استراتژی دولتی و ابتکارات
در ژوئیه ۲۰۲۴، دولت قزاقستان مفهومی برای توسعه هوش مصنوعی برای سال‌های ۲۰۲۴-۲۰۲۹ تصویب کرد. این سند بر ایجاد اکوسیستم هوش مصنوعی و استفاده گسترده آن در اقتصاد و مدیریت دولتی متمرکز است. این مفهوم شش جهت‌گیری کلیدی را شامل می‌شود: داده‌ها، زیرساختها، سرمایه انسانی، تحقیقات علمی، محیط تنظیمی و برنامه‌های شتاب‌دهی.
برای توسعه موثر هوش مصنوعی، توجه ویژه‌ای به جمع‌آوری و پردازش داده‌ها شده است. سیستم «اسمارت دیتا اوکیمت» (Smart Data Ukimet) تاکنون ۹۳ پایگاه داده از نهادهای دولتی، بخش نیمه‌دولتی، شرکت‌های خصوصی، بانک‌ها و دانشگاه‌ها را به هم متصل کرده و اطلاعات را به طور مستمر به‌روزرسانی می‌کند.
در زمینه زیرساخت، برنامه‌هایی برای استقرار ابررایانه، ساخت مراکز پردازش داده با همکاری شرکت‌های بین‌المللی، ایجاد پلتفرم ملی هوش مصنوعی و توسعه خطوط ارتباط فیبر نوری وجود دارد. پلتفرم ملی هوش مصنوعی منابع لازم نظیر مجموعه داده‌ها و ظرفیت‌های محاسباتی را برای نهادهای دولتی، استارتاپ‌ها، دانشگاه‌ها و علاقه‌مندان فراهم خواهد کرد.
آموزش و توسعه نیروی انسانی
توسعه سرمایه انسانی یکی از اولویت‌ها است. در حال حاضر، ۱۷ دانشگاه ۱۵ رشته مرتبط با هوش مصنوعی را ارائه می‌دهند که ۲۱۹۶ دانشجو در آن‌ها تحصیل می‌کنند. برنامه‌ریزی شده است که مدارسی برای آموزش برنامه‌نویسی با روش «همتا به همتا» (peer-to-peer) راه‌اندازی شوند که بر آموزش عملی و پروژه‌محور بدون دخالت مستقیم اساتید تمرکز دارد.
افزون بر این، در اکتبر ۲۰۲۴ نخستین مدرسه هوش مصنوعی منطقه‌ای به نام «تومورو اسکول» (TomorrowSchool) برای آموزش متخصصان در زمینه هوش مصنوعی افتتاح شد. به دستور رئیس‌جمهور، مدل زبانی بومی «KazLLM» در حال توسعه است که پایه‌ای برای چندین راه‌حل فناورانه توسط شرکت‌های قزاقستانی خواهد بود.
تحقیقات علمی و توسعه
برای پیشبرد تحقیقات در زمینه هوش مصنوعی، دو جهت‌گیری اصلی تعیین شده است: ایجاد مدل زبانی بزرگ به زبان قزاقی (KazLLM) توسط دانشگاه نظربایف و شرکت ملی فناوری اطلاعات (AO NIT). این مدل بر اساس ۱۰۰ میلیارد توکن طراحی خواهد شد. جمع‌آوری حداکثر داده‌ها به زبان قزاقی برای تضمین کیفیت بالای این مدل بسیار حیاتی است.
آمادگی برای پذیرش هوش مصنوعی
طبق روش‌شناسی «شاخص آمادگی دولت برای هوش مصنوعی» که توسط Oxford Insights توسعه داده شده، قزاقستان دارای شاخص‌های بالایی در زمینه «پتانسیل دیجیتال» (۷۶٪) و «دسترسی به داده‌ها» (۷۴٪) است. کار بر روی افزایش توانایی‌ها در برنامه‌ریزی استراتژیک و تدوین اسناد استراتژیک کشوری در حوزه هوش مصنوعی ادامه دارد.
