انتخاب و اعلام "پایتخت های فرهنگی" یکی از ابتکارات سیاست فرهنگی و نیز توسعه گردشگری است که برای ارتقای قلمروها و ترویج فرهنگ در اکثر مناطق جهان رواج پیدا کرده اما خواستگاه آن اروپا بود و دولت ایتالیا هم آن را جدی گرفته است.
دانستن اینکه کدام شهرها پایتخت فرهنگی است جز انگیزه بالا برای مدیران شهری و فعالان جذب گردشگر، بهانه و فرصت بازدید از آنها و کشف زیبایی آنها را  افزایش می دهد.البته پایتختی فرهنگی مستلزم طراحی و اجرای انواع رویدادهای منحصر بفرد است.

پایتخت‌های فرهنگی اروپا
از سال ۱۹۸۵، کمیسیون اروپا هر ساله شهرهایی را تعیین می‌کند که ممکن است برنامه‌های فرهنگی جالبی را برای ایجاد یک جاذبه توریستی ارائه دهند.این ابتکار برای اولین بار توسط ملینا مرکوری، وزیر فرهنگ یونان، به جامعه اروپایی پیشنهاد شد و اولین شهر فرهنگی اروپا آتن بود.از سال ۲۰۰۰ این عنوان به "پایتخت فرهنگی اروپا" تغییر نام داد.در سال ۲۰۰۰، ۸ شهر تعیین شد. اما از سال ۲۰۰۱ تصمیم گرفته شده است که هر سال حداکثر دو شهر انتخاب شود، با تقویمی از کشورها که فعلا تا سال ۲۰۳۳ تنظیم شده است. این تقویم همچنین مقرر می‌دارد که دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۳ «هر کشور نامزد یا نامزد احتمالی فقط یک بار می‌تواند میزبان رویداد باشد.تاکنون ۴ شهر ایتالیا پایتخت فرهنگی اروپا بوده اند که عبارتند از:

- فلورانس (۱۹۸۶ - توسکانی )

- بولونیا (۲۰۰۰ - امیلیا رومانیا ) به همراه بروکسل (بلژیک)، ریکیاویک (ایسلند)، برگن (نروژ)، هلسینکی (فنلاند)، پراگ (جمهوری چک) جمهوری)، کراکوف (لهستان)، سانتیاگو د کامپوستلا (اسپانیا) و آوینیون (فرانسه)
– جنوا (۲۰۰۴ – لیگوریا ) همراه با لیل (فرانسه)
– ماترا (۲۰۱۹ – بازیلیکاتا ) همراه با پلوودیو (بلغارستان)
در سال ۲۰۲۵  نو وا گورچیا Nova Gorica (اسلوونی)  تعیین شده ، همراه با گورتزیا Gorizia در شمال ایتالیا است که طبعا فرصت ارزنده ای برای فرهنگ، هنر و گردشگری این کشور است.نوبت بعدی ایتالیا برای پایتختی فرهنگی اروپا در سال ۲۰۳۳ خواهد بود.
پایتخت های فرهنگی ایتالیا
از سال ۲۰۱۵، ایتالیانیز دست به ابتکار مشابهی زده است و هر ساله شهری را برای کسب عنوان پایتخت فرهنگی ایتالیا با هدف ترویج ارزش های فرهنگی و گسترش گردشگری برای کشف مقاصد جدید در این کشور انتخاب می کند.
این ابتکارتوسط وزیر فرهنگ، داریو فرانچ‌اسکینی، زمانی که ماترا به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا در سال ۲۰۱۹ انتخاب شد، پیشنهاد شد. شهرهایی که به عنوان پایتخت‌های فرهنگی ایتالیا تعیین شده‌اند عبارتند از:
- کالیاری ( ساردینیا )، لچه ( پوگلیا )، پروجا ( امبریا )، راونا ( امیلیا رومانیا ) و سیه‌نا ( توسکانی )، در سال ۲۰۱۵
- مانتوآ ( لمباردی ) در سال ۲۰۱۶،
- پیستوا ( پوستوا) توسکانی در سال ۲۰۱۷،
- پالرمو ( سیسیل ) در سال ۲۰۱۸
- ماترا ( بازیلیکاتا ) در سال ۲۰۱۹ پایتخت فرهنگی اروپا بود، بنابراین پایتخت ایتالیا وجود نداشت.
– پارما ( امیلیا رومانیا ) در ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ برای جبران سال قرنطینه و پاندمی کرونا
– پروسیدا ( کامپانیا ) در سال ۲۰۲۲
– برگامو و برشا ( لمباردی ) در سال ۲۰۲۳
– پسارو ( مارچه ) در سال ۲۰۲۴
– آگریجنتو ( سیسیلی)۲۰۲۵

 لاکویلا ( آبروزو ) در سال ۲۰۲۶

برای پذیرش پایتختی،در ایتالیا که معمولا دو سال زودتر انجام می شود، پرونده درخواست باید حاوی شرح جامع درخواست باشد. پروژه فرهنگی به مدت یک سال، شامل برنامه زمانی و فعالیت های  پیش بینی شده؛ نهاد متولی توسعه و پیشبرد پروژه، اجرای  و نظارت بر نتایج، با معرفی مسئول مشخص؛ ارزیابی پایداری اقتصادی و مالی پروژه های فرهنگی پیشنهادی؛ اهداف مورد نظر از نظر کمی و کیفی و شاخص هایی که برای سنجش میزان دستیابی به آنها استفاده می شود. این درخواست ها که گاهی تا ۱۵مورد می شود،به کمیسیونی متشکل از هفت نفر از کارشناسان صاحب نام مدیریت میراث فرهنگی برای ارزیابی ارسال می‌شود.عنوان پایتخت فرهنگی ایتالیا که توسط وزیر فرهنگ اعطا می شود. برای مدت یک سال و شهر برنده یک میلیون یورو برای اجرای پروژه دریافت می کند. 

برای آشنایی بیشتر با این موضوع/منبع/ن ک به:

https://bergamobrescia۲۰۲۳.it/en/progetto-bgbs۲۰۲۳/   

https://www.italia.it/en/italy/things-to-do/bergamo-and-brescia-italian-capital-of-culture