مقدمه:
آیت‌الله العظمی  محمد سعید حکیم روز جمعه بر اثر ایست قلبی در سن ۸۷ سالگی دار فانی را وداع گفت. آیت الله حکیم در بیمارستان الحیات در شهر مقدس نجف به رحمتی ایزدی پیوست. ایشان یکی از مراجع چهار گانه تقلید نجف اشرف بودند . در این گزارش به بررسی حیات فرهنگی و سیاسی این عالم بزرگ و مواضع مقامات کشور عراق پیرامون رحلت ایشان می پردازیم . 
 الف- زندگی نامه :
در فضای مقدّس وپاک نجف اشرف و در کنار مرقد مطهّر مولای متّقیان علی (علیه السلام) در روز هشتم ماه ذی القعده سال ۱۳۵۴ هـ ق برابر با ۱۳۱۴ هـ ش در خانواده ای صمیمی وسر شار از محبت واکنده از عطر مِهر ولایت از پدری بزرگوار و با کرامت و مادری پاکدامن و با نجابت فرزندی بدنیا آمد که شرافت اصالت او از دو کوثر جاری سیادت برخوردار بود پدرش حضرت آیت الله سید محمد علی طباطبائی حکیم (قدس سره) و مادرش صبیّه بزرگ مرجع جهان تشیّع مرحوم حضرت آیت الله العظمی حاج سید محسن حکیم (قدس سره) می باشد . اولین نواده این مرجع بزرگ جهان تشیع وگرانمایه در این خاندان چشم به جهان هستی گشود و در دامن این خاندان پرآوازه وخوشنام وبا فضیلت و در میان این وارثان پاکی واصالت ونجابت ما لا مال از عشق به امامت رشد کرد و از محضر پدری گرامی وارجمند ومادری با تقوا وپاکدامن ـ که وارث اخلاق ومکارم نیاکان خویش بودند ـ بهره ها برد و از همان آغاز خرد سالی در پیشانیش آثار هوش وذکاوت نقش بسته بود و ادب در گفتار ومتانتی در کردارش اشکار گردید .
حضرت آیت الله العظمی حاج سید محمد سعید الحکیم (مدّ ظلّه) چون به سن ۱۰سالگی رسید پدر فرزانه ایشان چون به فراست وکیاست وشور شعور بالای فرزند خویش نظر کرد علیرغم اشتغالات علمی وتدریس سطوح عالیه وحوزه ای و پاسخگوئی به مراجعات مردم وبرآوردن نیازهای آنان ، خود، عهده دار تربیت فرزند خویش گشت به درس وتدریس وتعلیم تربیت او پرداخت تا آخرین مراحل سطوح عالیه حوزه ای همراه وهمدم او بود. ایشان با نبوغ سرشار وذهن فعّال وشور وشوق فراوان با فرزانگی وچالاکی در مدتّی کوتاه بسرعت این مراحل را پشت سر گذشت و هنوز جوانی بیش نبود که به حوزه درس خارج راه یافت و در حلقه خواص ومحفل ویژه اندیشمندان وگفتگوهای عالمان سخن های ناقدان وبحث ونظر فرهیختگان وراسته ای چون مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید محسن حکیم ومرحوم حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ حسین حلّی (قدس سره) ومرحوم حضرت آیت الله العظمی خوئی (قدس سره) جای گرفت. انس طولانی ودیرین وخاطرات شیرین ایشان با آن آموزگاران وفکر واندیشه ومحفل علم وعالمان فراتر از شاگرد واستاد بود بلکه رابطه مرید ومراد بود وهمیشه همراه وهمدم آنها بود و از حضور در محضر روح پرورخرد نواز آن اربابان معرفت هرگز ملول دل ازرده نگشت وهرگز تردید به دل راه نداد وسر از پانشناخت وجرعه از کوثر وجودشان چون تشنه کامی در تب وتابِ سیراب نمودن جان وروان خویش بود بخت واقبال با او یار شد وبه دولت همنشینی همراهی همدمی با آنها بهره های فراوان برد و از دامن گستران خوان فقه وفقهات جان تشنه کامش را سیراب ساخت.
