اخیرا گروه‌ های افراطی مذهبی پاکستان از هر طرف دولت پاکستان را محاصره کردند. از یک سو، گروه ‌های افراطی سنی بریلوی وابسته به تحریک لبیک پاکستان سعی کردند به نام اعتراضات غزه کل کشور را به تعطیلی بکشانند و از سوی دیگر، گروه های افرطی و تروریست دیوبندی وابسته به تحریک طالبان پاکستان سعی کردند ارتش پاکستان را در مرزها هدف قرار دهند. با این حال، طبق گزارش رسانه‌ ها، دولت پاکستان تاکنون توانسته است این گروه‌ های افراطی را شکست دهد و نگذاشته به اهداف شوم خود موفق شوند. براساس گزارش رسانه ها، پلیس ایالت پنجاب پاکستان معترضان خشونت ‌آمیز یک گروه مذهبی را در سراسر ایالت پنجاب پاکستان، از جمله در شهر لاهور، پایتخت این ایالت، سرکوب کرد. طبق اعلام پلیس پنجاب، یورش ‌هایی توسط معترضان خشونت ‌آمیز یکی از احزاب مذهبی پاکستان انجام شده است. به گفته پلیس، ۲۷۱۶ معترض خشونت ‌آمیزی که دست به خرابکاری زده بود، دستگیر شد. پلیس اعلام کرد ۲۵۱ نفر از لاهور، ۱۳۵ نفر از گوجرانوالا، ۱۷۸ نفر از شیخوپوره، ۱۲۸ نفر از سیالکوت، ۸۰ نفر از گجرات، ۱۹۶ نفر از راولپندی، ۲۱۰ نفر از مندی بهاءالدین و همچنین اعضای این حزب از شهر اتک و صادق ‌آباد نیز دستگیر شدند. طبق اعلام پلیس، ۷۶ پرونده علیه متهمان در کلانتری‌ های سراسر ایالت پنجاب پاکستان ثبت شده است. ۳۹ پرونده در لاهور و ۸ پرونده در شیخوپوره ثبت شده است. طبق سوابق پلیس پنجاب، در حملات معترضان خشونت ‌آمیز، یک بازرس پلیس شهید و ۲۵۰ افسر و نیروهای پلیس زخمی شدند که بیشترین تعداد با ۱۴۲ افسر و نیروهای پلیس زخمی در لاهور بوده است[1]. منابع دولتی اعلام کردند که در اعتراضات خشونت ‌آمیز گروه ‌مذهبی مذکور بر سر مسئله غزه، اموال دولتی و خودروهای پلیس تخریب شده و مأموران پلیس نیز مورد حمله قرار گرفتند. به دلیل اغتشاشات این حزب، جاده ‌های اسلام ‌آباد و راولپندی مسدود شدند، آمبولانس‌ها در جاده ‌ها گیر شدند، خانواده‌ های بیماران مدام برای باز کردن مسیر به پلیس و معترضین درخواست کردند، اما مسیر باز نشده و بیماران و خانواده آن ها دچار مشکلات شدند. گروه مذهبی در لاهور چندین افسر پلیس را گروگان گرفته و ۱۱۲ افسر پلیس توسط این هجوم افراطی زخمی شدند و ۱۰۰ نفر از افراطی ها دستگیر شدند[2]. از سوی دیگر نیروهای ارتش پاکستان توسط تروریست های تحریک طالبان پاکستان که از خاک افغانستان به پاکستان همیشه حمله می کنند، مورد حمله قرار گرفتند و طالبان افغانستان پس از واکنش شدید ارتش پاکستان مجبور به زانو زدن شدند، ارتش پاکستان تعداد زیادی از پایگاه های نظامی طالبان را در افغانستان گرفته است[3].  براساس اعلام دولت، ظاهراً این گروه مذهبی افراطی بریلوی موفق نشده و پلیس آن را عقب رانده است، اما اظهارات و شواهد علمای مرتبط با این گروه مذهبی در شبکه ‌های اجتماعی نشان می‌دهد که این مشکل هنوز تمام نشده، بلکه حتی ممکن است بدتر هم شود. دولت ایالت پنجاب تصمیم گرفت به دولت فدرال پاکستان توصیه کند که فعالیت حزبی تحریک لبیک پاکستان را که گفته می‌شود در قتل افسران پلیس و تخریب اموال دست داشته است، ممنوع کند[4]و حزب تحریک لبیک پاکستان بر اساس قانون مبارزه با تروریسم مصوب ۱۹۹۷ میلادی غیرقانونی اعلام شده است[5].دولت پنجاب مدارس علمیه و مساجد این گروه را نیز گرفته بود که اکنون به مفتی منیب الرحمان، عالم و رهبر اهل سنت بریلوی سپرده شده است.

