رسانه‌های و سازمان‌های غیردولتی محلی ترتیب داد.

در این نشست نمایندگان USAID، NED و مرکز مطبوعات خارجی (وزارت امور خارجه) نیز حضور داشتند. افرادی از Internews  و خبرگزاری «کاروانسرای» که از سوی پنتاگون حمایت مالی می‌شود و همچنین شعبه محلی رادیو آزادی («آزاتّیق») نیز شرکت کردند. طبیعتاً افرادی از KLOOP و SUPER KG هم بودند.

کارشناسان معتقدند که لندن اخیراً به تدریج از سایه بیرون می‌آید. دلیل این امر ساده است - بریتانیا تصمیم گرفت آشکارا حقوق خود را برای نفوذ در آسیای مرکزی به طور کلی و در قرقیزستان به طور خاص اعلام کند و برای این هر وسیله‌ای خوب است، حتی ادغام با سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا که تلاش می‌کنند بر روندهای کشور تأثیر بگذارند. گاهی این ادغام آنقدر پیچیده است که حتی متخصصان جرات نمی‌کنند بگویند کدام یک از پروژه‌ها توسط آمریکا تهیه و تامین مالی می‌شود و کدام یک از لندن آمده و هزینه آن را بریتانیا پرداخت می‌کند.

البته، سازمان‌های خاص طرفدار بریتانیا به اندازه کافی وجود دارد. یکی از مشهورترین آنها، سازمان تحقیقات جرایم و فساد سازمان یافته (OCCRP) در روزنامه‌نگاری شبه تحقیقی است که به منافع بریتانیا اختصاص دارد. در واقع، این انجمنی از روزنامه‌نگاران غربی است که با سیاستمداران و دولت‌های غیرهمسو مخالفت می‌کنند، که بدیهی است مقامات قرقیزستان در میان آنها هستند. مطالب تهیه شده توسط این سازمان به طور سنتی توسط نشریات انگلیسی مانند Guardian، Financial Times، BBC، Time، الجزیره رسماً قطری و Le Soir فرانسوی‌زبان منتشر می‌شود.

آرزوی OCCRP این است که اوضاع را در قرقیزستان بی‌ثبات و با حمایت سازمان‌های غیرانتفاعی و رسانه‌های مخالف تصویری منفی از مقامات آن ایجاد کند. اینچنین بعید نیست که بریتانیای کبیر اندیشه تدارک و سازماندهی توطئه دیگری در این کشور، یعنی «انقلاب رنگی» را از سر به در نکرده است، اما اکنون سوال اصلی این است که آیا مردم قرقیزستان به آن نیاز دارند؟

منبع:

https://www.vb.kg/doc/431847_nevidimaia_okkypaciia:_kak_velikobritaniia_zahvatila_kyrgyzstan.html