مرحوم حضرت آیت الله العظمی حکیم (قدس سره) که شاهد فراست واستعداد بالا وفکر واندیشه والای ایشان گردید امیدها به او بست وگهگاه از آینده روشن وتابناک ایشان سخن ها گفت وبدان درجه از اعتماد اخلاقی ومعنوی واعتقاد علمی ایشان رسید که دست نوشته های مجموعه علمی وموسوعـه فقهی عمیق ودقیـق ((مستمسک العروه الوثقی)) را به ایشان سپرد تا پس از بررسی و نقد و نظر در باره مباحث آنها به تنقیح وتصحیح آنها پرداخته وآنرا به چاپ برسانند . ایشان نیز ضمن بررسی ان مباحث فقهی ونکته سنجی و دقت دقیق خود گهگاهی با استاد ومرید خود نیز به بحث عالمانه ناقدانه مباحث مستمسک می پرداخت . و از سوئی دیگر پیوند ورابطه ایشان با استاد ومراد خویش حضرت آیت الله العظمی حلّی (قدس سره) که نمونه ای کم نظیر در زهد وتقوا وفرزانه ای توانمند ومتبحّری اندیشمند در مسائل وپیچیدگیهای علمی بود بسایر طولانی بود وتا آخرین لحظه های عمر این استاد بزرگوار ادامه داشت بگونه ای که در میان شاگردان دانش پژوهان خویش بیشتر از ایشان با افتخار وتکریم واجلال سخن می گفت و از برجستگی های اخلاقی ومعنوی وعلمی ایشان همیشه یاد می کرد.

ب- فعالیت های علمی :
از همان آغاز جوانی یعنی در سال ۱۳۸۸ هـ . ق. برابر ۱۳۴۶ هـ ش به تدریس بحث های عالی وخارج حوزه ای فقه واصول وهمچنین به تدریس تفسیر واخلاق پرداختند و در محفل تدریس ایشان جمعی از چهره های برجتسه علمی و فکری برگرد وجود او حلقه زدند که در حال حاضر شاگردان ایشان گرمی بخش محافل علمی وفکری شده اند ودر حوزه علمیه نجف اشرف و قم روشنی بخش جمعی گتشه اند از جمله آنها آیات وحجج اسلام:
۱ ـ آقای حاج شیخ حسین فرج عمران قطیفی ـ از حجاز ـ از برجسته ترین جهره های علمی واستاد خارج آن دیار می باشند.
۲ ـ برادر گرانمایه اش مرحوم سید عبد الرزاق حکیم (قدس سره)  که از فاضل ترین شاگردان ایشان بشمار می آید و از اساتید بزرگوار حوزه علمیه نجف اشرف بودند که به تدریس بحث خارج فقه پرداخت وکتابهای استدلالی ایشان ـ از مباحث فقهی واصولی ـ حکایت از مهارت وتسلط وسیع بردیدگاه فقیهان ومبانی اندیشه آنان دارد. کتابهائی چون زکاه فطره وبخشی از بحث نکاح وهمچنین کتاب علمی در باره علم فلک ونجوم و رابطه وپیوند آنها با احکام شرعی به دانش پژوهان حوزه علمیه عرضه کرده است امّا دریغ ، پس از آنکه از زندان ـ در عراق ـ بیرون آمد . بگونه ای مبهم در سال ۱۴۱۳ هـ ق به دیار باقی شتافت.
۳ ـ آقای حاج شیخ باقر ایروانی یکی از مدرسین واساتید گرانمایه بحث خارج در حوزه علمیه قم می باشند.
۴ ـ آقای سید محمد جعفر حکیم یکی از مدرسین واساتید برجسته بحث خارج در حوزه علمیه نجف اشرف می باشد.
۵ ـ آقای حاج شیخ علی کورانی که یکی از فضلای حوزه علمیه قم هستند واثاری چون ((معجم احادیث امام مهدی عجل الله تعال فرجه الشریف)) وکتاب ((عصر الظهور)) را به حوزویان عرضه کرده اند.
۶ ـ آقای سید عبد المنعم حکیم یکی از مدرسین بحث خارج در حوزه علمیه قم وسوریه  ونجف می باشند.
۷ ـ آقای حاج شیخ هادی آل راضی که یکی از مدرسین بحث خارج در حوزه علمیه قم ونجف هستند.
 ۸ ـ آقای سید عبد الامیر السلمان ، از فضلاء وشخصیت های برجسته حجاز.
۹ ـ آقای سید صادق حکیم فرزند برومند مرحوم آیت الله سید یوسف حکیم (قدس سره) ویکی از مدرسین بحث خارج در حوزه علمیه قم می باشند.
