چکیده:

در تاریخ ثبت شده است که اسلام از طریق تبلیغ مسالمت آمیز وارد اندونزی شده است . این تبلیغ مسالمت آمیز، اسلام معتدل ​​اندونزیایی را به دنیا آورد. این اسلام معتدل یا میانه رو به نوبه خود به خصوصیات منحصر به فرد اسلام اندونزی تبدیل شده که با اسلام درسایر نقاط جهان متفاوت است. با این وجود، خصوصیات اسلام میانه رو از زمان ورود سازمان های اسلامی فراملی به اندونزی، با چالش هایی روبرو شده است. در این بخش برخوردی بین ایدئولوژی اندونزی سازی اسلام و ایدئولوژی اسلام سازی اندونزی وجود دارد. این تحقیق نشان می دهد که آموزش اسلامی استراتژیک ترین وسیله تقویت اسلام میانه رو است که خصوصیات اصلی اسلام اندونزی است. آموزش اسلامی که توسط مراکز و مؤسسات آموزشی اسلامی اندونزی ترتیب داده شده ، قطعاً درمورد اسلام معتدل ​​اندونزیایی به دانش آموختگان خود منتقل کرده است . در عین حال، مؤسسات آموزشی اسلامی فراملی نیز در تلاشند اسلامی سازی اندونزی را برای دانش آموختگان خود دیکته کنند. این برخورد اهمیت تقویت نقش مراکز و مؤسسات آموزشی اسلامی درانجام اندونزی سازی اسلام را ضروری می سازد تا بتواند اسلام میانه رو را در مجمع الجزایر اندونزی حفظ کند.

واژه های کلیدی: اندونزی سازی اسلام، اسلام میانه رو یا معتدل، آموزش اسلامی فراملی، مراکز و مؤسسات آموزشی اسلامی

مقدمه

قانون شماره 20 سال 2003 در مورد نظام آموزش ملی ماده 2 بیان می کند که "آموزش ملی براساس پانچاسیلا و قانون اساسی جمهوری اندونزی سال 1945 است." این ماده به وضوح تأکید می کند که پانچاسیلا ایدئولوژی اساسی در اجرای آموزش دراندونزی، ازجمله آموزش اسلامی است. هنگامی که پانچاسیلا ازسال 1945 به عنوان ایدئولوژی دولتی توسط ملت و دولت اندونزی تصویب شد، تا زمانی که این ملت و دولت هنوز "اندونزی" خوانده می شود، باید از این ایدئولوژی دفاع و برای آن مبارزه کرد. این مهم است، زیرا تاکنون پانچاسیلا ثابت کرده است که صرف نظر از انتقاد گروه های خاص خارج از خط پانچاسیلا، قادر به جمع و متحد کردن همه فرزندان ملت است. بنابراین، بسیار منطقی است که سیستم آموزش ملی در اندونزی باید متحرک و مبتنی بر سیستم فلسفه آموزشی پانچاسیلا باشد.

با این حال، در حال حاضر وجود ایدئولوژی پانچاسیلا با چالش های مختلفی روبرو شده است. به گفته شفیق هاشم، چالش معاصر کنونی ایدئولوژی پانچاسیلا از طرف گروه احیاگر سلفی – وهابی است که غالباً سخنان نفرت برانگیزی را علیه پانچاسیلا بر زبان می آورد. به عنوان مثال، ابوبکر بعاشیر از جماعت اسلامیه، پانچاسیلا را یک ایدئولوژی کافر دیده است،یا ابو جبریل ازمجلس مجاهدین اندونزی که اظهار داشت، "کسانی که از پانچاسیلا به عنوان ایدئولوژی دولتی پیروی می کنند، جهنمی خواهند شد."

