زبان به‌کاررفته در این سند واژگانی مانند «هیئت مدیره»، «رئیس»، و «مدیرعامل» این گمان را تقویت می‌کند که نه از یک کشور یا سرزمین، بلکه از یک ساختار تجاری سخن گفته می‌شود.
مسائل بسیاری به «طرح جامع» رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، برای پایان جنگ غزه گره خورده‌اند، و از همین رو بعید به نظر می‌رسد که این طرح به‌طور کامل شکست بخورد یا کنار گذاشته شود.
رئیس‌جمهور آمریکا اطمینان حاصل کرده که خود اسرائیل، بلوک کشورهای مسلمان، و حتی اروپا یعنی تمامی ذی‌نفعان بانفوذ در جریان این طرح قرار گیرند؛ طرحی که پس از پایان جنگ، تصویری آرمانی از وضعیت آینده مناطق فلسطینی ترسیم می‌کند.
با این حال، بخش‌هایی از این پیش‌نویس صلح وجود دارد که می‌توانند با اعتراضات جدی از سوی هم تل‌آویو و هم گروه‌های فلسطینی مواجه شوند. بنابراین بعید است که سندی که از سوی کاخ سفید منتشر شده، برای مدت زیادی بدون بازنگری باقی بماند.
برای نمونه، در این طرح پیشنهاد شده است که اعضای حماس یا دست‌کم آن‌هایی که به صلح پایبند می‌مانند و سلاح‌های خود را کنار می‌گذارند مورد عفو قرار گیرند یا از مسیر امنی، اجازه خروج از غزه را داشته باشند. بسیار بعید است که این بند برای اعضای تندروی کابینه بنیامین نتانیاهو قابل قبول باشد.
از سوی دیگر، به گزارش جان اس‌وورث از بی‌بی‌سی، آن‌ها «با طرحی که قابلیت اشغال مجدد غزه را از اسرائیل سلب کند، موافق نخواهند بود... و همچنین به‌شدت با بند نوزدهم مخالفت خواهند کرد، چرا که مسیر تشکیل دولت فلسطینی را هموار می‌سازد.»
اما از منظر رئیس‌جمهور آمریکا، یک «بند فرار» نیز در طرح گنجانده شده است: او گفته است که «اگر حماس این توافق را رد کند... اسرائیل از حمایت کامل آمریکا برای انجام هر اقدامی که صلاح بداند برخوردار خواهد بود.»
از دیدگاه فلسطینیان، این طرح در واقع بیش از آن‌که حافظ منافع آن‌ها باشد، بیشتر در راستای تأمین خواسته‌های اسرائیل طراحی شده است. حماس تصریح کرده که هیچ طرحی را نخواهد پذیرفت که به جنگ پایان ندهد و خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه را تضمین نکند. با این حال، ممکن است در آینده، این جنبش خود را در موقعیتی بیابد که پیشنهادهای پیشین که زمانی آن‌ها را رد کرده بود در مقایسه با پیشنهاد کنونی، بسیار مطلوب‌تر به نظر برسند.
مدیریت موقت
هرچند طرح موسوم به «طرح جامع» ترامپ نخستین‌بار به‌طور رسمی در شب دوشنبه منتشر شد، اما در طول هفته گذشته، خبرگزاری‌های بین‌المللی در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌ها، بخش‌هایی از این طرح و پیشنهادهای وابسته به آن را منتشر کرده بودند.
در کنار هدف اصلی این طرح یعنی خالی کردن غزه از حضور حماس، تمرکز سند ۲۰ ماده‌ای بر روند «بازسازی و احیای» نوار غزه پس از جنگ است. طبق این طرح، ساختاری موقت و تکنوکراتیک مسئول ارائه خدمات عمومی و شهری خواهد شد.
به گزارش روزنامه اسرائیلی هاآرتص (Haaretz)، در این طرح احتمالاً از یک «مرجع بین‌المللی موقت» برای اداره غزه نام برده شده است.
در این طرح، ساختاری پیشنهاد شده که در آن، میلیاردرها و افراد ثروتمند و بانفوذ در رأس یک هیئت بین‌المللی قرار می‌گیرند و در مقابل، مدیران فلسطینی به‌دقت انتخاب‌شده و به‌اصطلاح بی‌طرف، در سطوح پایین‌تر ایفای نقش خواهند کرد.
به گزارش میدل ایست آی (Middle East Eye)، در نسخه‌ای از طرح که توسط تونی بلر، نخست‌وزیر سابق بریتانیا، ارائه شده است، قرار است این مرجع از طریق یک هیئت بین‌المللی اداره شود که در دوران موقت، بالاترین اختیارات سیاسی و قانونی را در غزه خواهد داشت.
این ساختار، با همکاری اسرائیل، مصر و ایالات متحده فعالیت خواهد کرد و طبق منابع اسرائیلی روزنامه هاآرتص، از حمایت کاخ سفید نیز برخوردار خواهد بود. هیئت مدیره، مسئول تمام انتصابات خواهد بود و نظارت کامل بر تمام اجزای این مرجع خواهد داشت.