۱۰ ـ آقای حاج شیخ عبد الحسین آل صادق عاملی یکی از علمای بنام استان نبطیّه ـ در جنوب لبنان ـ است.
۱۱ ـ شهید بزرگوار آقای سید عبد الوهاب فرزند دیگر مرحوم آیت الله سید یوسف حکیم (قدس سره).
۱۲ ـ آقای شیخ یوسف عمرو یکی از قاضیان دادگاههای شیعه جعفری در منطقه طبیل وکسروان ـ در لبنان ـ است وکتابی بنام ((دیباجه ای بر اصول فقه جعفری)) را به نگارش در آورده است.
۱۳ ـ شهید بزرگوار سید محمد رضا فرزند بزرگوار حضرت آیت الله سید محمد حسین حکیم (قدس سره) که از استاید حوزه علمیه نجف اشرف و یکی از اساتید برجسته دانشکده فقه در نجف اشرف بودند.
۱۴ ـ آقای سید حیدر حسنی عاملی از فضلای لبنان.
۱۵ ـ شهید گرانمایه آقای سید محمد حسین حکیم فرزند بزرگمرد جهان تشیّع مرحوم حضرت آیت الله العظمی حاج سید محسن حکیم (قدس سره).
۱۶ ـ اقای شیخ محمد خاقانی از فضلای حوزه علمیه قم.
۱۷ـ آقای سید محمد باقر فرزند بزرگوار آقای سید محمد صادق حکیم (قدس سره) که در حال حاضر یکی از مدرسین بحث خارج فقه واصول در حوزه علمیه نجف اشرف می باشند.
۱۸ ـ فرزند گرامی ایشان آقای سید ریاض حکیم.
۱۹ ـ آقای سید محمد حسین بحر العلوم.
۲۰ ـ آقای شیخ نبیل رضا علوان البغدادی.
۲۱ ـ مرحوم سید ایمن خلخالی که بهمراه فرزند مرحوم حضرت آیت الله العظمی خوئی (قدس سره) در حادثه ناگواری در راه نجف اشرف به رحمت ابدی حضرت حق پیوست.
۲۲ ـ آقای سید محمد رضا بحر العلوم.

ج- تألیفات:
از همان آغاز تحصیل در حوزه علمیه نجف اشرف به نوشتن ونگارش تمام درسهای خود پرداخت و از سوی دیگر همزمان با آن در همه مراحل سخت ودشوار هرگز دست از نگارش برنداشت لحظه های عمر خود را با شور وشوق وعشق به تحصیل گذارند ، بگونه ای که آثار بجا مانده از ایشان تاکنون مجموعه ای بیش از ۴۰ جلد می باشند.
۱ ـ المحکم فی اصول الفقه، در این مجموعه با بحث استدلالی . مبانی اندیشه اصولی خود را با دیدی ژرف وعمیق وبکارگیری منطق واستدلال وبرهان در ۶ جلد تمام مباحث اصول را به تحقیق پرداخته وبه حوزویان ارجمند عرضه کرده است.
۲ ـ دوره فقهی ((مصباح المنهاج)) که شرحی بر فقه استدلالی ((منهاج الصالحین)) بزرگ مرجع جهان تشیع مرحوم حضرت ایت الله العظمی حاج سید محسن حکیم (قدس سره) می باشد. در این شرح با بحثی استدلالی وتحقیقی فقهی با ژرف نگری در ایات وفهم تحقیق روایات به شرح وبسط همراه با بینش شناخت دقیق ونقد ونظر در همه ابعاد، استدلالی، قرانی ، روائی ، رجالی، و.. پرداخته اند. وتاکنون به بیش از ۱۹ جلد رسیده است که برخی از اجزاء ان تاکنون به چاپ رسیده است، وکتاب ((خمس)) از این مجموعه را در شرائط ویژه ودشواری که داشتند ، به نگارش در اورده اند.
۳ ـ رساله عملیه خود را ـ پس از درخواستهای مکرر ومراجعات بسیاری از فضلاء ومردم برای تقلید از ایشان ـ در ۳ جلد بنام ((منهاج الصالحین)) عرضه کرده اند.
۴ ـ مناسک حج وعمره.
۵ ـ حاشیه ای جامع بر کتاب اصولی  (کفایه) مرحوم اخوند خراسانی (قدس سره) در ۳ جلد.
