۲۲ اسفند ۱۴۰۲ - ۱۵:۳۸

گزارش تحلیلی از انتخاب آصف علی زرداری به ریاست جمهوری پاکستان

در انتخابات ریاست جمهور پاکستان آصف زرداری نامزد ائتلاف حاکم و رقیب وی محمودخان اچکزی، نامزد شورای وحدت اهل تسنن(تحریک انصاف، حزب عمران خان) بود. آصف علی زرداری، از پارلمان پاکستان 255 رای و محمود خان اچکزی 119رای کسب کردند. از مجالس مرکزی و ایالتی پاکستان آصف زرداری در مجموع،411 رای الکترال و رقیب وی محمود خان اچکزی، نامزد تحریک انصاف،181رای الکترال به دست آوردند. در مجلس ایالت پنجاب مجموعا 352 رای به صندوق انداخته شد که از این میان آصف زرداری 246 رای و محمودخان اچکزی100رای کسب کردند۔ در مجلس سند آصف زرداری 151رای و محمود خان اچکزی 9رای به دست آوردند. در مجلس بلوچستان کلا 47 رای به صندوق انداخته شد که همه را آصف زرداری به دست آورد. در مجلس خیبر پختونخوا 109رای داده شد که 91رای به محمود خان اچکزی و 17رای به آصف زرداری رسید. لازم به ذکر است که برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری مجموعا کسب 348 رای لازم می باشد.

در انتخابات کنونی ریاست جمهوری، نمایندگان پارلمان از جمله نخست وزیر شهبازشریف، نوازشریف، آصف زرداری، بلاول بوتو، محمودخان اچکزی و رهبران دیگر احزاب سیاسی رای خود را به صندوق انداختند، در حالی که اتحادیه دموکراتیک و حزب جمعیت علمای اسلام در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نکردند.

برای انتخاب ریاست جمهور روند رای گیری در مجلس شورای ملی، سنا و چهار مجلس ایالتی روز شنبه 9مارس ۲۰۲۴، از ساعت10صبح تا ساعت16 بعد از ظهر ادامه یافت. آصف علی زرداری پیش از این از سال 2008 تا 2013 ریاست جمهوری را بر عهده داشت.

تحلیل و بررسی

مردم پاکستان تا قبل از سال 1987میلادی با نام آصف زرداری اصلا آشنا نبودند ولی هنگامی که در دسامبر 1987 وی با بی نظیر بوتو نخست وزیر سابق و دختر نخست وزیر اسبق ذوالفقارعلی بوتو ازدواج کرد، نام او در سراسر کشور مشهورشد. در انتخابات عمومی سال 1988 که یک سال پس از ازدواج او برگزار شده بود، حزب مردم پاکستان اکثریت رای به دست آورد و بی نظیر بوتو اولین زن نخست وزیر این کشور شد. بی نظیر شوهرش آصف زرداری را برای شرکت در مراسم سوگند به همراه خود به دفتر نخست وزیری به اسلام آباد آورد و از آن زمان بود که حضور سیاسی آصف زرداری در پاکستان آغاز شد. آصف علی زرداری در تاریخ 26جولای 1955 در شهر نوابشاه در یکی از خانواده های ارباب ایالت سند به دنیا آمد. او تنها پسر خانواده است و سه خواهر دارد. حاکم علی زرداری پدر آصف زرداری علاوه بر زمینداری در صنعت سینما و بخش ساخت و ساز در کراچی فعالیت داشت.

گزارش تحلیلی از انتخاب آصف علی زرداری به ریاست جمهوری پاکستان

بر اساس سوابق کمیسیون انتخابات پاکستان، حاکم علی زرداری در سال 1985در زمان تصدی ژنرال ضیاءالحق در انتخابات مجلس شورای ملی از نوابشاه شرکت کرد اما شکست خورد. همچنین آصف علی زرداری نیز در انتخابات شهرداری از شهر نوابشاه شرکت کرده بود که با شکست مواجه شد.