نمونه‌هایی از کاربرد هوش مصنوعی در صنایع مختلف
در بخش معدن و فلزات، قزاقستان به طور فعال عناصر صنعت ۴.۰ از جمله هوش مصنوعی و کارخانه‌های دیجیتال را پیاده‌سازی می‌کند. برای مثال، در کارخانه استخراج طلای شعبه آکتوگای شرکت «اک آلتین‌الماس» از فناوری هوش مصنوعی «IntelliSense» استفاده می‌شود. این فناوری امکان ساخت مدل‌های پیچیده شبکه‌های عصبی برای تحلیل پیش‌بینی فرآیندهای تکنولوژیکی و مدیریت داده‌های بزرگ را فراهم می‌کند و بهره‌وری تولید را افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
در بخش مالی، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه قزاقستان هوش مصنوعی را برای خودکارسازی پردازش داده‌ها، ایجاد مدل‌های پیش‌بینی و بهبود خدمات مشتری پیاده‌سازی کرده‌اند. هوش مصنوعی در پیشگیری از تقلب و بهینه‌سازی فرآیندهای وام‌دهی کمک کرده و خدمات مالی را قابل اعتمادتر و کارآمدتر کرده است.
در حوزه بهداشت و درمان، فناوری‌های هوش مصنوعی برای توسعه سیستم‌های تشخیصی که قادر به تحلیل تصاویر پزشکی و داده‌های بیماران هستند، استفاده می‌شود. این امر به تشخیص زودهنگام بیماری‌ها کمک کرده، کار پزشکان را بهینه می‌کند و زمان لازم برای تشخیص را کاهش داده و در نهایت کیفیت خدمات درمانی را بهبود می‌بخشد.
نکته:
نتیجه‌گیری و چشم‌اندازهای توسعه هوش مصنوعی در قزاقستان
قزاقستان پیشرفت قابل‌توجهی در توسعه و ادغام فناوری‌های هوش مصنوعی (AI) در حوزه‌های کلیدی اقتصاد و مدیریت دولتی نشان داده است. توسعه هوش مصنوعی برای سال‌های 2024 تا 2029 به‌عنوان یک سند استراتژیک تصویب شده که جهت‌گیری‌ها، اولویت‌ها و اهداف اصلی را برای سال‌های آینده ترسیم می‌کند. در حال حاضر، کشور در زمینه جمع‌آوری داده‌ها، ایجاد زیرساختها، آماده‌سازی نیروی انسانی و پیاده‌سازی هوش مصنوعی در صنایع، امور مالی و بهداشت نتایج قابل‌توجهی به دست آورده است.
موفقیت‌های اصلی تا به امروز
۱) ساماندهی و مدیریت داده‌ها
سیستم Smart Data Ukimet ایجاد شده است که 93 پایگاه داده از نهادهای دولتی، بخش نیمه‌دولتی، شرکت‌های خصوصی و دانشگاه‌ها را یکپارچه می‌کند. این سیستم پایه‌ای قابل‌اعتماد برای توسعه راه‌حل‌های هوش مصنوعی مبتنی بر داده‌های به‌روز و ساختارمند فراهم می‌کند.
۲) توسعه زیرساختها
در چارچوب این پروژه، ساخت ابررایانه‌ها، مراکز پردازش داده و توسعه پلتفرم ملی هوش مصنوعی به‌صورت فعال انجام می‌شود. این اقدامات نه تنها تحقیقات علمی را تسریع می‌بخشند، بلکه دسترسی به منابع محاسباتی را برای استارتاپ‌ها، دانشگاه‌ها و نهادهای دولتی ممکن می‌سازند.
۳) توسعه سرمایه انسانی
دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی قزاقستان رویکردهای نوآورانه‌ای در آموزش پیاده کرده‌اند که شامل مدارس برنامه‌نویسی و آموزش عملی بدون نیاز به مربی می‌شود. راه‌اندازی TomorrowSchool و توسعه مدل زبانی ملی KazLLM موقعیت رهبری کشور را در زمینه آموزش و تحقیقات هوش مصنوعی تقویت می‌کند.
۴) پیاده‌سازی عملی هوش مصنوعی
نمونه‌های موفقیت‌آمیز استفاده از هوش مصنوعی در بخش معدن و فلزات، امور مالی و بهداشت نشان می‌دهد که چگونه این فناوری‌ها می‌توانند فرآیندهای تولید را بهینه کرده، خدمات مشتری را بهبود بخشند و کیفیت مراقبت‌های بهداشتی را افزایش دهند.
