در میان چهار گونه طریقت کلیسایی منظم؛ کشیشی منظم؛ تارک دنیا؛ و رهبانی و راهبگی وابسته به کلیسای کاتولیک؛ به ویژه در دو گونه طریقت اخیر، مشارکت تاریخی زنان کاتولیک به چشم می خورد؛ اما نظر به این که،  شرایط عضویت در جمعیت ها، در مقایسه با طریقت ها و فرقه های کاتولیک سهل تر؛  و وظایف و تعهدات اعضاء آن ها، در مقایسه با اعضاء طریقت ها و فرقه های کاتولیک کم تر است؛ غالبا  این جمعیت ها، کانون تاریخی گردهمایی زنان کاتولیک، و فعالیت ایشان در حوزه امور زنان  و خانواده بوده اند؛ و در کنار حلقه های برادری؛ حلقه های خواهری نظیر  "دختران عشق و نیکی"؛ یا "دختران بانوی ما" که در قرن ۱۷ م. بنیاد یافته اند؛ به ترتیب هدف خدمت به بیماران و پرستاری از ایشان؛ و تربیت کاتولیکی دختران را تعقیب نموده اند. "جمعیت کنیزان کار خیریه" که از قرن ۱۹ م. با اهداف پرستاری از بیماران؛ تربیت جوانان؛ و انجام دیگر امور خیریه تشکیل گردیده؛ یا "جمعیت دختران آنای مقدس" که در قرن ۱۹ م. بنیاد یافته؛ و به ویژه در ایتالیا، فعالیت های بهداشتی؛ آموزشی؛ و تبلیغی را تعقیب می نماید؛ نمونه های دیگر از  مجموع ۲۱۵ طریقت؛ و ۱۴۵۰ جمعیت کاتولیک فعال در سراسر جهان است؛ که زنان در برخی از آن ها عضویت داشته؛ یا فعالیت های آن ها متمرکز بر امور زنان و خانواده می باشد[۱].

مشارکت زنان در ساختار دولت _ شهر واتیکان

در ساختار دولت_ شهر واتیکان(مقر مقدس)، که شامل شماری از مجامع و انجمن ها؛ شوراهای پاپی؛ دادگاه ها؛ ادارات و سازمان ها؛ کمیسیون ها و کمیته ها؛ و بنیادهای وابسته است نیز، به ویژه از سال ۱۹۱۵ م. افزایش مشارکت زنان مشهود است؛ به نحوی که در حال حاضر، ۹۵۰ زن به طور رسمی با این دولت _ شهر همکاری دارند(۲۱% از مجموع نیروی انسانی اجرایی مقر مقدس)؛ که ۴۰% ایشان تحصیلات دانشگاهی داشته؛ و عمدتا به عنوان بایگان؛ مرمت گر؛ مورخ؛ و روزنامه نگار؛ با دریافت حقوق مساوی با همکاران مرد خود،  در این تشکیلات فعالیت می نمایند؛ که برخی از ایشان مانند (Barbara Jatta) که از سال ۲۰۱۷ م. مدیریت موزه های واتیکان را عهده دار گردید؛ یا " Carmen Ros Nortes"؛ "Gabriella Gambino" ؛ و "Linda Ghisoni" در مقام معاونین وزیر؛ در کنار ۶ عضو ارشد شورای اقتصادی واتیکان؛ ۲ عضو ارشد کتابخانه پاپی؛ و... به حلقه مدیریت اجرایی ارشد مقر مقدس نیز راه یافته اند[۲].

 در واقع بخش قابل توجهی از ساختار تشکیلاتی واتیکان، ماهیت اجرایی دارد. مجموع بخش های اجرایی تشکیلات واتیکان که (Curia Romana) نامیده می شود؛ به عنوان تشکیلات دولتی واتیکان در سال ۱۵۸۸ م. تأسیس گردیده؛ و در  برگیرنده مجامع مختلف؛ در حکم وزارت خانه های دولت شهر واتیکان است؛ و دولت – شهر فعلی نیز شامل دبیرخانه دولت؛ ۹ وزارت خانه؛ ۳ محکمه؛ ۱۱ شورای پاپی؛ ۳ دفتر و شماری کمیسیون و کمیته  است؛  که مدیریت فعالیت های مذهبی کلیسای کاتولیک در ایتالیا و دیگرکشورها را بر عهده دارد؛ و در این میان، هسته مرکزی مدیریت توسط دبیرخانه دولت اداره می گردد؛ که در حکم نخست وزیری آن است؛ و مشارکت زنان در این تشکیلات نیز، بیشتر به همین بخش های اجرایی راجع است[۳].