زمانی که رئیس جمهور پاکستان غلام اسحاق خان دولت بی نظیر بوتو را ظرف دو سال پس از انتخاب شدن برکنار و مجالس را منحل کرد، آصف زرداری برای اولین بار در۱۰ اکتبر1990 بلا فاصله پس از انحلال مجالس و تشکیل دولت مسلم لیگ نواز شریف دستگیر شد و در فوریه 1993 با برکناری دولت نوازشریف آزاد شد.

آصف علی زرداری متهم به فساد مالی، آدم ربایی، سوء استفاده از قدرت بود که هرگز در دادگاه ثابت نشد. در دهه90 به دلیل اتهامات فساد در قراردادهای دولتی، برچسبِ "آقای ده درصدی" به نام او چسبانده شد که چندین دهه به دنبال او بود. این نیز ادعایی بود که هرگز در هیچ دادگاهی ثابت نشد. هنوز هم او به آصف ده درصدی معروف است. یعنی بنابر معروف، ده درصد هر قرارداد مهم را از مردم دریافت می کرد.

در انتخابات سراسری که در سال 1993برگزار شد، حزب مردم بار دیگر موفق شد و بی نظیر بوتو برای دومین بار نخست وزیر شد، اما این دولت نیز نتوانست دوره قانونی خود را به پایان برساند که در نوامبر 1996 توسط فاروق لغاری رئیس جمهور آن زمان پاکستان که خودش از رهبران حزب مردم بود برکنار شد. آصف زرداری در دوره دوم بی نظیر نیز متهم به فساد مالی شده بود. او قبل از برکناری دولت دوم بی نظیر در دبی بود که به محض بازگشت از دبی به پاکستان، دوباره دستگیر شد.

دستگیری دوم او بسیار طولانی شد. در زمان اسارت آصف زرداری دو دولت در پاکستان تغییر کرد که ابتدا نواز شریف آمد و سپس ژنرال مشرف تحت حکومت نظامی ریاست جمهوری را به عهده گرفت. هر چند رهبران آن وقت حزب مردم معتقد بودند که با تغییر حکومت امکان آزادی زرداری فراهم می شود، اما این اتفاق نیفتاد. آصف زرداری متهم به قتل مرتضی بوتو برادر بی نظیر بوتو نیز شده بود که بعداً توسط دادگاه تبرئه شد.

آزادی آصف علی زرداری از اسارت دوم تا آن زمان که حزب مردم با پرویزمشرف به تفاهم نرسیده و پس از آن ژنرال مشرف فرمان آشتی ملی را صادر نکرد محقق نشده بود. به موجب فرمان آشتی ملی پرویز مشرف پرونده های تشکیل شده علیه او متوقف شد و بعداً آزاد شد. وی همچنین از سوی دادگاه نیز تبرئه شد. آصف علی زرداری طولانی ترین حبس را در میان سیاست مداران پاکستانی داشته است، اگرچه وی بعداً در مصاحبه ای اعتراف کرد که از دوران زندان خود چیزهای زیادی آموخته است. در غیاب او، بی نظیر بوتو مسئولیت کامل تربیت فرزندان را بر عهده داشت. زرداری پس از آزادی از زندان ابتدا به دبی و سپس به آمریکا نقل مکان کرد.

هنگامی که بی نظیر بوتو در 18اکتبر2007 تصمیم به پایان تبعید خودخواسته و بازگشت به پاکستان گرفت، آصف زرداری به همراه فرزندانش در دبی ماند. بی نظیر بوتو، در حین اقامت زرداری در دبی، طی جلسات اعتراض علیه دولت وی با یک حمله تروریستی در 27 دسامبر2007 در لیاقت باغ راولپندی به قتل گردید. آصف زرداری پس از ترور بی نظیر به پاکستان بازگشت و بعد از خاکسپاری همسرش، در اولین سخنرانی عمومی خود در پاسخ شعار"پاکستان نمی خواهیم" توسط جمعیت مردم خشمگین ایالت سند، "پاکستان می خواهیم" را مطرح کرد که بعدها به شعار سیاسی حزب مردم پاکستان و شخص آصف زرداری تبدیل شد.

