مد شجره شناسی: آزمایش‌های دی‌ان‌ای قزاق‌ها چه چیزی را نشان می‌دهد و آیا می‌توان به آنها اعتماد کرد؟

در میان قزاقستانی‌ها، علاقه به مطالعه ریشه‌های خود رو به افزایش است. برای این منظور، آنها به آزمایشگاه‌های ژنتیک مراجعه می‌کنند و حقایق جالبی را در مورد منشأ خود می‌آموزند. خبرنگار خبرگزاری کازاینفورم میزان اعتبار این تحقیقات را بررسی کرده است.

 فناوری‌های مدرن به وسیله تجزیه و تحلیل دی‌ان‌ای، امکان آشکار ساختن اسرار منشأ، آگاهی از اینکه اجداد دور چه کسانی بوده‌اند و چگونگی شکل‌گیری مسیر پراکندگی آنها را فراهم می‌سازند.

نتایج گاهی شگفت‌آور هستند: کسی ژن‌های اروپایی، آسیایی یا آفریقایی را در خود کشف می‌کند و دیگری به طور غیرمنتظره متوجه می‌شود که از نوادگان شخصیت‌های مشهور تاریخی است.

به عنوان نمونه، یکی از خوانندگان خبرگزاری کازاینفورم نتایج آزمایشی را دریافت کرد که بر اساس آن، نیکولا تسلا می‌تواند جد او باشد.

آزمایش‌های دی‌ان‌ای چه چیزی را نشان می‌دهند؟

الدانا کوکوزوا متخصص آزمایشگاه تریژن، خاطرنشان کرد که تحقیقات ژنتیکی در دسترس‌تر شده‌اند. با این حال، درخواست‌های هر فرد متفاوت است: برخی می‌خواهند در مورد اجداد خود بیشتر بدانند، برخی دیگر از روی کنجکاوی این کار را انجام می‌دهند، و برخی نیز به دنبال تعیین دقیق درخت واره شجره خود هستند، می‌خواهند دریابند که به کدام طایفه تعلق دارند، خواه نایمان باشند یا دولات، و درخواست می‌کنند که این موضوع از طریق علم ژنتیک تأیید شود.

او توضیح می‌دهد: مهم است که درک کنیم آزمایش‌های دی‌ان‌ای نمی‌توانند به طور دقیق منشأ یک فرد را مشخص کنند، اما قادر به شناسایی وجود نشانگرهای خاص هستند. وقتی می‌گویند که یک فرد ۳۰٪ مغول یا ۷۰٪ اروپایی است، این بدان معنا نیست که او جد مغولی داشته است. این بیشتر نشان دهنده یک بنیاد ژنتیکی مشترک است که می‌تواند در میان اقوام مختلف وجود داشته باشد.

آیا می‌توان اجداد مشهور را پیدا کرد؟

این متخصص آزمایشگاه، در مورد خویشاوندی احتمالی یک قزاق با نیکولا تسلا، توضیح داد که آزمایش دی‌ان‌ای فقط می‌تواند احتمال خویشاوندی با گروه خاصی از مردم را نشان دهد، اما تأیید منشأ مستقیم از یک شخصیت تاریخی خاص بسیار دشوار است.

او توضیح داد: باید توجه داشت که اثبات خویشاوندی مستقیم با یک شخصیت تاریخی غیرممکن است، زیرا اطلاعات ژنتیکی خود تسلا را در اختیار نداریم. برای انجام چنین مقایسه‌ای، لازم است که پروفایل ژنتیکی او را داشته باشیم. البته، ممکن است تطابق‌هایی شناسایی شوند، اما به احتمال زیاد، آنها نشان دهنده این واقعیت خواهند بود که افراد از یک منطقه آمده‌اند یا یک هاپلوگروه مشترک دارند. با این حال، چنین هاپلوگروه‌هایی قرن‌ها پیش از هم جدا شده‌اند و صحبت از خویشاوندی مستقیم در این مورد مبنایی ندارد.

وی افزود که در میان قزاق‌ها، هاپلوگروه C گسترده است. در آمار قومی ذکر شده است که این هاپلوگروه در ۵۰٪ از بومیان استرالیا یافت می‌شود، اما این بدان معنا نیست که این فرد بومی استرالیا شده است. این فقط به این معنی است که شما یک هاپلوگروه مشترک دارید که در آنها نیز یافت می‌شود.

ژاکسیلیک سابیتوف مورخ قرون وسطی، خاطرنشان کرد که در برخی موارد، هنگام آزمایش نوادگان از شاخه‌های مختلف، می‌توان مشخص کرد که جد آنها چه کسی بوده است.