نگاهی به وضعیت مذهبی پاکستان: پاکستان تنها کشوری اسلامی در جهان است که بر اساس ایدئولوژی اسلامی استقلال یافته و نود و هفت درصد جمعیت آن مسلمان است. بنابراین، در شبه قاره، مسلمانان تنها به دو گروه شیعه و سنی تقسیم می‌شدند، اما در شبه قاره، سلطه بریتانیا به هدف ایجاد تفرقه بین مسلمانان، اختلافات فروعی اهل سنت را شعله ور کرده و آنها را به دو گروه دیگری، از جمله سنی ‌های بریلوی و دیوبندی، تقسیم کرد. سنی ‌های بریلوی و هم سنی ‌های دیوبندی، برخلاف مسلمانان شیعه، اعتقاد به پیروی اصحاب حضرت محمد (ص) از جمله "خلفای راشدین"، پس از وفات آن حضرت (ص) دارند، در حالی که مسلمانان شیعه به امامت آئمه طاهرین (ع) که از اهل بیت (ع) پیامبر اکرم (ص) هستند، اعتقاد دارند و دوازده آئمه طاهرین (ع) خود را جانشینان واقعی حضرت محمد (ص) می ‌دانند. آن ها معتقد به احترام اصحاب برحق پیامبر اکرم (ص) نیز هستند، اما اصحاب پیامبر اکرم (ص) را جانشینان پیامبر اکرم (ص) قرار نمی دهند. همچنین اهل سنت عشق و علاقه خود را به اهل بیت (ع) ابراز می کنند، اما اصحاب را جانشینان واقعی پیامبر اکرم (ص) قرار می دهند. تقسیم سنی‌ های شبه قاره به دو گروه دیگر، از جمله سنی‌ های بریلوی و دیوبندی، نیز صرفاً بر اساس برخی از اختلافات اعتقادی در درون اهل سنت رخ داد، زیرا تعدادی از اهل سنت به احترام مزارهای اهل بیت (ع)، عرفای اسلامی، صوفیای کرام و سایر شخصیتهای نیک و مومن اعتقاد دارند و زیارت مزارهای آنها و دعا برای طلب حاجت به وسیله آنها را برای خود بخشی از اعتقاد دینی خود می‌ دانند. برای این منظور، به نذر و نیاز نیز اعتقاد دارند، در حالی که برخی دیگر مردم مسلمان وابسته به این جمع که اکنون اهل سنت دیوبندی شناخته می شوند، زیارت مزارهای اهل بیت (ع)، صوفیای عظام، وسیله مناجات قرار دادن آنها و طلب حاجت به وسیله آنها را شرک می‌ دانند، لذا گروه اول که تعداد ایشان زیاد است، وابسته به مرکز مذهبی حوزه علمیه بریلی شریف در هند است و اهل سنت بریلوی نام دارد، گروه دیگری وابسته به مرکز مذهبی حوزه علمیه دارالعلوم دیوبند هند است و اهل سنت دیوبندی نام دارد. بریلوی ها قایل به علم غیب داشتن پیامبر اکرم (ص) نیز هستند و دیوبندی ها علم غیب را فقط به خداوند مخصوص می دانند. بریلوی ها قایل به شفاعت پیامبر اکرم (ص)، اهل بیت (ع) و سایر بزرگان دین هم هستند، اما دیوبندی ها معتقد به شفاعت پیامبر اکرم (ص) نیستند و پیامبر اکرم (ص) را مانند فرد عادی می دانند، دیوبندی ها قایلند که پیامبر اکرم (ص) پس از مرگ از بین رفته و حق تصرف در امور ندارد.

