- سکویی برای خیرخواهی و گفت‌وگوی بین‌تمدنی
کنگره هشتم که قرار است در تاریخ 17 و 18 سپتامبر ۲۰۲۵ در شهر آستانه پایتخت قزاقستان برگزار شود، مرحله‌ای تازه در این مسیر خواهد بود. این نشست، رهبران دینی، سیاستمداران، اندیشمندان و شخصیت‌های اجتماعی را گردهم می‌آورد تا برای یافتن راه‌حل‌های پایدار در برابر چالش‌های جهانی و ترویج ارزش‌های دوستی بین فرهنگ‌ها و ادیان تلاش کنند.
- قزاقستان؛ مرکز هماهنگی بین ادیان
قزاقستان در نقطه تلاقی تمدن‌های بزرگ اروپا، چین، هند، ایران و جهان اسلام قرار دارد. دشت‌های قزاقستان قرن‌ها محل تبادل اندیشه‌ها، تجارت و همگرایی فرهنگی بوده‌اند. این تجربه تاریخی، سنت‌های احترام، مهمان‌نوازی و تساهل را در فرهنگ قزاق‌ها نهادینه کرده است. همین سنت‌ها امروزه پایه‌های مدل همزیستی مسالمت‌آمیز میان ده‌ها قوم و دین را در این کشور تشکیل می‌دهند.
امروز در قزاقستان بیش از ۱۲۴ قوم و نزدیک به چهار هزار انجمن دینی فعال‌اند که نماینده حدود ۱۸ مذهب و آیین مختلف از اسلام و مسیحیت گرفته تا یهودیت، بودیسم و هندوئیسم هستند.
- کاخ صلح و آشتی: معماری یک ایده
یکی از نمادهای این مأموریت، "کاخ صلح و آشتی(هرم صلح)"، ساخته شده به دست معمار مشهور بریتانیایی، نورمن فاستر، در آستانه است.
این بنا که در سال ۲۰۰۶ افتتاح شد، به طور ویژه برای برگزاری کنگره رهبران ادیان ساخته شده است. کاخ دارای بخش‌هایی برای ادیان مختلف از جمله مسجد، کنیسه، معبد مسیحی، بودایی و هندو است که در یک فرم معماری واحد جای گرفته‌اند و نماد وحدت ادیان به شمار می‌آید.
در رأس هرم، تالار گِرد گفت‌وگو قرار دارد که شبیه به سالن شورای امنیت سازمان ملل طراحی شده و محل اصلی نشست‌های عمومی کنگره است.
« هفت کنگره گذشته و نگاهی به آینده کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی هشتم »
کنگره‌های پیشین:
*کنگره اول (2003 میلادی):
اولین کنگره به ابتکار نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان، در پاسخ به تنش‌های فزاینده بین ادیان پس از حملات 11 سپتامبر برگزار شد. نمایندگان اسلام، مسیحیت، یهودیت، بودیسم و سایر ادیان در آن شرکت کردند. در پایان، بیانیه‌ای تصویب شد که بر گفتگوی بین ادیان و محکومیت افراط‌گرایی تأکید داشت.
*کنگره دوم (2006 میلادی):
موضوع اصلی مبارزه با تروریسم و تقویت تفاهم بین ادیان بود. برای اولین بار الکسی دوم پاتریارک مسکو و تمام روسیه و مفتی اعظم مصر در آن حضور یافتند. کنگره بر اهمیت دین در حفظ ثبات جهانی تأکید کرد.
*کنگره سوم (2009 میلادی):
با شعار «نقش رهبران مذهبی در ساختن جهانی مبتنی بر مدارا» برگزار شد. از جمله شرکت‌کنندگان کلیدی می‌توان به شیخ الازهر محمد سعید طنطاوی و خاخام اعظم سفاردی اسرائیل شلومو آمار، اشاره کرد که بر ضرورت گفتگوی بین تمدن‌ها تأکید شد.
*کنگره چهارم (2012 میلادی):
شعار این دوره «صلح و هماهنگی به عنوان انتخاب بشریت» بود. برای اولین بار هیئتی رسمی از واتیکان به ریاست اسقف ژان لویی توران رییس وقت کمیته گفتگوی بین ادیان حضور یافت. راه‌های غلبه بر عدم تساهل مذهبی و نقش دین در حل مناقشات خاورمیانه مورد بحث قرار گرفت.
*کنگره پنجم (2015 میلادی):
به مناسبت هفتادمین سالگرد سازمان ملل متحد برگزار شد و بر نقش ادیان در دستیابی به اهداف توسعه پایدار تأکید داشت. بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، و پاتریارک بارتولومئوی قسطنطنیه در آن حضور داشتند. قطعنامه‌ای درباره مقابله با افراط‌گرایی جوانان تصویب شد.
*کنگره ششم (2018 میلادی):
با موضوع «رهبران مذهبی برای جهانی امن» برگزار شد. پاپ فرانسیس از طریق ویدئو کنفرانس سخنرانی کرد و خشونت به نام دین را محکوم نمود. شیخ الازهر احمد الطیب و خاخام اعظم اشکنازی اسرائیل، دیوید لاو، نیز سخنرانی کردند.
*کنگره هفتم (2022 میلادی):
به نقش رهبران مذهبی در توسعه روحانی و اجتماعی بشریت پس از همه‌گیری کووید-19 اختصاص داشت. بیش از 100 نماینده از 50 کشور، از جمله پاپ فرانسیس، شیخ الازهر احمد الطیب و خاخام اعظم اسرائیل دیوید لاو در آن شرکت کردند. در بیانیه پایانی بر نقش قزاقستان به عنوان مرکز جهانی گفتگوی بین ادیان تأکید شد.