مراکز فعال در حوزه امور زنان و خانواده در دولت _ شهر واتیکان

به موازات رشد مشارکت زنان در تشکیلات دولت _ شهر واتیکان، فعالیت در حوزه امور زنان و خانواده نیز در این تشکیلات گسترش یافته؛ و مراکزی در این خصوص دایر گردیده؛ که در ادامه اهم آن ها به اختصار معرفی می گردد.

دفتر امور غیر روحانیون، خانواده و زندگی[۴]

دفتر امور غیر روحانیون، خانواده و زندگی که در تاریخ ۱۵ آگوست ۲۰۱۵ م. تاسیس گردیده؛ توسط کاردینال (Kevin Farrell) مدیریت می گردد؛ و متولی گسترش فرهنگ کاتولیک در حوزه خانواده؛ تربیت کودکان؛ مراقبت از سالمندان؛ ازدواج؛ و...؛ و ارایه خدمات آموزشی؛ مشاوره ای و حمایتی در این حوزه است[۵].

شورای زنان[۶]

شورای زنان، سازمان ثابتی در شورای پاپی فرهنگ است؛ که نخستین بار برای یک دوره سه ساله(۲۰۱۸ – ۲۰۱۶ م.) آغاز به فعالیت نمود؛ و فعالیت آن برای یک دوره چهار ساله(۲۰۲۲ – ۲۰۱۹ م.) دیگر نیز تمدید شد. اعضاء این شورا زنان متخصص در حوزه های مختلف هستند؛ که به شورای پاپی فرهنگ در امور زنان و خانواده مشاوره تخصصی ارایه می نمایند.[۷].

انجمن زنان واتیکان[۸]

انجمن زنان واتیکان که در تاریخ ۱ سپتامبر ۲۰۱۶ م. تاسیس یافته؛ و آیین نامه آن نیز در تاریخ ۴ سپتامبر ۲۰۱۶  به تایید رسمی مقر مقدس رسیده است؛ توسط هیأت مدیره ای متشکل از دوازه شخصیت حقیقی و حقوقی از ملیت های مختلف اداره می گردد؛ و با برنامه ریزی نشست ها؛ رخدادهای فرهنگی؛ و... فعالیت های اجتماعی؛ فرهنگی؛ معنوی؛ و تخصصی را پیش می برد؛ که بر تجمیع فعالیت ها؛ و هم افزایی مراکز کاتولیکی فعال در حوزه زنان و خانواده در سراسر جهان متمرکز است[۹].

سخن پایانی

نباید از نظر دور داشت؛ مراکز فعال دیگری نیز در حوزه زنان و خانواده وجود دارند؛ که علی رغم وابسته بودن به تشکیلات کلیسای کاتولیک، منتقد برخی موضع گیری های مقر مقدس در امور زنان و خانواده هستند. به عنوان نمونه، پس از صدور حکم اخیر پاپ "فرانسیس" مبنی بر جواز قرائت کلام خدا، و مساعدت به کشیش در اجرای مراسم عشای ربانی توسط زنان؛ و دستور تشکیل یک کمیته تخصصی جهت تحقیق در خصوص امکان انتصاب زنان در مقام شماس[۱۰]، رضایت برخی زنان مشارک در اجرای امور کلیسایی؛ به ویژه فعالان کلیسایی حقوق زنان نظیر خانم (Lucetta Scaraffia) تأمین نگردید؛ و این گروه خواستار انتصاب زنان به مقام کشیش هستند.

علاوه بر این، به نظر می رسد؛ عضویت خانم دکتر شهرزاد هوشمند؛ ایرانی مقیم ایتالیا در شورای زنانِ شورای فرهنگ واتیکان؛ که دانش آموخته رشته الهیات اسلامی از ج.ا.ایران و الهیات مسیحی از دانشگاه پاپی ایتالیا می باشد؛ و آشنایی وی با مراکز فعال دولت – شهر واتیکان در حوزه زنان و خانواده؛ حتی مراکز منتقد سابق الذکر فعال در این حوزه، می تواند فرصت مناسبی برای ارتباط و همکاری مراکز فعال  وابسته به واتیکان در حوزه امور زنان و خانواده، با همتایان ایرانی ایجاد نماید.

منابع

www.vatican.va

https://donneinvaticano.org/le-donne-e-i-papi/oggi-ieri/#cenni

http://www.laityfamilylife.va/content/laityfamilylife/it.html

http://www.cultura.va/content/cultura/it/organico/consultaf.html

https://donneinvaticano.org/