   همچنین در سال 1932 میلادی نظرات سلفیت در جهان از جمله در پاکستان ترویج یافته و گروه جدیدی به وجود آمد که بنام اهل سنت سلفی یا اهل حدیث شناخته می شود. اهل حدیث را وهابی نیز می نامند، زیرا جنبش آن ها، شبیه جنبش محمد بن عبدالوهاب است[6]. برخی ها از مردم سلفی ها و اهل حدیث را دو مکتب فکری جداگانه با پیشینه ‌های متفاوتی می ‌دانند، اما بیشتر مردم آنها را یکی می ‌دانند. در گذشته ای نه چندان دور، این جنبش در منطقه حجاز توسط شیخ محمد بن عبدالوهاب نجدی تجدید شده است[7].

  تحلیلگران معتقدند که این گروه سلفی تا حدودی عقاید سختگیرانه تری نسبت به سایر اهل سنت بریلوی و دیوبندی دارد و بسیاری از دشمنان اهل بیت (ع)، از جمله معاویه، یزید، عمر سعد و سایر دشمنان اهل بیت (ع) در کربلا را شایسته احترام می دانند. اعتقاد ایشان با جولانی، گروه حاکم کنونی سوریه همخوانی دارد، اهل بیت (ع) را چندان لایق احترام قرار نمی دهد و مانند افراد عادی می داند، این گروه تاثیرات عمیق منفی به تمام گروه های اهل سنت میانه رو گذاشته است. اهل حدیث طرفدار عربستان سعودی هستند. تحلیلگران معتقدند که زمانی انقلاب اسلامی پیروز شد، قدرت ‌های استعماری جهان و مادیت پسند منطقه با هم متحد شده و گروه‌ های تروریستی از جمله، القاعده، داعش، لشکر جهنگوی، سپاه صحابه، تحریک طالبان پاکستان و سایر گروه های افراطی را در منطقه، از جمله در پاکستان، تشکیل دادند تا از تاثیرات انقلاب اسلامی در منطقه جلوگیری کنند. کشورهای عربی حمایت های مالی خود را توسط گروه های سلفی و اهل حدیث پاکستان به گروهای اهل سنت افراطی می رساندند، لذا است که این گروه های افراطی اهل سنت دیوبندی و بریلوی عملاً به سوی سلفی ها گرایش پیدا کردند. اکنون بسیاری از گروهای اهل سنت بریلوی و دیوبندی از جمله سپاه صحابه، لشکر جهنگوی، تحریک لبیک، تحریک صراط مستقیم خود را اهل سنت معرفی می کنند، اما سنی نیستند، عملاً سلفی هستند، زیرا اعتقاد آن ها با اهل سنت بریلوی و دیوبندی همخوانی ندارد. تحریک لبیک پاکستان نیز یکی از این گروهای افراطی است که بظاهر خود را اهل سنت بریلوی نشان می دهد، اما حامی سپاه صحابه است که خود را اهل سنت دیوبندی معرفی می کند، اما طرفدار سلفی ها است. قبل از این، حزب تحریک لبیک پاکستان بارها بر اساس شعارهای مذهبی خود، در اهداف شوم خود موفق شده است، اما این بار توطئه او به نتیجه نرسید و اکثر مردم از اعتراض بی هنگام او شوکه شدند و هیچکس به حمایت او برنخاست. مسلم است که وقتی میلیون ‌ها کودک، جوان، پیر و زن هر روز در غزه به طرز وحشیانه ‌ای کشته می ‌شدند، این گروه افراطی برای حمایت آنها به میدان نیآمد. وقتی اسرائیل به لبنان، یمن و ایران حمله ‌کرد، این گروه سکوت کرده و حتی بیانیه ‌ای نداد، اما حالا که این توافق از طریق اربابان وی، یعنی کشورهای عربی، حاصل شده، چگونه به میدان آمده ؟ بااین که گروه ‌های مختلف سیاسی، مذهبی و عموم مردم مسلمان پاکستان نیز نسبت به این توافق غزه تردید و نگرانی دارند[8]، [9]اما در حال حاضر چنین اعتراض زودهنگام است، آن هم از سوی آن گروه ‌های افراطی که پس از دیدن ظلم به فلسطینیان تا به امروز سکوت کرده ‌اند. تحلیلگران مذهبی معتقدند که این گروه ‌های افراطی هیچ دین و ایمانی ندارند و تنها اهداف شوم خود را دنبال می‌کنند. به عنوان مثال، سپاه صحابه زیارت قبور را کفر و شرک می‌داند، اما رهبری آن برای اهداف شوم خود بر سر مزار علامه خادم حسین رضوی، بنیانگذار تحریک لبیک پاکستان، حاضر شده و حتی جلوی رسانه ‌ها فاتحه خواند و گلباران کرد[10]. به همین ترتیب، تحریک لبیک پاکستان نیز برخلاف باورهای مذهبی خود، به احترام چهره ‌های جنجالی تاریخ اسلام، از جمله معاویه و سایرین از اعتقاد مذهبی خود عقب نشینی می‌ کند[11]. تحریک لبیک پاکستان همان گروه خشونت ‌آمیزی است که هواداران وی به بهانه توهین مذهب، مردم بی‌گناه را هجوم آورده و به قتل می ‌رساند. از قتل وحشیانه یک مهندس سریلانکایی در شهر سیالکوت به اتهام توهین مذهب گرفته تا آتش زدن یک مسکونی مسیحی به اتهام توهین به قرآن کریم در لاهور که بعداً معلوم شد که نام خدا روی صفحه روزنامه ای چاپ شده و بر زمین افتاده بود و کسی قصداً مرتکب توهین نشده است و ثبت پرونده ‌های دروغین توهین صحابه و توهین مذهب علیه هزاران عزادار امام حسین (ع) در سراسر پاکستان توسط این گروه افراطی به حمایت سپاه صحابه پاکستان، همچنین قتل افراد مخالف خود به اتهام توهین مذهب توسط این گروه، باعث نگرانی عموم مسلمانان پاکستان شده است. تحلیلگران معتقدند که تا امروز، همه این گروه‌ های افراطی و تروریستی بر دولت ‌های پاکستان مسلط بوده ‌اند، اما این بار، با وجود اینکه همه این گروه ‌ها با هم با دولت پاکستان می‌جنگنیدند، اما نتوانستند موفق شوند و مجبور به پذیرش شکست شدند. اگرچه بسیاری از مردم نگاه متفاوتی به درگیری کنونی پاکستان با افغانستان دارند و برخی آن را حمایت اولیه پاکستان از ایالات متحده می ‌دانند، اما این نیز یک واقعیت انکارناپذیر است که ایالات متحده اکنون برای ایجاد پایگاه در افغانستان وارد این عرصه شده است، در حالی که فعالیت ‌های تحریک طالبان پاکستان مدت‌هاست که از خاک افغانستان علیه پاکستان صورت می‌گیرد و دولت ‌های قبلی پاکستان نیز بارها از دولت طالبان خواسته ‌اند که این فعالیت ‌ها را متوقف کند. در حالی که پاکستان نه تنها مدت هاست میزبان پناهندگان افغانی بوده، بلکه برای رهایی سرزمین های افغانستان از چنگال روسیه و آمریکا نیز بهای سنگینی پرداخته است، سفر وزیر امور خارجه افغانستان به هند، آن هم در زمانی که جهان اسلام به فکر اتحاد علیه ایدئولوژی کفر و قدرت های دشمن اسلام است، فراتر از تصور است. تحلیلگران معتقدند که تحریک لبیک پاکستان و تحریک طالبان پاکستان همزمان جبهه‌ای علیه دولت پاکستان گشودند، اما هر دو در رسیدن به اهداف خود شکست خوردند. تحریک لبیک ممنوع شده است، در حالی که تحریک طالبان پاکستان نیز به دلیل توافق موفقیت ‌آمیز دولت پاکستان با دولت افغانستان در رسیدن به اهداف شوم خود شکست خورده است. به طور مشابه، گروه‌ های خشونت ‌آمیزی مانند سپاه صحابه، تحریک صراط مستقیم، لشکر جهنگوی و سایر گروه های همفکر و هم عقیده آن که زیرمجموعه تحریک طالبان پاکستان هستند نیز شکست خورده‌ اند.این گروههای افراطی به دلیل پایان یافتن اختلافات بین عربستان سعودی و ایران، بسوی طالبان افغانستان مراجعه کرده و از آن ها حمایت می کردند، اما پس از مذاکره موفق پاکستان و افغانستان بار دیگر شکست بزرگی را روبرو شده اند.

منابع: