هنگامی که روحانی عالی رتبه شیعه عراق، تحت عمل جراحی برای استخوان شکسته قرار گرفت، لرزهایی به سراسر کشور و پس از آن افتاد و این نگرانی که آیا خدا عراق را آرام خواهد کرد و عکس هایی از آیت الله العظمی علی سیستانی منتشر شد

تصویر آیت الله العظمی سیستانی با عربی نمایش داده شده است که می خواند "سلام، پدر عراق" در میدان تحریر در بغداد در تاریخ 1 فوریه.

معترضین در میدان تحریر و ضد دولت عکس هایی از روحانی با عمامه سیاه و ریش بلند سفید و ابروهای بوته ای نصب کرده بودند و اعلام کردند "قلب انقلابیون با شماست". طرفداران آیت الله سیستانی شامل برخی مقامات در هر دو کشور ایران و ایالات متحده، رقبای سر سخت برای نفوذ در عراق هستند.

این حادثه و عمل جراحی این سؤال را ایجاد کرده است: بعد از اینکه آیت الله سیستانی که امسال 90 ساله می شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ این سئوال برای عراقی که عمیقاً در تنش های آمریکایی فرو رفته است و ماه ها اعتراضات ضد دولتی در آن اتفاق افتاده ، اهمیت دیگری پیدا کرده است.

رحلت آیت الله سیستانی عراق، صدای قدرتمندی که موجب می شود تغییر در بین پیروان و مواضع علیه مداخله خارجی و از جمله نفوذ بیشتر ایران را به دنبال داشته باشد از بین می رود. وی به دنبال مهار شبه نظامیان شیعه مورد حمایت ایران بود که متهم به سوءاستفاده و تعدیل دولت بودند و بارها اظهار داشت که مردم عراق منبع اقتدار هستند.

تحلیل گران می گویند ایران به احتمال زیاد سعی خواهد کرد از خلاء احتمالی برای گسترش نفوذ خود در بین شیعیان عراق سوء استفاده کند.

عباس کاظم، مدیر ابتکار عراق گفت: ایرانی ها آیت الله سیستانی دیگری نمی خواهند ... آنها کسی را نمی خواهند که قوی باشد که رهبر عالی را تحت الشعاع قرار دهد. در حالی که هیچ یک از جانشینان آیت الله سیستانی طرفدار ایران نیستند و تهران می تواند از یک چهره ضعیف بهره مند شود.

جاه طلبی های ایران ممکن است که با اعتراضات گسترده عراق از ماه اکتبر پیچیده شد و باعث نارضایتی در میان شیعیان از قدرت تهران شد.

بسیاری از عراقی ها همچنین از اقدامات خصمانه آمریکا در خاک آنها عصبانی شده اند، از جمله حمله هواپیماهای بدون سرنشین که منجر به کشته شدن [شهید] ژنرال ارشد ایرانی، قاسم سلیمانی در بغداد شد.

یک روحانی در شهر مقدس نجف از عمل جراحی آیت الله سیستانی می توان به "وحشت عراق" یاد کرد و گفت: هنگامی که او رحلت کند، ایران می تواند از "شعارهای انقلابی" خود استفاده کند تا پیروان خود را جلب نماید.

اما وی استدلال کرد که حمایت آیت الله سیستانی از اعتراضات مسالمت آمیز باعث تقویت دست نجف در بین مردم در برابر دیدگاه های ایران شد.

آیت الله سیستانی نه تنها در سیاست ضد رژیم بوده، نماینده مکتب فکری در تشیع هم است که مخالف حکومت مستقیم روحانیون می باشد اما سیستم موجود در ایران، به گونه دیگری است.

آیت الله خامنه ای و آیت الله سیستانی هر دو دارای عنوان "مرجع تقلید" هستند، چهره ای که شیعیان پرهیزگار به عنوان یک راهنمای معنوی از آن بهره برداری می نمایند و اکثر شیعیان عراق مانند بسیاری از مردم در ایران و سراسر جهان از آیت الله سیستانی پیروی می کنند.

یک روحانی ارشد در حوزه نجف، نهاد آموزش مذهبی شیعه که جانشین آیت سیستانی از آن انتخاب می شود گفت: "ایران یک موضع سیاسی [در عراق] می خواهد که از آن پشتیبانی کند و این حوزه است که تعادل ایجاد می کند اما سیاستمداران این تعادل را از دست داده اند لذا اگر حوزه این جایگاه را از دست بدهد، ایران هم در جبهه مذهبی و هم در جبهه سیاسی پیروز خواهد شد.

آیت الله سیستانی معمولا ظاهر نمی شود، موعظه ها و سخنرانی هایی ندارد و پیام های وی توسط واسطه ها ارسال می شود. عمل جراحی رو به بهبودی است و آیت الله سیستانی پذیرای بازدید کنندگان در خانه خود در نزدیکی حرم مطهر نجف است.

یک گزارشگر AP در ماه ژوئیه یک دیدار بسیار نادر با آیت الله سیستانی داشت. در آفتاب نجف و در انتهای کوچه باریک در یک اتاق نشیمن، آیت الله سیستانی آرام و عامدانه به زبان عربی با لهجه، یادگار منشاء ایرانی خود با خبرنگار صحبت کرد.

