در سال های اخیر خشونت سیاسی در زیمبابوه رایج شده است
در طول یک دهه گذشته، دانشمندان علوم سیاسی هشدار داده‌اند که دموکراسی در حال تضعیف است. این وضعیت در سال‌های اخیر حادتر شده و همانطور که توسط مؤسسه دموکراسی (V-Dem) اشاره شده، انتخابات به یک استراتژی کلیدی برای حکومت‌های استبدادی تبدیل شده است تا دموکراسی را تخریب کرده و از آن برای به دست آوردن یا حفظ قدرت سیاسی استفاده کنند. مثال اخیر این پدیده، رواندا است که در آن پل کاگامه تقریباً 100٪ (99.18٪) آرا را به دست آورد، زیرا مخالفان واقعی از شرکت در انتخابات منع شده بودند. انتخابات در 30 سال گذشته به یک ابزار کلیدی تبدیل شده است و اجازه دادن به نظارت بین‌المللی، به عنوان یک مداخله ضروری برای متقاعد کردن جامعه جهانی مبنی بر قانونی بودن دولت منتخب در نظر گرفته می‌شود. با این حال، انتخابات در یک زمینه سیاسی خاص رخ می‌دهد و زمینه به اندازه خود انتخابات اهمیت دارد.
این وضعیت نشان می‌دهد که هر ارزیابی از انتخابات باید گسترده‌تر از چارچوب باریکی باشد که اغلب در نظارت و ارزیابی انتخابات اعمال می‌شود. شاید زیمبابوه، که یکی از اعضای جامعه توسعه جنوب آفریقا (SADC) است، از سال 2000 تاکنون بیشترین انتقادها را برای انتخابات خود دریافت کرده باشد. همچنین این کشور به دلیل برگزاری انتخاباتی که با استانداردهای SADC مطابقت ندارد، در داخل این سازمان برجسته است. زیمبابوه در هر هفت انتخابات از سال 2000 تاکنون واکنش‌های منفی منطقه‌ای و بین‌المللی را دریافت کرده است. آخرین مورد در سال 2023 حتی از سوی سادک نمره مردودی گرفت. انتخابات سال 2008 به مداخله سادک و ایجاد یک دولت ائتلافی تحت توافقنامه سیاسی جهانی با میانجی‌گری تابو امبکی، رئیس‌جمهور وقت آفریقای جنوبی، منجر شد.
پس از هر انتخابات، گروه‌های ناظر، چه محلی و چه منطقه‌ای، توصیه‌های جامعی برای بهبود انتخابات در زیمبابوه ارائه کرده‌اند. سادک در سال 2004 اصول و رهنمودهایی برای برگزاری انتخابات دموکراتیک ایجاد کرد که در سال 2015 اصلاح شد. همچنین در سال 2005 نهادی مشورتی به نام شورای مشورتی انتخابات سادک(SEAC) تأسیس شد. مأموریت این شورا در این راستا بسیار مهم است. بر اساس بخش 7.1.1 (الف) اصول و رهنمودها، SEAC باید مأموریت‌های حسن نیت را در دوره قبل از انتخابات اعزام کند تا به موضوعات مربوط به درگیری‌های احتمالی در فرایندهای انتخاباتی رسیدگی کرده و به کمیته MCO برای توسعه راهبردهای میانجی‌گری قبل، حین و پس از انتخابات مشاوره دهد. در دوره پس از انتخابات، SEAC باید مطابق بخش‌های 7.3.1 (الف) و (ب)، یک بررسی پس از انتخابات انجام دهد و در صورت بروز درگیری، راهبردهای میانجی‌گری را برای رسیدگی به درگیری‌های پس از انتخابات به MCO ارائه دهد. اکنون مشخص است که در دوره پس از انتخابات چه کاری باید انجام شود، اما کمتر مشخص است که چه اقداماتی باید قبل از انتخابات انجام شود. منظور از "انعکاس در موقعیت‌های درگیری احتمالی" چیست؟ ارزیابی این امر در کشوری مانند زیمبابوه، که یکی از قطبی‌ترین کشورهای سیاسی در بین 34 کشور آفریقایی و بدون شک قطبی‌ترین کشور در سادک است، چه معنایی دارد؟ آیا این به معنای تأمل در مورد درگیری‌های احتمالی در طول انتخابات است یا شامل بررسی یک کشور درگیر در یک درگیری مداوم نیز می‌شود؟
آیا ارزیابی می‌تواند خشونت سیاسی جاری در دوره بین‌انتخاباتی، آزار و اذیت سازمان‌های جامعه مدنی و روزنامه‌نگاران، ممنوعیت اعتراضات و تظاهرات، و تضعیف حقوق و آزادی‌های اساسی شهروندان را در نظر بگیرد؟ اگر همه این موارد در کشوری مانند زیمبابوه وجود داشته باشد، آیا این مستلزم استقرار مأموریت حسن نیت نیست و آن هم خیلی قبل از انتخابات؟ به هر حال، در چنین فضایی، چگونه ممکن است انتخابات مطابق با اصول و رهنمودهای سادک برگزار شود؟ ممکن است استدلال شود که چنین اظهاراتی بیهوده یا صرفاً با انگیزه سیاسی هستند و واقعیت ندارند، اما این ادعاها قابل تأیید تجربی هستند. SEAC به داده‌هایی دسترسی دارند که می‌توانند این ادعاها را تأیید کنند. در اینجا مروری بر داده‌های ارائه شده توسط V-Dem از یک گزارش جامع‌تر در مورد سادک و به ویژه زیمبابوه خواهیم داشت.