این گروه سلفی – وهابی اندونزیایی از پرخاشگرترین افراد در ترغیب جامعه اندونزی به رد پانچاسیلا هستند.[1] به همین ترتیب هارتونو احمد جائز، شخصیت شورای تبلیغات اسلامی اندونزی که این عقیده را دارد که هرکس از دولت سکولار پانچاسیلا حمایت کند، مرتد است. این به این دلیل است که اسلام گرایان می خواهند اندونزی یک کشور اسلام باشد، نه یک کشور پانچاسیلا که به پلورالیسم احترام می گذارد.[2]

تأثیر جریان سلفی – وهابی نیز در اندیشه عبدالله سونگکار[3] نیز مشاهده می شود که کسی را که به پرچم اندونزی هنگام خواندن سرود ملی اندونزی در مدرسه، احترام می گذارد، کافر می داند. از نظر سونگکار، پانچاسیلا را به عنوان منشأ تمام قوانین در اندونزی قرار دادن همان بت پرستی (کفر) است، زیرا پانچاسیلا را با قرآن و حدیث برابر دانستن است.[4]

برخی از دیدگاه های "نگران کننده" پانچاسیلا در بالا، به نوبه خود فضای مذهبی اندونزی را که زمانی به عنوان یک جامعه مذهبی تحمل پذیر و پر از صلح بوده ، آشفته کرده است. همانطور که مشخص است، از نظر تاریخی، اسلام به طور مسالمت آمیز وارد مجمع الجزایر اندونزی شد که با مناطق دیگر درجهان اسلام متفاوت است.[5] به گفته شفیق هاشم، اگرچه مورخان هنوز در مورد زمان ورود اسلام به اندونزی اختلاف نظر دارند، اما بیشتر مورخان بر این عقیده اند که روند صلح آمیز راه ورود اسلام به مجمع الجزایر بوده است. هیچ جنگ و تنش قابل توجهی بین گسترش دهندگان اسلام و مردم محلی مجمع الجزایر که قبلاً دین و اعتقاد خود را داشتند، وجود نداشته است . مجاری تجارت، ازدواج و برخوردهای فرهنگی و همچنین عناصر عرفانی، از ابزارهای مؤثر اسلامی سازی اندونزی است، به طوری که اسلام اندونزی چهره ای معتدل دارد، متفاوت از چهره اسلام در مکان های  دیگر.[6]

روند اسلامی سازی مسالمت آمیز بلافاصله با ورود اندونزی به دوران اصلاحات در سال 1998 تغییر کرد. در اینجا، بازیگران جنبش جدید اسلامی که خارج از چارچوب جریان اصلی اسلامی حاکم اندونزی مانند محمدیه، نهضت العلماء و غیره بوده اند، ظهورکردند . ازاین جنبش جدید اسلامی به عنوان جنبش اسلامی فراملی یاد می شود، عنی یک گروه مذهبی اسلامی که دارای یک شبکه بین المللی است که به کشوری با جریان مذهبی (ایدئولوژی) جدید از یک کشور خارجی (خاورمیانه) می آید که متفاوت از عقاید مذهبی محلی قبلی است.

این گروه ها یا جنبش هایی که فراملی تلقی می شوند، اخوان المسلمین (جنبش تربیتی) از مصر، حزب التحریر از لبنان (خاورمیانه)، سلفی ها از عربستان سعودی، شیعه از ایران و جماعت تبلیغی از هند/بنگلادش هستند. این پنج جنبش یا گروه مذهبی در حال حاضر در اندونزی وجود دارند.[7]

از آنجا که آنان دیدگاه جهانی نسبت به اقدامات تبلیغی دارند که متفاوت از گروههای اصلی اسلامی است، در چندین مکان مواردی به صورت فوران واکنشهای عمومی نسبت به وجود این گروه اسلامی فراملی ظاهر شده است.

بنابراین، در اندونزی امروز، دو الگوی متفاوت در روند اسلامی سازی وجود دارد. گروه های اصلی اسلامی این کار را با الگوی "اندونزی سازی اسلام" انجام داده اند، در حالی که گروههای اسلامی فراملی با الگوی "اسلامی سازی اندونزی" این کار را کرده اند. این دو پارادایم اسلامی سازی اکنون از طریق مجاری مربوط به خود، عمدتاً از طریق مؤسسات آموزش اسلامی به عنوان راهبردی ترین قدم، برای اسلام اندونزی در حال رقابت هستند. این مقاله، با تجزیه و تحلیل محتوای منابع سند، قصد دارد نقش مؤسسات آموزش اسلامی را در تقویت خصوصیت و شخصیت اسلام میانه رو اندونزی از طریق الگوی "اندونزی سازی اسلام" توصیف کند.