۶ ـ حاشیه ای جامع بر کتاب اصولی (رسائل) مرحوم شیخ انصاری (قدس سره).
۷ ـ حاشیه ای جامع بر کتاب فقهی (مکاسب) مرحوم شیخ انصاری (قدس سره).
۸ ـ مجموعه ((تهذیب علم الاصول)) که در این مجموعه به مهمترین ومحوری ترین مباحث علم اصول پرداخته . و در ۳ جلد به فضلا واندیشمندان حوزه ای عرضه کرده اند.
۹ ـ جزوه ای بنام ((المرشد المغترب)) در پاسخ به نامه های مکرّر و در خواستهای متعدد ، پیامی به همه مسلمانان بویژه شیعیان که از بخت بد وتنگدستی واقبال شوم واز ستمی که از حاکمان ستمگر بر انها رفته است از یار و دیار خویش به اجبار هجرت کرده اند و در دیار غرب مکسن وماوا گزیده اند همراه با مسائل ویژه مورد نیاز انها را مطرح کرده اند وبرای انها ارسال کرده اند.
۱۰ـ جزوه ای بنام ((نامه ای پدرانه)) که این بار هم در پاسخ به نامه های برخی از فضلا وطلاب در خواست مکرر همراه با پاسخ های استفتائات گوناگون در باره مسائل ضروری ومورد نیاز انها ارسال کرده اند در این پیام گذشته از گوشزد نمودن مسائل اخلاقی واعتقادی، به شیوه های تبلیغ معیارهای موفقیّت ورفتار مبلغان وتکیه اندیشمندان در سخن گفتن به مصادر ومنابع تاریخ پرداختن به سیره ائمه اطهار (علیهم السلام) ونقش جاودانه انها در تاریخ اسلامی وبزرگداشت خاطره های مصیبت بار وشهادت انها وزنده نگه داشتن مشعل فروزان مبارزه وجهاد در برابر ستم استبداد بگونه ای زیبا بانثری شیوا وکلامی عارفانه وصمیمیتی خاضعانه پرداخته اند.
۱۱ ـ کتاب ((احکام فقهی)) که مختصری از مسائل ورساله عملیه ایشان است که بتازگی به فارسی ترجمه وچاپ شده است .
۱۲ ـ فقه استنساخ البشری مسائلی که اخیرا در خصوص شبیه سازی از ژن انسان ومسائلی هم راجع به تلقیح سؤال کرده اند وبطور تفصیل ورونش جواب داده شد است .
۱۳ ـ فقه القضاء سؤالاتیست که از مراکز قضا سؤال نموده از ومعظم له جواب وافی واستدلالی داده اند.
۱۴ ـ فقه الکومپیوتر مسائل تازه ایست که راجع به کامپیوتر واینترنت سؤال شده است وبطور صریح وواضح جواب مرقوم فرموده اند.
۱۵ ـ الفتاوی سؤالاتیست که راجع به پیشتر ابواب فقه (نوعا مسائل مستحدثه) می باشد استفاء شده است ومعظم له بطور شایسته ومستدل جواب داده اند.
۱۶ ـ الاصولیه والاخباریه سئواتی است که در باره فرق میان اصولی واخباری واسفتاء نموده اند ومعظم له جواب قانع کننده داده اند.
۱۷ ـ المرجعیه الدینیه راجع به مرجع دینی سئوالاتی شده است که بطور روشن وواضح جواب داده اند.
۱۸ ـ گفتگوهای فقهی رساله عملیّه ایشان را بطور رمانتیک نوشته شده که بچند زبان ترجمه شده است از جمله عربی وفارسی واردو وکردی وآذری وانگلیسی می باشد.
۱۹ ـ رساله توجیهیه راهنمای حجاج می باشد.
۲۰ ـ الکافی فی اصول الفقه در خصوص اصول فقه مستدل ومتیقن در سه جلد مرقوم فرموده اند.
۲۱ ـ رساله احکام فقهی ترجمه الاحکام الفقهیه که بفارسی برگردان شده است.
۲۲ ـ نامه به آذریهای مقیم آذربیجان که به زبان آذری ترجمه شده وچاپ گردیده است.
۲۳ ـ نامه به اهالی گلگیت پاکستان مرقوم فرموده اند.