او توضیح داد: اگر یک فرد آزمایش داده باشد و ادعا کند که از نوادگان نیکولا تسلا است، از نظر تئوری این امکان وجود دارد. با این حال، برای تأیید دقیق، نیاز به انتخاب گسترده‌تری از داده‌ها داریم. به عنوان مثال، اگر ما دو پسر تسلا (اگر واقعاً وجود داشتند) را آزمایش می‌کردیم و دی‌ان‌ای آنها مطابقت داشت، آنگاه می‌توانستیم ادعا کنیم که تسلا واقعاً چنین میراث ژنتیکی داشته است.

هزینه آزمایش‌های دی‌ان‌ای

امروز آزمایشگاه‌های زیادی وجود دارند که به تحقیقات ژنتیکی و تعیین منشأ مشغول هستند. هزینه چنین خدماتی به آزمایشگاه انتخاب شده، حجم تحقیقات انجام شده و فناوری‌های مورد استفاده بستگی دارد. هر آزمایشگاه سیاست قیمت‌گذاری خاص خود را دارد.

به عنوان نمونه:

منشأ قومی - از ۴۹، ۹۰۰ تنگه (مدت زمان ۴ تا ۱۲ روز)

منشأ طایفه - از ۱۴۹، ۹۰۰ (مدت زمان ۴ تا ۲۱ روز)

منشأ پدری - از ۴۹، ۹۰۰ تنگه (مدت زمان ۴ تا ۱۲ روز)

منشأ مادری - از ۴۹، ۹۰۰ تنگه (مدت زمان ۴ تا ۲۱ روز)

کوکوزوا توضیح داد: برای تعیین منشأ پدری، کروموزوم Y را بررسی می‌کنیم و ۱۷ تا ۴۳ نشانگر STR را تجزیه و تحلیل می‌کنیم، و برای تعیین منشأ مادری، از توالی‌یابی دی‌ان‌ای میتوکندریایی استفاده می‌کنیم. قیمت‌ها به فرمت نتایج ارائه شده بستگی دارد. به عنوان مثال، هزینه کتابنامه شخصی ۷۷، ۵۰۰ تنگه، گواهی با شجره ۵۷، ۹۰۰ تنگه و بدون شجره ۴۴، ۶۰۰ تنگه است. گواهی‌ها در ۸ روز کاری و کتاب‌ها در ۱۸ روز آماده می‌شوند.

محبوب‌ترین درخواست در قزاقستان، تحقیق در مورد منشأ پدری است. برای جمعیت قزاق، شجره - شجره‌نامه - از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

آیا قزاق‌ها ترکیبی از مغول‌ها، ترک‌ها و فارس‌ها هستند؟

این ادعا که قزاق‌ها "ترکیبی" از مغول‌ها، ترک‌ها و فارس‌ها هستند، کاملاً دقیق نیست، ژاکسیلیک سابیتوف مورخ، گفت. وی خاطرنشان کرد که میراث ژنتیکی قزاق‌ها، مانند بسیاری از اقوام دیگر، واقعاً متنوع است، زیرا این قوم در طول تاریخ طولانی، از جمله تعامل گروه‌های قومی مختلف، شکل گرفته است. با این حال، درک این نکته مهم است که ژنتیک و هویت زبانی دو چیز متفاوت هستند.

او خاطرنشان کرد: زبان از طریق ارتباطات اجتماعی منتقل می‌شود. به عنوان مثال، من اکنون به زبان روسی صحبت می‌کنم، اما این باعث نمی‌شود که من اسلاو باشم و ژنتیک از نظر بیولوژیکی منتقل می‌شود. بنابراین، نمی‌توان ادعا کرد که قزاق‌ها ترکیبی از برخی گروه‌های زبانی هستند. بله، ممکن است یک جمعیت مختلط باشیم که بخشی از آن ریشه‌های آسیای شرقی دارد، اما نمی‌توان این جمعیت‌ها را با گروه‌های زبانی خاصی مرتبط کرد. اصطلاحات نیز ممکن است تغییر کنند. به عنوان مثال، "مغول" تا قرن سیزدهم به معنای یک گروه طایفه‌ای بود و پس از قرن سیزدهم به معنای تمام اقوام کوچ‌نشینی شد که از چنگیزخان اطاعت می‌کردند. بنابراین، من طرفدار این نیستم که گروه‌های قومی و زبانی را با ژنتیک اشتباه بگیریم. تنها جایی که می‌توان ارتباط را ردیابی کرد، شجره و تبارشناسی است. در این موارد، ژنتیک کاملاً با شجره‌نامه‌ها مطابقت دارد، اما این هیچ ارتباطی با زبان‌ها و خودآگاهی قومی ندارد.