به‌نظر می‌رسد که این نهاد همان «هیئت صلح» (Board of Peace) باشد که دونالد ترامپ شب گذشته در کنفرانس خبری خود به آن اشاره کرده و اعلام کرده بود که شخصاً ریاست آن را بر عهده خواهد داشت.
به گفته تام بیتمن از بی‌بی‌سی، این موضوع در عمل ترامپ را به «فرماندار غزه» تبدیل خواهد کرد.
در این هیئت، یک مقام ارشد از سازمان ملل متحد نیز حضور خواهد داشت، همچنین قرار است شخصیت‌های بین‌المللی برجسته با تخصص اجرایی و مالی نیز به آن بپیوندند.
در ترکیب این هیئت، «حداقل یک نماینده فلسطینی واجد شرایط» نیز در نظر گرفته شده که احتمال دارد از بخش تجارت یا امنیت باشد؛ اما این‌که منظور از واژه‌ی «واجد شرایط» چیست، کاملاً روشن نیست.
چه کسی با حماس مواجه خواهد شد؟
در گفتگو با بنیامین نتانیاهو، رئیس‌جمهور ایالات متحده دونالد ترامپ به‌روشنی اعلام کرد که کشورهای مسلمان با حماس تعامل خواهند کرد.
این اظهارات نشان می‌دهد که ترامپ، مسئولیت اجرای این طرح را تا حد زیادی به بلوک کشورهای مسلمان سپرده است؛ کشورهایی که ظاهراً طی دیدارهای هفته گذشته در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل با ترامپ، از مفاد این پیشنهاد آگاه شده‌اند.
با این حال، در متن این پیش‌نویس عناصر و بخش‌هایی وجود دارد که ممکن است باعث نارضایتی متحدان منطقه‌ای آمریکا شود. اکنون ممکن است قطر و برخی کشورهای عربی دیگر بر حماس فشار وارد کنند تا برخی از مفاد را بپذیرد، و این خود آغاز مذاکرات واقعی خواهد بود؛ جایی که طرفین درباره‌ی زبان مبهمِ به‌کاررفته در «طرح جامع» وارد گفت‌وگو خواهند شد.
در همین زمینه، تام بیتمن خبرنگار بی‌بی‌سی می‌گوید که این تحول جدید نه پایان جنگ، بلکه آغاز مجددی برای روند مذاکرات است.
نقش کشورهای مسلمان
در بیانیه‌ی مشترکی که از سوی وزرای امور خارجه‌ی پاکستان، عربستان سعودی، قطر، اردن، ترکیه، امارات متحده عربی، مصر و اندونزی منتشر شد، این کشورها اعلام کردند که در راستای نهایی‌سازی توافق، نقشی سازنده ایفا خواهند کرد.
آنان ضمن استقبال از «تلاش‌های صادقانه‌ی ترامپ» برای پایان جنگ، ابراز امیدواری کردند که این روند باعث بازسازی غزه شود و جلوی آوارگی فلسطینیان را بگیرد.
همچنین، در این بیانیه از موضع ترامپ در ممانعت از الحاق کرانه باختری به اسرائیل نیز قدردانی شد.
وزرای خارجه تأکید کردند که به‌دنبال صلح بر اساس راه‌حل دو کشوری هستند و خواهان ادغام کامل غزه با کرانه باختری در قالب یک دولت فلسطینی مستقل می‌باشند.
نیروی بین‌المللی تثبیت (ISF)
در ادامه، موضوع «نیروی بین‌المللی تثبیت» (International Stabilization Force - ISF) مطرح می‌شود که وظیفه‌ی آن تا حدی مشابه یک نیروی حافظ صلح در غزه خواهد بود.
طرح جامع بیان می‌کند که این نیروی جدید، در زمان خروج نیروهای اسرائیلی از غزه، کنترل را به‌دست خواهد گرفت و وظیفه‌ی تثبیت امنیت و شرایط را بر عهده خواهد داشت. این نیرو باید پیش از خروج کامل اسرائیل، برخی اهداف مشخص امنیتی و اجرایی را محقق کند. این موضوع نشان می‌دهد که دست‌کم در تئوری آمریکا انتظار دارد همکاری میان ارتش اسرائیل و نیروی امنیتی جدید برقرار شود.
اختلاف دیدگاه‌ها درباره حضور نظامی
در کنفرانس خبری شب گذشته در کاخ سفید، بنیامین نتانیاهو اعلام کرد که:
«اسرائیل در آینده‌ی نزدیک مسئولیت تأمین امنیت در غزه و مناطق اطراف آن را بر عهده خواهد داشت.»
اما در واکنش به این موضوع، مشرف زیدی، یکی از مشاوران نخست‌وزیر پاکستان شهباز شریف، تصریح کرد:
«پاکستان هرگز نیروهای مسلح خود را به هیچ منطقه‌ای که تحت کنترل اسرائیل باشد، اعزام نخواهد کرد.»
بر همین اساس، به نظر می‌رسد که سایر کشورهای مسلمانِ حاضر در فهرست ترامپ نیز احتمالاً موضعی مشابه خواهند داشت.
نویسنده:حسن بلال زیدی: نویسنده ، ستون نویس و تحلیل گر سیاسی منتشر شده در: ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۵
ترجمه:دکتر عسکری
نظر شما