چشم‌اندازها و پیش‌بینی‌ها
توسعه هوش مصنوعی در قزاقستان چشم‌اندازهای گسترده‌ای را پیش روی کشور قرار می‌دهد. با توجه به موفقیت‌های کنونی و ابتکارات استراتژیک، می‌توان مسیرهای زیر را برای پیشرفت پیش‌بینی کرد:
- افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد
با ادغام هوش مصنوعی، قزاقستان می‌تواند بهره‌وری بخش‌های کلیدی اقتصاد نظیر انرژی، صنعت معدن و کشاورزی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. استفاده از تحلیل‌های پیش‌بینی‌کننده، خودکارسازی و مدل‌های دیجیتالی هزینه‌ها را کاهش داده، بهره‌وری را افزایش داده و امکان دسترسی به بازارهای جدید را فراهم می‌کند.
- تقویت رهبری منطقه‌ای در حوزه فناوری‌های دیجیتال
قزاقستان در حال حاضر یکی از کشورهای پیشرو در منطقه در زمینه دیجیتالی‌سازی و فناوری است. با توسعه بیشتر زیرساخت‌های هوش مصنوعی و ایجاد محصولات ملی مانند KazLLM، این کشور می‌تواند به مرکز نوآوری‌های آسیای مرکزی تبدیل شود و خدمات و راه‌حل‌هایی را به دیگر کشورها ارائه دهد.
- بهبود کیفیت زندگی شهروندان
استفاده از هوش مصنوعی در بخش‌های بهداشت، آموزش و مدیریت دولتی دسترسی به خدمات و کیفیت آن‌ها را بهبود می‌بخشد. به‌عنوان مثال، استفاده از سیستم‌های تشخیصی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند زمان تشخیص را کاهش دهد و دیجیتالی‌سازی خدمات دولتی موانع بوروکراتیک را کاهش دهد.
- ایجاد صنایع و فرصت‌های شغلی جدید
با افزایش تقاضا برای راه‌حل‌های هوش مصنوعی و توسعه فناوری‌های نوآورانه، فرصت‌های شغلی جدیدی در حوزه‌هایی مانند توسعه الگوریتم‌ها، تحلیل داده‌ها و مدیریت پروژه‌های دیجیتال ایجاد خواهد شد. این امر می‌تواند نرخ بیکاری را کاهش داده و مهارت‌های نیروی انسانی را ارتقا بخشد.
- توسعه پایدار و محیط زیست
هوش مصنوعی همچنین می‌تواند نقش مهمی در دستیابی به اهداف توسعه پایدار ایفا کند. بهینه‌سازی فرآیندها در بخش انرژی و صنعت می‌تواند اثرات کربنی را کاهش داده و سیستم‌های مدیریت هوشمند شهری استفاده منطقی از منابع را تضمین کند.
چالش‌های احتمالی
با این حال، توسعه هوش مصنوعی بدون چالش نیست. از جمله چالش‌های بالقوه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیاز به حفاظت از داده‌ها و پیشگیری از تهدیدات سایبری؛
- ضرورت ایجاد هنجارها و استانداردهای اخلاقی برای استفاده از هوش مصنوعی؛
- کمبود متخصصان در این حوزه، با وجود پیشرفت‌های انجام‌شده در ابتکارات آموزشی.
چشم‌اندازهای بلندمدت
اگر قزاقستان توسعه هوش مصنوعی را مطابق با برنامه‌های تصویب‌شده ادامه دهد، در آینده این کشور می‌تواند به رهبر منطقه‌ای در زمینه فناوری‌های دیجیتال و نوآوری تبدیل شود. این امر موقعیت آن را در صحنه بین‌المللی تقویت کرده، سرمایه‌گذاری‌ها را جذب کرده و سکویی پایدار برای رشد اقتصادی و اجتماعی فراهم خواهد کرد. در نهایت، قزاقستان به الگویی برای دیگر کشورها تبدیل خواهد شد، نشان می‌دهد که چگونه فناوری‌ها می‌توانند زندگی جامعه را تغییر دهند و آن را پایدارتر، مدرن‌تر و نوآورانه‌تر کنند.
آستانه قزاقستان
منبع:
نظر شما