علی رغم وضعیتی که مشاهده کرد، آیت الله سیستانی چهره ای بسیار بزرگی است که میلیون ها شیعه به دنبال راهنمایی و پاسخ کوچکترین سؤالات خود از او هستند.

تحت رهبری وی، حوزه پس از نابودی سلطه سرکوبگر صدام حسین، تغییر کرد. روحانیون شیعه از سراسر جهان به آنجا می روند و از محترم ترین محققان ایمانی که از نظر تأثیرگذاری به نوبه خود در اطراف جامعه شیعه طنین انداز هستند استفاده می کنند. کلاس های مذهبی در بین مساجد یا ساختمان های کوچه های منتهی به شهر قدیمی نجف پراکنده است.

حوزه به استقلال خود افتخار می کند که طبق سنت های قرآن و حدیث اداره می شود و این شرایط با سال ها ایجاد شهرت دانش و احترام مذهبی در بین طلاب به دست می آید.

دانشجویان حوزه علمیه شیعه در سخنرانی در نجف عراق

سیستم جانشینی آیت الله سیستانی پیچیده و غیررسمی است، هیچ کس «منصوب» نیست و اعلامیه فوری جانشینی وجود نخواهد داشت و  این ممکن است ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد تا یک روحانی پیروز و با تاثیرات کافی برای کسب اجماع به عنوان "مرجع اصلی تقلید" معرفی گردد.

گروهی از روحانیون برجسته حوزه معروف به "اهل خبره" این روند را هدایت می کنند، و معتقدین را به سمت چهره ای بر اساس تقوا و برتری دانش هدایت می کنند.

محتمل ترین مدعیان، دو آیت الله العظمی هستند - محمد اسحاق الفیاض متولد افغان ، که 89 یا 90 سال سن دارد و دیگری محمد سعید الحکیم متولد نجف که در دهه 80 است لذا با توجه به سن بالای آنها، ناظران نامزدهای احتمالی نسل جوان را به حرکت درآوردند.

سجاد جیاد، تحلیلگر مستقر در بغداد گفت: پسر تأثیرگذار آیت الله سیستانی، محمد ردا، اگر وزن خود را پشت کاندیدایی که فکر می کند پیرو پدرش خواهد بود قرار دهد، می تواند در شکل گیری جانشینی نقش ایفا کند.

هنوز هم برخی سؤالاتی را مطرح می کنند که آیا کسی به اندازه آیت الله سیستانی پذیرفته می شود یا چه مدت طول می کشد؟ روحانیون بلندپایه که با AP صحبت می کردند - و متعلق به اهل خبره هستند - اطمینان داشتند که راه های حوزه ها و سنت های عمیق و درهم تنیده بسیاری وجود دارد که برای نفوذ ایران دشوار بوده و هیچ جانشینی نمی تواند از مسیر آیت الله سیستانی فاصله بگیرد.

یکی از آنها گفت: محیط اطراف ما سنی است و اجازه نمی دهد عراق به یک کشور مذهبی شیعه تبدیل شود." وی با اشاره به گروه های مختلف مذهبی و قومی عراق افزود: "جامعه بین المللی اجازه یک نسخه ایرانی دیگر در عراق را نمی دهد، و واقعیت اجتماعی هم چنین چیزی را نشان نمی دهد."

ایران تلاش کرده یک روحانی ایرانی نزدیک به ولی فقیه خود را به عنوان یک جانشین بالقوه آیت الله سیستانی، در نجف ایجاد کند، اما آیت الله العظمی محمود هاشمی شاهرودی در سال 2018 درگذشت.

آیت الله سیستانی در تمام ایام آشفتگی عراق به طور فعال وزن داشت و به شکل گیری ظهور قدرت اکثریت شیعه این کشور کمک می کرد.

مواضع وی مدیران آمریکایی پس از صدام عراق را وادار کرد تا برنامه های انتقال خود را به طور چشمگیری بازبینی کنند. در سال 2004، بازگشت وی از لندن، جایی که او به دلیل بیماری قلبی تحت درمان قرار گرفت، صورت گرفت تا به اختلافات در نجف میان شبه نظامیان شیعه و نیروهای آمریکایی و عراقی پایان دهد.

با این وجود، نفوذ او محدودیت هایی داشت. وی در مقابل خون خواهی علیه سنی ها در زمان خونریزی فرقه ای در اواسط دهه 2000 صحبت کرد اما این قتل های شرور را متوقف نکرد.

آیت الله سیستانی از مطالبات معترضین و حرکت مسالمت آمیز مردم عراق حمایت و سرکوب علیه آنها را محکوم کرده است. او همچنین علیه همه مداخلات بیگانگان سخن گفته و خواستار آن است که عراق توسط عراقی ها اداره شود و برخی از روحانیون در نجف گفتند که کلمه "بیگانگان" به عنوان یک پیام خشن برای ایران دیده می شود.

بسیاری از معترضین وی را به عنوان یک مدافع و هوادار می دانند. اما نگرش آنها پیچیده است. در یک راهپیمایی در میدان تحریر بغداد، مرکز اعتراضات، یاسر کاظم، 24 ساله ، یک بنر با تصویر روحانی حمل می کرد و گفت: تا زمانی که او از اعتراضات حمایت کند، ما ادامه خواهیم داد تا زمان مرگ.

منبع : ژاپن نیوز به نقل از آسوشیتدپرس