پارادایم "اندونزی سازی اسلام" و اسلام معتدل[8]

اصطلاح "اندونزی سازی" برای اولین بار از زمان انتصاب کریستین اسنوک هورگورنجه توسط دولت استعماری هلند به عنوان مشاور در امور عرب و بومی در 11 ژانویه 1899 ظاهر شد. توسط هورگورنجه، "اندونزی سازی" به عنوان ابزاری سیاسی برای ایجاد آینده ای مدرن و پیشرفته برای هند شرقی هلند مورد استفاده قرار گرفت. او خواستار روندی "اندونزی سازی ای اندونزی شدن" بود که در آن حکام هلندی در اندونزی تشویق می شدند که در بالا بردن شأن و منزلت ساکنان مستعمره خود احساس مسئولیت اخلاقی داشته باشند، زیرا او به اسلام به عنوان نیرویی که می تواند منجر به پیشرفت شود، اعتقادی نداشت.[9] هدف از "اندونزی سازی" هورگورنجه این بود که با پیشبرد فرهنگ غربی از طریق آموزش و یادگیری،[10] نفوذ اسلام را کاملاً از بین ببرد، به طوری که همه چیز اندونزیایی باشد، نه کاملا اسلامی.

سپس از حوزه سیاسی، اصطلاح "اندونزی سازی" تغییر جهت یافت تا در حوزه اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد. به گفته جی توماس لیندبلاد، این اصطلاح برای تحلیل اقتصاد اندونزی در هنگام گذار از استعمار هلند به نظم قدیمی استفاده می شد. در این زمان، این اصطلاح به عنوان تلاشی از سوی دولت برای تغییر و کنترل شرکتهای تحت استعمار هلند برای تبدیل شدن به مالکیت بومی تعبیر شد.[11] سپس در دوران نظم نوین، این اصطلاح توسط کونتویجویو در قلمرو اسلام در سال 1984 برای رد فقه اندونزی که توسط پروفسور حسبی الصدیقی مطرح کرد، استفاده شد.

کونتووجویو نوشت: "در زمینه اندونزی سازی، اسلام در سطح معینی مقاومت ایجاد کرده است. به عبارت دیگر، عقلانیت اسلام به امور عرفانی سقوط کرده است و از منظر فرهنگ، محلی شده است. بنابراین، می توانیم بپرسیم، اگر کسی می خواهد اندونزی به اسلام تبدیل شود، پس باید چه جهتی را دنبال کند؟ ... زیرا اسلام در اندونزی از مرحله جهانی به مرحله محلی سقوط کرده است؟ اگر باید اندونزی سازی وجود داشته باشد، پس چه صورتی (از اسلامی که اندونزی شده است) نمایان شود؟ [12]"

در تحولات اخیر، اصطلاح "اندونزی سازی" در متن جنبش اسلامی اندونزی استفاده می شود تا ببیند روند اندونزی سازی اسلام در اندونزی چگونه است. این اصطلاح با اصطلاح "اسلامی سازی" که به معنای اسلامی سازی (ترویج و گسترش اسلام در) اندونزی است، مغایرت دارد، به این معنی که اسلام کاملاً عربی است.

در این زمینه، مجیب الرحمن بین "اندونزی سازی اسلام" و "اسلامی سازی اندونزی" تفاوت قائل شد. از نظر وی، "اندونزیزه کردن اسلام" الگو و استراتژی جنبش اسلامی سازی در اندونزی است که ماهیتی غیر ایدئولوژیک دارد، به این معنا که اسلامی سازی در قالب فرهنگی انجام می شود، یعنی اسلامی که می خواهد در حوزه فرهنگی، خارج از ساختار قدرت دولت توسعه یابد، اما همچنان منتقد دولت است. این جنبش اسلامی غیر ایدئولوژیک غالباً با جنبشهای ایدئولوژیک اسلامی "به رقابت" می پردازد، خصوصاً در مورد مباحث ایدئولوژی دولت، بین یک دولت اسلامی یا یک دولت سکولار. سازش ایدئولوژیک بین این دو، این واقعیت را به وجود آورد که اندونزی یک "دولت نه و نه " است، نه یک دولت سکولار، و نه یک دولت مذهبی. در این مفهوم دولت، منطقه تاریکی یا مبهمی وجود دارد که به این دو گروه اجازه می دهد تا مصالحه کنند، در حالی که همزمان با هم بحث می کنند.[13]