زرداری به جای حفظ رهبری حزب مردم در دست خود، آن را به پسر خردسال خود بلاول بوتو سپرد و نام وی را از بلاول زرداری به بلاول بوتو زرداری تغییر داد. این اقدام به عنوان یک استراتژی خوب و دانشمندانه ثابت شد و بنابر این او با هیچ مخالفت یا مقاومتی در داخل حزب مواجه نشد، در حالی که در واقع او به نام بلاول رهبری حزب را بر عهده داشت.

در انتخابات سال 2008، حزب مردم پیروز شد و یوسف رضا گیلانی به عنوان نامزد نخست وزیری حزب مردم معرفی شد، اگرچه پیش از این نظر عمومی بر این بود که این سمت به مخدوم امین فهیم، یکی از رهبران ارشد حزب مردم پاکستان از سند خواهد رسید. با این حال، این اولین بار بود که نخست وزیر حزب مردم، بجای ایالت سند، از پنجاب انتخاب شد.

دولت حزب مردم در ابتدا توسط مسلم لیگ(شاخه نواز) حمایت می شد، اما این اتحاد ماندگار نشد. اختلافاتی بین هر دو حزب در مورد اعاده مسئولیت افتخار محمد چودری رئیس قوه قضائیه و سایر قضات معزول شده توسط ژنرال مشرف به وجود آمد. هر دو حزب در مورد استیضاح رئیس جمهور مشرف هم اتفاق نظر نداشتند، اما در همان دوره، اظهارات زرداری نیز منتشر شد که "در صورت استعفای مشرف، می توان راه امنی برای او قائل شد."

آصف زرداری از سال 2008 تا 2013 رئیس جمهور پاکستان ماند. او پس از چودری فضل الهی، دومین رئیس جمهور غیرنظامی بود که دوره قانونی خود را به پایان رساند.

از جمله تصمیمات قابل توجه وی در دوران ریاست جمهوری خود، بازگرداندن اختیارات تعلیق مجالس به پارلمان، بازگرداندن خودمختاری ایالت ها از طریق اصلاحیه هجدهمین قانون اساسی، اصلاحات در دولت فدرال، ایجاد حقوق در بلوچستان، تجدید ساختار فرمول اعطای مالی کمیسیون ملی، خود مختاری گیلگیت و بلتستان و تغییر نام ایالت مرزی به خیبر پختونخوا بود.

زمانی که آصف زرداری پس از حکومت 8 ساله ژنرال پرویز مشرف بر پاکستان، پست ریاست جمهوری غیر نظامی را بر عهده گرفت، سعی کرد روابط خود را با تشکیلات نظامی متوازن کند، چون سیاستمدارانی که با تشکیلات نظامی پاکستان درگیر شده‌ بودند معمولاً بازگشت آنان به قدرت دشوار بود. آصف علی زرداری که برای دومین بار به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شده است، این سوال مطرح می شود که علی‌رغم مخالفت روسای نظامی زرداری چگونه به قدرت رسید؟

سهیل ورایچ، تحلیلگر معروف و روزنامه نگار ارشد در این مورد می گوید: از زمانی که رهبری حزب مردم به زرداری رسیده، تلاش کرده است تا سیاست ضد تشکیلات نظامی این حزب را تغییر دهد. به همین دلیل است که او تا به امروز هیچ حرکت اعتراضی علیه ارتش راه اندازی نکرده است. اگر حرکتی نسبت به تشکیلات نظامی از سوی حزب او ظاهر می شد، وی بلافاصله آن را اصلاح می کرد.