- آماده‌سازی برای کنگره هشتم
پس از کنگره هفتم، دبیرخانه مأمور شد برنامه‌ای ۱۰ ساله (۲۰۲۳–۲۰۳۳) برای توسعه این پلتفرم تدوین کند. در آوریل ۲۰۲۵ مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی بین ادیان جمهوری قزاقستان و «اتحادیه جهان اسلام» تفاهم‌نامه همکاری امضاء کردند. همچنین در نوامبر ۲۰۲۴ رئیس‌جمهور قزاقستان از پاتریارک «کریل» برای حضور در کنگره هشتم دعوت کرد.
- همسایگی فرهنگی: عوامل موفقیت مدل قزاقستان
تنوع قومی- فرهنگی
وجود بیش از ۱۲۴ قومیت و ۱۸ مذهب، تصویری کم‌نظیر از تنوع فرهنگی ایجاد کرده است. نمونه‌ای برجسته، بزرگ‌ترین کنیسه آسیای مرکزی«بیت راحل» در آستانه است که در کشوری با اکثریت مسلمان، نشانه احترام و حمایت متقابل از اقلیت‌های دینی است.
- سیاست دولتی و دیپلماسی معنوی
سیاست قزاقستان بر ایده «همبستگی قومی» بنا شده است. احترامی متقابل میان گروه‌های دینی و اجتماعی. مقامات بر این باورند که دیپلماسی معنوی می‌تواند نقش مهمی در غلبه بر افراط‌گرایی، ایجاد اعتماد و کاهش تنش‌های جهانی ایفا کند.
- آموزش و آگاهی‌بخشی
از موضوعات اصلی کنگره‌های پیشین، نقش آموزش در ایجاد همزیستی دینی و فرهنگی بود. رهبران دینی بر اهمیت شناخت سنت‌های دیگر ادیان و تاریخ فرهنگی جهان تأکید کرده‌اند.
- کنگره هشتم چه خواهد داشت؟
انتظار می‌رود کنگره هشتم بر همکاری رهبران ادیان برای حل چالش‌هایی همچون تغییرات اقلیمی، بحران مهاجرت، امنیت وجودی و برابری جنسیتی تمرکز کند. همچنین نشست‌های ویژه‌ای درباره نقش زنان در دیپلماسی معنوی، مقابله با افراط‌گرایی و آموزش جوانان برگزار خواهد شد.
افزون بر پاتریارک کریل، دعوت از رهبران بزرگ ادیان اسلام، مسیحیت، یهودیت، بودیسم، هندوئیسم و دیگر سنت‌های معنوی، نشان‌دهنده گستره این کنگره است.
- قزاقستان؛ الگوی منطقه‌ای برای آسیای مرکزی
قزاقستان به عنوان قدرتی فرهنگی و اقتصادی در منطقه، این کنگره را نه فقط پروژه‌ای ملی، بلکه رویدادی منطقه‌ای و جهانی کرده است. تجربه این کشور الگویی برای دیگر کشورهای آسیای مرکزی است که ساختار اجتماعی چند قومیتی و چنددینی دارند.
برگزاری کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی ، بخشی از استراتژی دیپلماسی عمومی قزاقستان است که تصویر این کشور را به عنوان «قدرتی صلح‌دوست و مرکز گفت‌وگوی بین ادیان» تقویت می‌کند. حمایت سازمان‌های بین‌المللی و مذهبی معتبر نیز بر اهمیت جهانی این ابتکار می‌افزاید.
- چالش‌ها و افق‌ها
چالش‌های امنیت جهانی
افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک، افراط‌گرایی مذهبی، بحران مهاجرت و تهدیدات زیست‌محیطی، زمینه‌ای است که کنگره هشتم باید در آن به نقش ادیان در کاهش تنش‌ها و تقویت توسعه پایدار بپردازد.
مشارکت جوانان
یکی از اهداف کلیدی، مشارکت نسل جوان و نهادهای مدنی در فرآیند گفت‌وگوی بین ادیان است. این کار باید از طریق آموزش، تبادلات فرهنگی و پروژه‌های مشترک انجام گیرد.
پرهیز از سیاسی‌شدن
برای موفقیت کنگره، ضروری است که از ورود آن به منازعات سیاسی جلوگیری شود و بر مأموریت معنوی و فرهنگی آن تأکید گردد.
نکته:
هشتمین کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی در آستانه، تنها یک نشست بین‌المللی نیست، بلکه گامی مهم در جهت ساختن جهانی متکی بر فهم متقابل و همکاری است. قزاقستان با تکیه بر میراث تاریخی و تجربه موفق خود در همزیستی ادیان، الگویی الهام‌بخش برای منطقه و جهان ارائه می‌دهد.
این کنگره فرصتی خواهد بود تا نه‌تنها دستاوردهای گذشته مرور شود، بلکه نقشه راهی برای همکاری‌های معنوی تا سال ۲۰۳۳ ترسیم گردد.
در جهانی که گاه اختلاف‌ها بر اتحاد پیشی می‌گیرد، پیام قزاقستان روشن است: "صلح و همسایگی فرهنگی" تنها راه آینده است.
منبع:
https://kazpravda.kz/n/novaya-glava-v-razvitii-stran-regiona/
https://ppt-online.org/1314664
رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران
آستانه – قزاقستان
نظر شما