در همین حال، "اسلامی کردن اندونزی" پارادایم و استراتژی جنبش اسلامی سازی ایدئولوژیکی است، یعنی تلاش برای تبدیل اندونزی به یک کشور اسلامی از طریق خلافت اسلامی. پارادایم این جنبش از دوران اصلاحات که مورد حمایت جنبش ایدئولوژیک اسلامی بود که زمانی افسرده شده بود و مخفیانه حرکت می کرد، به سطح ظاهر شده است. بادهای اصلاحات آزادی را برای حضور گروه های اسلامی ایدئولوژیکی در عرصه عمومی فراهم کرده است. برخی از آنها از طرف فعالان تبلیغی دانشگاه مانند اتحادیه دانشجویان مسلمان اندونزی و حزب رفاه اجتماعی، برخی از حزب التحریر و برخی دیگر از جنبش تروریسم به سبک امروزی و امام سامودرو بودند که راه اسلامی خشن را در پیش گرفتند.[14]

بنابراین، "اندونزی سازی اسلام" بیشتر یک پارادایم و استراتژی جنبش های فرهنگی است که توسط گروه های اسلامی غیر ایدئولوژیک با هدف حفظ اسلام اندونزی به عنوان اسلامی که دارای ویژگی های متمایز اندونزیایی، یعنی معتدل، دوستانه، بردبار است، مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین، "اندونزی سازی اسلام" با "اسلامی سازی اندونزی" که دارای ویژگی ایدئولوژیکی است، متفاوت است و قصد دارد ایدئولوژی اندونزی مبتنی بر پانچاسیلا را با اصل خلافت اسلامی تغییر دهد تا اندونزی به یک کشور اسلامی تبدیل شود.

طبق دیدگاه عبدالرحمن وحید، اندونزی "کشور مسلمانان میانه رو" است.[15] از دوران پس از سوهارتو، اندونزی به عنوان بزرگترین کشور مسلمان و سومین کشور دموکراسی پس از هند و ایالات متحده انتظار می رود که نقش بیشتری در گسترش اسلام میانه رو داشته باشد. ازیومردی عذرا عقیده دارد که اسلام اندونزی "اسلامی با چهره ای خندان" است که سرشار از صلح و اعتدال است، به طوری که هیچ مشکلی در رابطه با مدرنیته، دمکراسی، حقوق بشر و سایر روندها و گرایشات در جهان مدرن وجود ندارد.[16]

رئیس جمهور جوکو ویدودو در سخنرانی افتتاحیه بیست و ششمین مسابقات ملی قرآن کریم خود در شهر ماتارام، 30 جولای 2016، بر وجود شخصیت معتدل برای اسلام اندونزی تأکید کرد. به گفته رئیس جمهور، اکنون زمان آن است که اندونزی منبع تفکر اسلامی و همچنین منبع یادگیری اسلامی برای جهان باشد. کشورهای دیگر نیز باید اسلام را از اندونزی ببینند و یاد بگیرند، زیرا اسلام در اندونزی مانند یک نسخه داروی تجویز شده و ثابت است، یعنی اسلام وسطیه، اسلام معتدل یا میانه رو. در همین حال، کشورهای دیگر هنوز به دنبال فرمول هستند.[17]

برای پی بردن به این ویژگی، رئیس جمهور آیین نامه شماره 57 ریاست جمهوری سال 2016 را در مورد تأسیس دانشگاه بین المللی اسلامی اندونزی امضا کرده است که انتظار می رود منبع دانش اسلامی، منبع نور اخلاقیات اسلامی و قلعه ای برای حفظ ارزشهای اسلامی متعادل (متوازن)، اسلامی بردبار (متسامح) و اسلامی برابری طلبانه (مساوات) باشد.

ایده هایی مانند "اسلام بومی"، "اسلام منطقی"، "اسلام مترقی"، "اسلام تحول گرا"، "اسلام لیبرال" ، "اسلام فراگیر"، "اسلام تحمل" و "اسلام پلورال" که از سال 1970 ظهور کرده اند، می تواند به عنوان اسلام میانه رو اندونزی دسته بندی شود. همین دسته را می توان به ایده های واقعی سازی مجدد اسلام، ملی سازی اسلام، رفع تقدس فرهنگ اسلامی یا اجتهاد متنی نیز اختصاص داد.[18]

ماهیت اسلام میانه رو این است که قرآن آن را رحمۀً للعالمین می نامد (سوره انبیا: 107). با این معنا، اسلام معتدل برای اندونزی، اسلام افراطی یا رادیکال نیست که همیشه بر خشونت تأکید نمی کند یا در اجرای اسلامی بودن خود موضع سختگیرانه و خشونت آمیز نمی گیرد. گروه های اسلامی لیبرال یا گروههای اسلامگرا، تا مسیری غیر رحمت را طی کنند، در گروه اسلام میانه رو دسته بندی نمی شوند.

اسلام معتدل با چندین ویژگی مشخص می شود، یعنی رفتار عادی (توسط) در اجرای آموزه های دینی، تحمل نسبت به اختلاف عقاید و نظرات، پرهیز از خشونت، مقدم شمردن گفتگو، جای دادن مفاهیم مدرن که اساساً حاوی مصالح است، تفکر منطقی بر اساس وحی، تفسیر متون به روشی متنی، و استفاده اجتهاد در تفسیر آنچه که در قرآن یا سنت موجود نیست. با این ویژگی ها، اسلام میانه رو کسانی هستند که نگرش مدارا، هماهنگ و همکاری با گروه های مختلف مذهبی دارند. این ویژگی رحمت اسلام معتدل اندونزی است که معنای کلامی بیشتری دارد تا معنی سیاستی که ایالات متحده هنگام تفسیر اسلام میانه رو مورد بحث قرار می دهد.[19]

آموزش اسلامی فراملی بعنوان یک چالش

در سال 2011 یک تحقیق پایان نامه در مورد آموزش مبتنی بر جامعه با موضوع حوزه (مدرسه دینی شبانه روزی) وحدت اسلامی در دوران نظم نوین، به ویژه در دوران رهبری کیایی حاجی احمد لطیف مختار انجام شد.[20] یکی از یافته های این تحقیق، دسته بندی آموزش مبتنی بر جامعه به دو دسته، یعنی آموزش جامعه محور ارگانیک و آموزش جامعه محور سنتی است. آموزش مبتنی بر جامعه ارگانیک، آموزشی است که در آن تمام سیاست های آن "از"، "توسط" و "با هم" به نفع جامعه ساخته شده است، همانطور که روشنفکران ارگانیک از توانمندسازی جامعه مدنی طرفداری می کنند. این آموزش مبتنی بر جامعه ارگانیک با آموزش سنتی جامعه محور که "معاون" یا پیوند دهنده ایدئولوژی هژمونی دولت است، متفاوت است.

مثالی که می توان برای آموزش مبتنی بر جامعه ارگانیک ارائه داد، موسسات پسانترن (حوزه یا مدارس اسلامی شبانه روزی) هستند که آموزش را با یک برنامه درسی جداگانه خود ارائه می دهند، نه اینکه از برنامه درسی آموزش ملی پیروی کنند. اما حوزه هایی که آموزش را چه در قالب مدرسه عمومی و چه در مدرسه دینی ارائه می دهند، با پیروی از برنامه درسی ملی دولت، این نوع پسانترن در گروه آموزش سنتی مبتنی بر جامعه قرار می گیرد، زیرا معاون دولت است. بنابراین، واضح است که همه پسانترن ها اصل آموزش مبتنی بر جامعه ارگانیک را به طور کامل اجرا نکرده اند. پسانترن هایی که برنامه درسی آن از الگوی برنامه درسی دولت ملی پیروی می کند، در زمره آموزش های سنتی مبتنی بر جامعه قرار می گیرد.