زمانی که او ریاست جمهوری را به عهده داشت یک بار با ژنرال راحیل شریف ارتشبد آن زمان درگیر شد، اما با تدبر سیاسی آن را بزودی حل کرد و توانست خود و حزبش را از درگیری های جنجالی خارج کند. شاید این استراتژی تحت رهبری او باشد که اکنون رهبران حزب مردم مایل نیستند در مناقشه های سیاسی زندانی شوند یا مجبور به خوردن تازیانه باشند. همین فکر و روش موجب موفقیت حزب مردم در بحران های سیاسی شده است.

دکتر ریاض شیخ، استاد دانشگاه علوم و فناوری شهید ذوالفقارعلی بوتو می گوید که آصف زرداری انعطاف سیاسی بیشتری دارد که در رهبران سیاسی رقیب او از جمله نواز شریف و عمران خان کمتر قابل مشاهده است. به گفته دکتر ریاض، در دوره اول ریاست جمهوری آصف زرداری، چهار پنج مورد بود که بر اساس آن حزب مردم می توانست با تشکیلات نظامی درگیر شود، اما مسئولان حزب با موفقیت از آن اجتناب کردند و دستورات تشکیلات نظامی را پذیرفتند و دست به کار شدند.

در مقایسه با او، اگر سیاست عمران خان تحلیل شود، وی در مورد ارتقای پست ژنرال فیض حمید، خودخواهی را نشان داد که به جنجال جدیدی در کشور منجر شد. به همین ترتیب نوازشریف زمانی که درباره تشکیل شورای امنیت ملی با ژنرال جهانگیرکرامت صحبت می کرد با او موافقت نکرد و دچار درگیری شد. همچنین نوازشریف با ژنرال مشرف نیز در موضوع جنگ کارگل درگیر شده بود که نهایتا موجب برکناری وی شد. اما آصف زرداری، برعکس، در هیچ مناسبتی سیاست تقابل را در پیش نگرفت. دکتر ریاض شیخ با اشاره به اتفاق دیگری در دوران ریاست جمهوری آصف زرداری می گوید: زمان دولت زرداری هیئت وزیران تصمیم گرفته بودکه اداره اطلاعات و تشکیلات آی اس آی زیر مجموعه وزارت کشور فدرال بماند و سر این مورد ابلاغیه نیز صادر شد، اما نهاد آی اس آی به شدت این تصمیم را رد کرد و در نتیجه دولت مجبور شد آن اطلاعیه را پس بگیرد. به گفته دکتر ریاض، به همین ترتیب، چه ماجرای دستگیری شهروند آمریکایی ریموند دیویس باشد که یکی از شهروندان پاکستانی را در لاهور بقتل رسانده بود و چه ماجرای قتل اسامه بن لادن در ایبت آباد، رفقای زرداری همان مواضعی را اتخاذ کردند که مورد قبول تشکیلات نظامی بود. این انعطاف پذیری سیاسی رهبران حزب مردم باعث شد که آنها از آسیب تشکیلات نظامی ایمن باشند.

گزارش تحلیلی از انتخاب آصف علی زرداری به ریاست جمهوری پاکستان

پروفسور محمد وسیم یکی از استادان دانشگاه لمز و نویسنده کتاب"درگیری سیاسی پاکستان"می گوید که آصف زرداری هیچوقت هرگز تهدیدی برای تشکیلات نظامی واقع نشده است. به گفته پروفسور وسیم، آصف علی زرداری برخلاف ذوالفقارعلی بوتو و بی نظیربوتو شخصیت محبوب و کاریزماتیک نداشت، لذا مستقیماً به سوی مردم نرفته و مردم را علیه نظام بسیج نکرده است.

