ارمنی‌ها که در طول قرن‌ها مجبور به مبارزه با دشمنان برای آزادی و استقلال بوده‌اند در سراسر جهان پراکنده شده‌اند. شاید کشوری وجود نداشته باشد که دیاسپورای ارمنی در آن نباشد و قرقیزستان هم مستثنی از این نیست. این سرزمین کوهستانی زیبا و دلربا مهاجران ارمنی را به یاد میهن خود می‌انداخت و مروارید این سرزمین – دریاچه با شکوه ایسیک‌کول –  به یاد دریاچه‌سیوان ارمنستان.

طبق آمار سرشماری سال ۲۰۱۵ در قرقیزستان حدود ۷۰۰ ارمنی زندگی می‌کنند. اولین ارامنه مهاجر (ده‌ها خانواده) در دهه ۱۹۲۰ در جلال‌آباد ساکن شدند و در دهه‌های ۱۹۳۰-۱۹۴۰ متخصصان مختلفی از روسیه به قرقیزستان اعزام شدند که در میان آنها ارمنی‌ها هم بودند. از جمله ارمنی‌های سرشناس قرقیزستان می‌توان افراد ذیل را معرفی کرد:

سال ۱۹۴۱ پس از پایان آکادمی کشاورزی مسکو؛ گئورگی باگرام‌اف بنا به دعوت شورای وزیران جمهوری شوروی قرقیزستان وارد کشورشد و رئیس گروه کشاورزی شورای کمیسرهای خلق شد. سال ۱۹۴۲ گئورگی باگرام‌اف معاون کمیسر صنعت نساجی شد. بعداها طی سال‌های ۱۹۴۳-۱۹۴۴ رئیس بخش کشاورزی کمیته مرکزی حزب کمونیست جمهوری شوروی قرقیزستان و از ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۳ وزیر کشاورزی بود و به پاس کار و فعالیت پرثمر ایشان به او نشان‌های «پرچم سرخ کار»، «جنگ میهنی» و مدال اعطا شد. علاوه بر این او برای دو دوره به عنوان نماینده شورای عالی قرقیزستان انتخاب شده بود.

ولادیمیر پطروسیانتس که از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۷۹ ریاست وزارت بهداشت جمهوری را به عهده داشت به یمن فعالیت های شایسته اش خاطره‌ خوبی از خود به یادگار گذاشت. او کارهای زیادی در زمینه ایجاد مناطق آزمایشی برای مبارزه با سل، احداث بیمارستان‌ها و خانه‌های بهداشت و تولید دارو انجام داده است. وی بیش از ۵۰ مقاله علمی منتشر کرده و سردبیر مجله "بهداشت قرقیزستان" بود. از خدمات ولادیمیر پطروسیانتس با اهدای دو نشان «پرچم سرخ کار» و دو «نشان افتخار» قدردانی شده است. علاوه بر این وی به عنوان نماینده شورای عالی جمهور شوروی قرقیزستان انتخاب شده بود.

 اولگا مارتیروس‌اوا، هنرمند شایسته جمهوری شوروی قرقیزستان یکی از بنیان‌گذاران اپرای ملی بود.

سال ۱۹۴۰ گورگن ظریفیان، معاون رئیس کمیته برنامه‌ریزی دولتی ارمنستان به قرقیزستان اعزام و سال ۱۹۴۷ معاون وزیر تجارت این کشور شد. به پاس کارهای ابتکارانه‌اش به وی «نشان افتخار» و مدال‌ها اهدا شد.

پسرش آنس ظریفیان استاد، معاون رئیس دانشگاه اسلاویانی بیشکک و همزمان رئیس دانشکده پزشکی شد. وی سال‌هاست که مشغول تدریس و تحقیق است و بیش از ۸۰ اثر علمی نوشته است. این فیزیولوژیست مشهور در قرقیزستان با مساله سازگاری‌سازی بدن با شرایط کوه‌های بلند سروکار دارد.

وارتان مارتیروسیان از سال ۱۹۵۷ رئیس تراست ساختمانی «فرونزه‌استروی» بود و تحت رهبری او ده‌ها ساختمان‌ مسکونی و صنعتی در بیشکک ساخته شده است، از جمله هنرستان مالی و تئاتر دولتی اپرا و باله قرقیزستان.

مارتین سیمونیان تمام مراحل مسیر شغلی را از یک کاوشگر زمین‌شناس محلی تا کارشناس ارشد طی کرد. یکی از اکتشافات موفق ایشان معدن جیوه و آتنیموان حیدرکان[۲] است. دولت از فعالیت این زمین‌شناس بسیار قدردانی کرده و به او عنوان "کارمند شایسته خدمات زمین‌شناسی جمهوری شوروی قرقیزستان"، نشان «دوستی ملل» و مدال‌های زیاد اهدا نموده است. یگان یگان‌اف یکی از بنیانگذاران پژوهشگاه سل قرقیزستان، استاد و مولف ۱۵۰ مقاله علمی است.

اوسیک آراکلیان فعالیت خود را پس از اتمام دانشگاه کشاورزی میچورینسک سال ۱۹۳۸ در پایگاه میوه و سبزی قرقیزستان آغاز کرد. وی توصیه‌هایی را برای کشت صنعتی زردآلو، هلو و گیلاس در کوه‌های مرتفع ایسیک‌کول ارائه داد و پنج گونه جدید درخت سیب (Jamilya، Ak-Alma ، Kandil ، Kyzyl-Alma ، Zhyldyz) ایجاد کرد. مولف ۹۰ مقاله علمی است.

گریگوری بالیان دکترای علوم کشاورزی، استاد، دانشمند شایسته قرقیزستان است. از سال ۱۹۶۶ پس از مهاجرت از قره باغ در پژوهشگاه دامپروری، مراتع و علوفه و سپس در دانشگاه ملی کشاورزی قرقیزستان کار کرده است. وی بیش از ۲۰۰ اثر علمی، ۸ اختراع و ۷ مونوگراف در زمینه باغبانی علمی و تولید علوفه تألیف و ۱۴ نامزد علم و ۲ دکتر تربیت کرده است. ۲ کتاب "ارمنی‌های قرقیزستان" و "ارامنه در جهان: رد پایی روی زمین» نوشته است که حاوی اطلاعات مفید در مورد ابنای برجسته مردم ارمنستان در طول تاریخ چندهزارساله آن است. در دانشگاه ملی کشاورزی قرقیزستان موزه علمی و مرکز همکاری بین‌المللی موسم به گریگوری بالیان فعالیت دارند. در حال حاضر هم بسیاری از ارمنی‌تباران محلی در توسعه اقتصاد، تجارت، علم و فرهنگ قرقیزستان مستقل سهیم هستند.

منبع: کتاب انجمن اقوام قرقیزستان