زبان روسی از اواسط قرن نوزدهم، با گسترش امپراتوری روسیه به آسیای مرکزی، وارد قزاقستان شد. با ایجاد اتحاد جماهیر شوروی، زبان روسی به ابزار اصلی ارتباطات رسمی، آموزش، و رسانه‌ها تبدیل شد. در این دوره، سیاست‌های زبانی شوروی تلاش داشت تا با ترویج زبان روسی به‌عنوان زبان مشترک، وحدت ایدئولوژیک در میان جمهوری‌ها ایجاد کند. در این راستا زبان روسی جایگاه زبان اول در آموزش و ادارات دولتی را به دست آورد. بسیاری از قزاق‌ها زبان مادری خود را در مدارس ترک کردند و به زبان روسی آموزش دیدند. این زبان به‌مرور نقش محوری در زندگی شهری و صنعتی قزاقستان پیدا کرد.

وضعیت زبان روسی پس از استقلال قزاقستان

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، قزاقستان به‌عنوان یک کشور مستقل، سیاست‌های زبانی خود را بازنگری کرد. زبان قزاقی به‌عنوان زبان رسمی تعیین شد و دولت تلاش‌هایی برای احیای فرهنگ و زبان قزاقی آغاز کرد. بااین‌حال، زبان روسی همچنان جایگاه ویژه‌ای داشت. در سال ۱۹۹۵، قانون اساسی جدید قزاقستان زبان روسی را به‌عنوان زبان دوم رسمی (در کنار قزاقی) به رسمیت شناخت. زبان روسی در مناطق شمالی قزاقستان و شهرهای بزرگ همچنان به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بسیاری از مدارس، آموزش به دو زبان قزاقی و روسی انجام می‌شود.

بر اساس نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۱۲، در میان کشورهای آسیای مرکزی، قزاقستان دارای بالاترین نسبت شهروندانی است که به زبان روسی صحبت می کنند - ۸۴ درصد، در قرقیزستان، جایی که زبان روسی نیز دارای وضعیت رسمی است، این رقم ۴۹ درصد، در ازبکستان ۴۱ درصد از جمعیت روسی صحبت می کنند، در تاجیکستان ۳۳ درصد و  در ترکمنستان ۱۸ درصد مردم به روسی صحبت می کنند.

از آن زمان، در همه کشورهای منطقه، به جز قزاقستان، فضای زبان روسی بسیار کوچک شده است. در قزاقستان، با وجود خروج جمعیت اسلاو، بالعکس، تعداد افرادی که به زبان روسی صحبت می کنند افزایش یافته است. برای مقایسه، در سال ۱۹۸۹، ۶۲.۸ درصد از قزاق ها روسی صحبت می کردند، در حال حاضر - ۷۰ درصد است.

کاربرد زبان روسی در قزاقستان امروز

در جامعه امروز قزاقستان، زبان روسی نقشی چندگانه ایفا می‌کند:

1. آموزش: بسیاری از دانشگاه‌ها و مدارس قزاقستان دروس خود را به زبان روسی ارائه می‌دهند. زبان روسی به‌عنوان یکی از زبان‌های مهم علمی و فنی همچنان محبوب است.
2. رسانه‌ها و فرهنگ: اکثر شبکه‌های تلویزیونی، روزنامه‌ها و سایت‌های خبری به زبان روسی فعالیت می‌کنند.
3. اقتصاد و تجارت: زبان روسی در محیط‌های کاری و تجاری، به‌ویژه در تعامل با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، به‌عنوان زبان اصلی ارتباطی استفاده می‌شود.
4. روابط بین‌المللی: قزاقستان به‌عنوان یکی از اعضای کلیدی اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری شانگهای، از زبان روسی برای تقویت روابط دیپلماتیک خود استفاده می‌کند.

چالش‌ها و فرصت‌ها

چالش‌ها:

احیای زبان قزاقی: دولت قزاقستان در تلاش است تا زبان قزاقی را به زبان اصلی اداری، آموزشی، و فرهنگی کشور تبدیل کند. این تلاش‌ها گاهی منجر به کاهش توجه به زبان روسی می‌شود.

هویت ملی: برخی از گروه‌های ملی‌گرا معتقدند که استفاده گسترده از زبان روسی می‌تواند مانعی برای تقویت هویت قزاقی باشد.

نسل جدید: نسل جوان قزاق‌ها تمایل بیشتری به یادگیری زبان انگلیسی دارند که ممکن است جایگاه زبان روسی را تحت‌تأثیر قرار دهد.

فرصت‌ها:

پل ارتباطی: زبان روسی همچنان یک ابزار قدرتمند برای ارتباط با کشورهای روس‌زبان و منطقه اوراسیا است.

جایگاه چندزبانه: قزاقستان می‌تواند با ترویج چندزبانی (قزاقی، روسی و انگلیسی) به الگویی موفق برای تعامل فرهنگی تبدیل شود.

سرمایه‌گذاری خارجی: حضور زبان روسی در قزاقستان فرصتی برای جذب سرمایه‌گذاران روسی و کشورهای هم‌پیمان فراهم می‌کند.

آینده زبان روسی در قزاقستان:

بر اساس پیش‌بینی‌ها، زبان روسی در قزاقستان همچنان جایگاه مهمی خواهد داشت، اما نقش آن ممکن است به‌مرور تغییر کند. دولت قزاقستان با اجرای سیاست‌های متوازن می‌تواند بین زبان قزاقی به‌عنوان زبان ملی و زبان روسی به‌عنوان ابزار ارتباط منطقه‌ای تعادل ایجاد کند.

در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، قاسم ژومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان، در نشست توجیهی پس از مذاکرات با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به نقش وحدت بخش زبان روسی در روابط بین دو کشور اشاره کرد.

وی گفت: "ما در قزاقستان به این موضوع اهمیت زیادی می دهیم و به همین دلیل پیشنهاد ایجاد یک سازمان بین المللی در زمینه زبان روسی را ارائه نمودم. از دیگر موضوعات مهم مذاکرات، حمایت از هموطنان مقیم قزاقستان و روسیه بود. در اینجا، امضای یادداشت تفاهم همکاری بین بنیاد Otandastar و Rossotrudnichestvo مهم خواهد بود. مذاکرات در این زمینه ادامه دارد. "

نکته:

زبان روسی به‌عنوان بخشی از تاریخ و فرهنگ قزاقستان، همچنان نقش کلیدی در آموزش، تجارت، و دیپلماسی همه جانبه این کشور دارد. با این‌حال، سیاست‌های دولت برای ترویج زبان قزاقی و تغییرات جهانی، آینده زبان روسی را با چالش‌هایی روبه‌رو کرده است. ایجاد تعادل میان زبان‌های مختلف در قزاقستان می‌تواند زمینه‌ساز حفظ هویت ملی و تقویت جایگاه این کشور در منطقه و عرصه بین الملل باشد.

آستانه قزاقستان

منبع:

https://exclusive.kz/russkij-yazyk-v-kazahstane-razvivaetsya-ili-ischezaet/

https://www.zakon.kz/politika/۶۴۵۸۰۲۰-tokaev-otmetil-obedinyayushchuyu-rol-russkogo-yazyka.html

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D۰%A۰%D۱%۸۳%D۱%۸۱%D۱%۸۱%D۰%BA%D۰%B۸%D۰%B۹_%D۱%۸F%D۰%B۷%D۱%۸B%D۰%BA_%D۰%B۲_%D۰%۹A%D۰%B۰%D۰%B۷%D۰%B۰%D۱%۸۵%D۱%۸۱%D۱%۸۲%D۰%B۰%D۰%BD%D۰%B۵#:~:text=%D۰%A۱%۲۰۱۹۸۹%۲۰%D۰%B۳%D۰%BE%D۰%B۴%D۰%B۰%۲۰%D۱%۸۰%D۱%۸۳%D۱%۸۱%D۱%۸۱%D۰%BA%D۰%B۸%D۰%B۹%۲۰%D۱%۸F%D۰%B۷%D۱%۸B%D۰%BA,%D۰%BE%D۱%۸۰%D۰%B۳%D۰%B۰%D۰%BD%D۰%B۸%D۰%B۷%D۰%B۰%D۱%۸۶%D۰%B۸%D۱%۸F%D۱%۸۵%۲۰%D۰%B۸%۲۰%D۰%BE%D۱%۸۰%D۰%B۳%D۰%B۰%D۰%BD%D۰%B۰%D۱%۸۵%۲۰%D۰%BC%D۰%B۵%D۱%۸۱%D۱%۸۲%D۰%BD%D۰%BE%D۰%B۳%D۰%BE%۲۰%D۱%۸۱%D۰%B۰%D۰%BC%D۰%BE%D۱%۸۳%D۰%BF%D۱%۸۰%D۰%B۰%D۰%B۲%D۰%BB%D۰%B۵%D۰%BD%D۰%B۸%D۱%۸F