یافته های پایان نامه در مورد آموزش مبتنی بر جامعه ارگانیک فوق، مظهر مفهوم دموکراتیزه سازی آموزش است که مستلزم تعیین کلیه سیاست های آموزشی توسط جامعه است نه دولت، زیرا جامعه "ارباب" و "مالک" آموزشی است که ارائه می دهد. بنابراین، اهمیت این آموزش مبتنی بر جامعه ارگانیک در وجود جامعه است که به طور کلی، بدون هیچ گونه مداخله دولت در آن، صاحب آموزش خود می شود.

آموزش اسلامی فراملی که اکنون در اندونزی در حال رشد است، می تواند به عنوان آموزش مبتنی بر جامعه ارگانیک دسته بندی شود، زیرا این مدل آموزش "از"، "برای" و "به منظور" تأمین نیازهای جوامع حامی آن انجام می شود. سازمان های فراملیتی که دارای ویژگی ایدئولوژیکی هستند، از ابتدای اصلاحات سال 1998، با کاشت عناصر ایدئولوژیک خود از طریق مؤسسات آموزشی به عنوان ابزار انتشار آن، وارد اندونزی شده اند. در اندونزی، بسیاری از مؤسسات آموزشی خصوصی با ماهیتی ایدئولوژیک که از ایدئولوژی سازمان مرکزی خود پیروی می کنند، پیدا شده اند. آموزش اسلامی که توسط این سازمان های اسلامی فراملی سازماندهی می شود، یا آن را "آموزش اسلامی فراملی" می نامند، طبیعتاً امکان آن را دارد که با ایدئولوژی آموزشی ملی، متفاوت یا مغایر باشد. زیرا، علی ای حال، این مؤسسات قطعاً از نظر ایدئولوژیک فقط برای انتشار دیدگاه های ایدئولوژیک خود به دانش آموزان (دانشجویان) عمل می کنند. وقتی این اتفاق می افتد، آموزش اسلامی فراملی به طور خودکار به چالشی برای آموزش ملی مبتنی بر پانچاسیلا تبدیل می شود. برای رفع این چالش چه کاری می توان انجام داد؟

نصب و راه اندازی اسلام معتدل ​​در مؤسسات آموزشی اسلامی

نصب و راه اندازی تقویت جریان اسلامی معتدل در مؤسسات آموزشی اسلامی لازم است انجام شود. به گفته شمس العارفین، می توان نقش دنیای آموزش را به عنوان مؤسسه ای برای مبارزه با رادیکال طراحی کرد که می تواند بهینه سازی شود. نقش آموزش و پرورش، به ویژه آنهایی که توسط مسلمانان اداره می شود، می تواند همراه با سایر نهادها این نقش را بازی کند، به طوری که چهره اسلام در اندونزی دوستانه و رحمت، مدارا، معتدل باقی بماند، در عین حال همچنان از نظر جهانیان دارای عزت است.[21] بنابراین، مؤسسات آموزشی اسلامی نقش استراتژیک بسیار زیادی در تقویت این ویژگی معتدل دارند.

در چارچوب "اندونزی سازی اسلام" برای تقویت اسلام میانه رو، مؤسسات آموزشی اسلامی می توانند ایدئولوژی اسلامی معتدلی را به دانش آموزان (دانشجویان) خود القا کنند. این القا را می توان با پیروی از چارچوب Gerald L. Gutek در مورد ایدئولوژی آموزشی انجام داد. به گفته وی، یک ایدئولوژی آموزشی، به هر شکل که باشد، از سه طریق قابل تحقق است: 1) در تعیین سیاست ها و اهداف آموزشی، 2) در ارائه ارزش های پنهان در برنامه درسی پنهان، 3) و در فرمول بندی خود برنامه درسی.[22]

این سه جنبه همیشه تحت تأثیر فرم و قالب ایدئولوژی آموزشی اتخاذ شده توسط یک نهاد آموزشی قرار می گیرند. بنابراین، در نصب ایدئولوژی معتدل اسلامی، باید به این سه جنبه توجه شود.