چرا آصف زرداری برای دومین بار ریاست جمهوری را انتخاب کرد؟

آصف علی زرداری در انتخابات ریاست جمهوری سال 2008 با نامزد مسلم لیگ(نواز) رقابت کرد، اما این بار نامزد مشترک حزب مردم و مسلم لیگ(ن) بود. بلاول بوتو چند روز پیش گفته بود که اگرچه حزب مردم بخشی از دولت فدرال نخواهد بود، اما آرزو دارد که پدرش رئیس جمهور کشور شود. حال سوال اینجاست که چرا آصف علی زرداری پست ریاست جمهوری را انتخاب کرد؟

دکتر ریاض شیخ می گوید که رئیس جمهور از مصونیت قانون اساسی برخوردار است. بر اساس قانون اساسی پاکستان، تا زمانی که شخصی ریاست جمهوری به عهده دارد، هیچ اقدامی علیه وی نمی توان انجام داد و نمی توان پرونده ای را تشکیل داد. پاکستان یک سیستم پارلمانی است که در آن قدرت واقعی در اختیار نخست وزیر است. بنابراین آصف زرداری این تصور را ایجاد می کند که کاری که توسط دولت انجام می شود حزب مسلم لیگ و نخست وزیر مسئولیت آن را دارند. چون پس از اصلاحیه هجدهمین قانون اساسی، رئیس جمهور حزب مردم را نمی توان مقصر تصمیمات دولت دانست. نظر دوم دکتر ریاض شیخ این است که وقتی دولت مسلم لیگ در مورد خصوصی سازی و سایر موارد مهم اگر بخواهند دستورات صادر کنند هر قانونی باید از طریق رئیس جمهور بگذرد که می تواند آن را پس دهد یا با آن مخالفت کند. مدتی است که قانون تصویب شده توسط مجلس به طور خودکار تبدیل به قانون می شود، اما از سوی دیگر، رئیس جمهور احتمالا به دلیل عدم امضای لایحه ضد مردمی، در میان مردم محبوبیت پیدا می کند. در این صورت دولت مسلم لیگ(ن) بی اعتبار می شود و رئیس جمهور کار خود را انجام می دهد و همدلی عمومی را نیز جلب می کند و کار ریاست جمهوری نیز ادامه می یابد.'

با این حال، پروفسور محمد وسیم معتقد است که این دولت در تفکر حزب مردم دوام زیادی نخواهد داشت، زیرا دولت با مسائل جدی اقتصادی و امنیتی روبرو خواهد بود، بنابراین مهم است که مسئولیت بزرگی را بر عهده نگیرند.

نصرت جاوید روزنامه نگار ارشد و معروف پاکستان طی مصاحبه ای به بی بی سی گفت که ثبات اقتصادی هدف اصلی آصف زرداری است. به گفته وی، زمانی که زرداری برای اولین بار رئیس جمهور شد، روابط بیشتری با کشورهای دیگر تقویت کرد و همچنین در دوران دولت حزب مردم پاکستان راه را برای پروژه های مهم و بزرگ هموار کرد. نصرت جاوید گفت که این آصف علی زرداری بود که اساس پروژه ای مانند کریدور اقتصادی چین و پاکستان را گذاشت و در چندین سفر به چین روی این پروژه کار کرد.

به گفته نصرت جاوید، آصف زرداری همچنان که خودش پروژه خط لوله گاز با ایران را افتتاح کرده بود اکنون نیز مصمم به تکمیل آن خواهد بود.

لازم به ذکراست که طی روزهای اخیر پاکستان، پس از وقفه ای طولانی کار خط لوله گاز ایران را از سر گرفته است. پیش از این، مقامات پاکستانی دلیل این تاخیر را موانع و محدودیت های ایجاد شده در سطح بین المللی بر سر راه این پروژه دانسته بودند.

منابع خبری:

https://jehanpakistan.pk/161740/

https://urdu.geo.tv/latest/358109-

https://jang.com.pk/news/1328673

https://naibaat.pk/2024/03/10/116823/

https://www.express.pk/story/2615412/1/

https://www.dawnnews.tv/news/1228073

https://ummat.net/epaper/news.php?date=2024/03

https://dailypakistan.com.pk/09-Mar-2024/1688249

https://www.nawaiwaqt.com.pk/11-Mar-2024/1771503

https://dailyislam.pk/daily/2024/03/09/hot-news/82802/

https://urdu.dunyanews.tv/index.php/ur/Pakistan/797034