این متخصص آزمایشگاه ادعا می‌کند که آزمایش دی‌ان‌ای واقعاً می‌تواند منشأ مختلط قزاق‌ها را تأیید کند، زیرا تحقیقات ژنتیکی مدرن نشان می‌دهد که قزاق‌ها دارای یک ساختار ژنتیکی پیچیده و چند جزئی هستند که در طول ۱۰۰۰ سال مهاجرت و تعامل اقوام مختلف شکل گرفته است.

این کارشناس پاسخ داد: قزاق‌ها از نظر تاریخی به عنوان یک قوم چند جزئی شکل گرفته‌اند و تحقیقات ژنتیکی تأثیر جمعیت‌های ترک، مغول، ایرانی و فارس را تأیید می‌کند. به عنوان مثال، هاپلوگروه C که در حدود ۵۰٪ از قزاق‌ها یافت می‌شود، در میان قزاق‌ها رایج است. این هاپلوگروه با مغول‌ها و چنگیزخان مرتبط است. علاوه بر این، هاپلوگروه‌های دیگری نیز وجود دارند، مانند R1A، که با ایرانیان باستانی مرتبط است و در ۱۰-۲۰٪ از قزاق‌ها یافت می‌شود. هاپلوگروه O2 عمدتاً در میان ترک‌های شرق قزاقستان و همچنین در میان چینی‌ها و کره‌ای‌ها یافت می‌شود. این داده‌ها تأیید می‌کنند که اقوام مختلف در شکل‌گیری جمعیت قزاق نقش داشته‌اند.

آیا باید به منشأ دی‌ان‌ای اعتماد کرد؟

ژاکسیلیک سابیتوف خاطرنشان کرد تمام آزمایش‌هایی که ادعا می‌کنند یک فرد درصد مشخصی اروپایی، مغول، کره‌ای و غیره است، در واقع یک ترفند بازاریابی هستند و نه یک روش علمی. اگر شما یک آزمایش دی‌ان‌ای اتوزومی را در ده آزمایشگاه مختلف انجام دهید، ده نتیجه متفاوت خواهید گرفت، زیرا هر آزمایش بر اساس فرضیات است. این آزمایش‌ها بیشتر در مورد منشأ جغرافیایی صحبت می‌کنند تا وابستگی ملی. به عنوان مثال، اگر یک آزمایشگاه جمعیت مغولی را به عنوان پایه در نظر بگیرد، آزمایش نشان می‌دهد که این فرد ۳۰٪ مغول است، و اگر آزمایشگاه دیگری قزاق‌ها را به عنوان پایه در نظر بگیرد، آزمایش نشان می‌دهد که این فرد ۳۰٪ قزاق است. همه چیز به این بستگی دارد که آزمایشگاه چگونه آزمایش‌های اتوزومی خود را سازماندهی می‌کند. بنابراین، نمی‌توان به درصد اقوام ذکر شده در این آزمایش‌ها اعتماد کرد.

آیا آزمایش دی‌ان‌ای ارزش انجام دادن دارد؟

برای کسانی که می‌خواهند تاریخچه خانوادگی خود را بهتر بشناسند، آزمایش دی‌ان‌ای می‌تواند به یک سفر جذاب به گذشته تبدیل شود. با این حال، درک این نکته مهم است که نتایج فقط یک احتمال هستند که بر اساس داده‌های موجود است و حقیقت مطلق نیستند. باید با علاقه به آنها نزدیک شد، اما بدون ایمان کورکورانه.

پیش از این، گزارش دادیم که قوم قزاق بر اساس داده‌های تاریخی، از اولوس جوچی - دولتی که توسط پسر بزرگ چنگیزخان ایجاد شده است، سرچشمه می‌گیرد. در مورد اینکه آیا می‌توان این ارتباط را با استفاده از فناوری‌های مدرن، یعنی آزمایش‌های ژنتیکی دی‌ان‌ای، تأیید کرد.

نکته: به دلیل ساختار اجتماعی و فرهنگی قزاق ها، آگاهی از تبار در فرایندهای اجتماعی ازجمله ازدواج اهمیت ویژه ای دارد. چراکه براساس قواعد سنتی قزاق ها، هر قزاق باید از 7 نسل قبل خود آگاه باشد تا در انتخاب همسر تداخل شجره ای پیدا نکند. این سنت سبب شده قزاق ها علاقمند شوند از تبار خود بطور دقیق آگاه گردند. در روند شجره شناسی تمایل به اتصال به تبار چنگیزخان مغول یک نوع افتخار شده است. از سوی دیگر، متخصصان تبارشناسی تا 20 درصد ژن قزاق ها را به ایرانیان نسبت می دهند و متخصصان موزه ملی در توضیحات خود این خصیصه را برای مراجعان بیان می کنند.

منبع: https://www.inform.kz/ru/tyurki-ili-persi-chto-pokazivayut-dnk-testi-kazahov-i-mozhno-li-im-verit-703a8a