1. تأکید بر اسلام میانه رو در تدوین اهداف آموزشی

یکی از کلیدهای درک هدف آموزش این است که آن هدف باید خوب باشد. از نظر نونگ مهاجر، معنای فلسفی "خوب" شامل آداب، سلوک، فضایل، ارزشهای عملی و ارزشهای زنده است تا دانش آموزان (دانشجویان) به افراد باهوش تر، خبره، عالم، دارای شخصیت نجیب، بردبار، خوب خواندن  باشند. این نمونه هایی از اهداف خوب در آموزش هستند.[23] در همین حال، طبق گفته جان دیویی، هر هدف آموزشی باید حاوی ارزش هایی باشد که از طریق مشاهده، انتخاب و برنامه ریزی صورت می گیرد و هر از زمانی به زمان دیگر انجام می شود. اگر هدف فاقد ارزش باشد، حتی می تواند مانع ایجاد ذهن سالم دانش آموزان شود، در این صورت ممنوع است.[24]

با این کار، در تدوین اهداف آموزشی، مفهوم "خوب" و مفهوم "ارزش" مهم می شود. این دو مفهوم، البته وابسته به فلسفه و ایدئولوژی اتخاذ شده توسط یک مؤسسه آموزشی، بسیار ایدئولوژیک هستند. این فلسفه و ایدئولوژی در مورد مفهوم ارزش و مفهوم خوب است که بعداً به برای تدوین اهداف آموزشی ترجمه می شود.

منابع:

شفیق هاشم: "دولت و دین: در نظر گرفتن اسلام اندونزیایی به عنوان الگوی دموکراتیزه کردن برای جهان اسلام" (سخنرانی در مورد مدلهای سکولاریسم، برلین: بنیاد فردریش نائومن، 2013)، 25 – 26.

رونالد لوکنس بول، آموزش عالی اسلامی در اندونزی (نیویورک: پالگریو ماکمیلان، 2013)، 125.

[1] صلاح الدین، ریشه های تروریسم در اندونزی: از دارالاسلام تا جماعت اسلامی، ترجمه دیو مک رای (سیدنی: انتشارات دانشگاه نیو ساوت ولز، 2013)، 87.

توماس دبلیو آرنولد، تاریخچه گسترش اسلام، ترجمه احمد نووی رامبه (جاکارتا: ویجایا، 1985)، 352.

شفیق هاشم: "دولت و دین: در نظر گرفتن اسلام اندونزیایی به عنوان الگوی دموکراتیزه کردن برای جهان اسلام"،

[1] احمد شافعی مفید، ویراستار، توسعه جزیان دینی فراملی در اندونزی (جاکارتا: مرکز تحقیقات زندگی دینی وزارت دین اندونزی، ​​2011)، 215 – 216.

جی توماس لیندبلاد، "اهمیت اندونزی سازی طی انتقال از دهه 1930 به 1960" (کنفرانس رشد اقتصادی و تغییر نهادی در اندونزی در قرن های 19 و 20، آمستردام، 2002).

به نقل از منصور، "زمینه سازی ایده های فقهی اندونزی، حسبی الصدیقی (بررسی اندیشه انتقادی یودیان وحیودی)، "الشرعه: ژورنال علوم شریعت و احکام 46، شماره 1 (ژوئن 2012): 30.

[1] مجیب الرحمن، اندونزی سازی اسلام: انعکاسی و ایدئولوژی، (یوگیاکارتا: پوستاکا پلاجار، 2008)، 271 – 276.

ازیومردی عذرا، "بالی و اسلام جنوب شرقی آسیا: رفع اسطوره ها"، در "پس از بالی: تهدید تروریسم در جنوب شرقی آسیا"، (سنگاپور: انتشارات علمی جهانی، 200)، 45.