این گزارش از سال 2013 تا 2023 را بررسی می‌کند و ما ابتدا و انتهای این دوره را مقایسه می‌کنیم. V-Dem زیمبابوه را یک "خودکامگی انتخاباتی" توصیف می‌کند که در آن انتخابات چندحزبی وجود دارد، اما شرایط اساسی برای انتخابات آزاد و عادلانه، از جمله آزادی بیان و تجمع، کافی نیست. زیمبابوه در هر دو شاخص دموکراسی لیبرال و انتخاباتی امتیاز پایینی دارد و در مورد اولی حتی پایین‌تر است. شاخص دموکراسی انتخاباتی از سال 2020 تا 2023 ثابت مانده است، اما همچنان در سطحی پایین قرار دارد، در حالی که دموکراسی لیبرال نسبت به انتخابات 2023 کاهش یافته است.
زیمبابوه در شاخص محدودیت‌های قضایی برای قوه مجریه امتیاز پایینی دارد، اما در شاخص قدرت پارلمان و محدودیت‌های قانون‌گذاری بر قوه مجریه عملکرد بهتری دارد. از 2020 تا 2023، شاخص محدودیت‌های قضایی پایین و ثابت بوده است، در حالی که شاخص قدرت پارلمان در سال 2021 افزایش یافته ولی تا سال 2023 دوباره کاهش یافته و به پایین‌ترین سطح خود رسیده است. احتمالاً امتیاز بهتر در پارلمان به دلیل حضور یک اپوزیسیون قوی است که توانسته دولت را پاسخگو کند. در زمینه انتخابات، زیمبابوه در شاخص‌های خرید آرا، بی‌نظمی‌های انتخاباتی، و ارعاب دولتی امتیازات پایینی کسب کرده است. در مجموع، V-Dem به زیمبابوه امتیاز بسیار پایینی در شاخص انتخابات پاک داده است. از سوی دیگر، فضای سیاسی و آزادی‌های مدنی نیز بسیار محدود است. شاخص آزادی‌های سیاسی و مدنی به طور مداوم پایین بوده است. سرکوب سازمان‌های جامعه مدنی و محدودیت‌های اعمال‌شده بر روزنامه‌نگاران به ویژه در دوره بین‌انتخاباتی به اوج رسیده است. همچنین شاخص حمایت برابر حقوق، که بیانگر اعطای حقوق و آزادی‌ها به طور مساوی به گروه‌های اجتماعی است، پیش از انتخابات 2023 به شدت کاهش یافته است.
نهایتاً، شاخص‌های مربوط به خشونت سیاسی بسیار نگران‌کننده هستند. زیمبابوه در دو شاخص "خشونت سیاسی" و "آزادی از شکنجه یا قتل سیاسی" بدترین امتیاز را در منطقه SADC دارد. این ارزیابی‌ها توسط سازمان‌های حقوق بشری محلی نیز تأیید شده است. همانطور که در بالا اشاره شد، مأموریت ناظران انتخاباتی (SEOM) و دیگر مأموریت‌های ناظران بین‌المللی مانند اتحادیه اروپا، گزارش‌های خود را منتشر کرده‌اند که تأیید می‌کنند انتخابات زیمبابوه در چارچوب مناسبی برگزار نشده است. با این حال، نزدیک به یک سال پس از انتخابات، هنوز هیچ گزارش جامعی از سوی هیئت ناظر کشورهای مشترک‌المنافع ارائه نشده است که این نگرانی را ایجاد می‌کند که فشار بین‌المللی کافی برای بهبود شرایط انتخابات اعمال نشده است. در نهایت، داده‌های V-Dem نشان می‌دهد که نگرانی‌های فراوانی از سال 2020 آشکار بود که فضای سیاسی به طور کلی متناقض و پرتنش بود. مأموریت SEAC اگر جدی بود، باید خیلی زودتر از آوریل 2023 مداخله می‌کرد.
نظر شما