رئیس جمهور جوکووی، "اندونزی، منبع اندیشه اسلامی جهان" در تاریخ 9 سپتامبر 2016 قابل دسترسی است: https://www.kemenag.go.id/berita/387579/presiden-jokowiindonesia-sumber-pemikiran-islam-dunia   

[1] توتو سوهارتو، "مدرسه دینی شبانه روزی وحدت اسلامی 1983 – 1997 از دیدگاه آموزش مبتنی بر جامعه" (پایان نامه برنامه تحصیلات تکمیلی دانشگاه اسلامی دولتی سونان کالیجاگا جوگجاکارتا، 2011).

شمس العارفین، "جلوگیری از جریان رادیکالیزاسیون در اندونزی"، ژورنال اسلامیکا 8، شماره 2 (مارس 2014): 416.

نونگ مهاجر، علوم تربیتی و تغییر اجتماعی: نظریه آموزشی بازیگران خلاق اجتماعی، جوگجاکارتا: 2003، 1 – 2.

[1] جان دیویی، دموکراسی و آموزش (نیویورک: شرکت مکمیلان، 1964)، 107.

ابودین ناتا، "اسلام رحمۀً للعالمین به عنوان الگوی تعلیم و تربیت اسلامی وارد جامعه آسه آن" (سخنرانی مهمان گروه معارف اسلامی، دانشکده تربیت و تربیت معلم، دانشگاه اسلامی دولتی مولانا مالک ابراهیم، شهر مالانگ، 7 مارس 2016)، 10 – 14.

سوریانتو و جهاد هشام، تأملات و اصلاحات آموزش و پرورش در اندونزی با ورود به هزاره سوم (جوگجاکارتا: 2000)، 59 – 60.

[1] إس ناسوتیون، اصول برنامه درسی (باندونگ، 1982)، 21 – 24.

www.arahmah.com که حاوی اخبار و مقالات جهاد در سراسر جهان است؛

www.thoriquna.wordpress.com که به افراد اجازه می دهد مقالات و کتاب های الکترونیکی در مورد جهاد را بارگیری کنند، حتی اطلاعات اطلاعاتی، ترجمه دوره امنیت و اطلاعات (The Security and Intelligence Course) نوشته ابوعبدالله بن آدم وجود دارد؛

www.jihad.hexat.com که حاوی مقالات جهاد و کتاب هایی از ابو مصعب السوری با عنوان تبلیغ مقاومت اسلامیه جهانی است؛

http://almuwahhidin.wordpress.com که حاوی بولتن منتشر شده توسط جماعت انصار التوحید به رهبری ابوبکر بعاشیر است؛

www.millahibrahim.wordpress.com که فایل های بارگیری شده حاوی سخنرانی درباره مطالعه کتابهای جهادی توسط امان عبدالرحمن ملقب به ابوسلیمان را که به دلیل مشارکت در آموزش مسلحانه در آچه در زندان بسر می برد، فراهم می کند؛ و

مرکز مطالعات اسلامی و جامعه دانشگاه اسلامی دولتی شریف هدایت الله جاکارتا، "مسئولیت دولت در مورد آموزش دینی اسلامی،" خلاصه سیاست، سپتامبر 2016، 1 – 8. نتایج این مطالعه همچنین می تواند در عبدالله، "انحصارگرایی و رادیکالیسم در مدارس: بازنگری سیاست دولت و سیاست های آموزشی،" Studia Islamika 23، شماره 3، (2016): 625 – 632، مراجعه شود.    

حسنیاتی، "تحلیل محتوای رادیکالیسم در کتاب درسی معارف اسلامی مدارس دبیرستانی" (پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده تحصیلات تکمیلی دانشگاه اسلامی دولتی شریف هدایت الله جاکارتا، 2017)، 119.

[1] مایکل دبلیو اپل، ایدئولوژی و برنامه درسی (نیویورک: روتلج فالمر، 2004)، 78 – 79.  

مصدر حلمی، آموزش اسلامی و سنت علمی (مالانگ: مدنی، 2016)، 83 – 84.