۲۴ ـ فی رحاب العقیده راجع به مسائل امامت سئوالاتی را که یکی از علماء اردن نموده است ومعظم له بطور واضح ومستدل جواب داده اند که در سه جلد چاپ شده است.
امّا کتابهای دیگر ایشان که در آن دهلیز بسر می برند. در آن شرائط سخت ودشوار به رشته تحریر در آوردند . در فراز ونشیب زندگی و در گذرگاههای گوناگون آن حوادث تلخ واستخوان سوز ـ که تاریخ در آینده آنها را بازگو خواهد کرد ـ از بین رفته است.
 ۱ ـ کتابی بنام (اصول عملیه) را که بیشترین مباحثن آنرا تنها باتکیه بر حافظه واندوخته های خود به نگارش درآورده اند وحتی به تدریس آن هم در آن محیط نیز پرداختند ولی متاسفانه از بین رفته است.
۲ ـ کتابی در باره زندگینامه وسیره امامان معصوم (علیهم السلام) که تنها با تکیه بر حافظه واندوخته های ذهنی خویش ومطالعات تاریخی گذشته شان در حالی که هیچ منبع ویا مصدری در اختیار نداشتند به رشته تحریر در آوردند ، که این کتاب نیز از بین رفته است.
 ایشان در دوران درخشنده وتابناک مرجعیت پر افتخار مرجع جهان تشیّع مرحوم آیت الله العظمی حکیم ایشان تلاش گسترده وجدّی وپیگیری مستمر در بهره برداری از فرصت های بدست آمده پرداختند و همزمان با درس وتحقیق به تدریس طلاب وفضلاء پرداختند واز هیچ کوششی دریغ نکردند وآنچنان در این راه تلاش کردند و از عمر وعلم واندیشه واخلاق خویش برای طلاب وفضلاء نثار کردند که رشد علمی وموفقیت در دروس حوزه ای وتعالی ورح وخرد واندیشه وپربار نمودن آنها همزمان با آموزش تقوا وپرهیزگاری پایداری در برابر مشکلات وسختیها بردباری در برابر فراز ونشیب زندگی بیش از همه مرهون تلاش وکوشش بی دریغ وسخاوتمندانه صمیمانه ایشان است.
پس از رحلت مرجع جهان تشیّع مرحوم حضرت آیت الله العظمی خوئی فضلاء و اندیشمندان محافل علمی ومجامع دینی وحتّی برخی از مراجع بزرگوار وشخصیت های گرانمایه پیشنهاد پذیرش مرجعیت را به ایشان نمودند. در خواستهای متعدد مکرّری از اطراف واکناف سراسر جهان وبه ویژه علما وفضلا وپیراوان اهل بیت (علیهم السلام) به ایشان رسید. با آن همه اصرارها وبا عنایت به همه خطرها دشواریها، علیرغم خواست قلبی وبا اکراه از پذیرش چنین مسئولیت دشوار مجبور به پاسخگوئی به خواستها ونیازها و اصرارها آنان گشتند ورساله عملیه خود را برای مقلّدین خود عرضه کردند.

د- فعالیت های سیاسی و اجتماعی 
این عالم عالی قدر پس از طی دوران حوزوی و تعلّم آموزه‌های دینی و حوزوی و رسیدن به مقام اجتهاد، هرگز خانه نشینی و اُخت گرفتن با کاغذ و کتاب را سرمشق خود قرار نداد و بلکه جزو کُنشگران ضد طاغوتی در دوران صدام بود. فعالیت‌هایی که در نهایت منجر به ۸ سال تحمل زندان در این کشور شد.
علت زندانی شدن وی، تلاش وی برای راه اندازی و تقویت پیاده روی اربعین در کشور عراق عنوان شده است؛ از این رو وی جزو فقهای شیعه بود که به جرم احیای مشّایه اربعینی به زندان رژیم بعث افتاد.
آیت‌الله محمدسعید حکیم مانند سایر مراجع عظام در نجف اشرف از حشد الشعبی حمایت کرد و آن را منبع قدرت عراق، شکست دهنده داعش و حافظ کشور در برابر فتنه ها و طمع ورزی های بیگانگان می دانست به ویژه که حشد مولود فتوای آیت الله سیستانی است، به همین دلیل تا وقتی زنده بود، می گفت که آرزو داشتم در میان حشد باشم.
وی مرجعیت خود در عراق را صرفاً محدود به تعلیم آموزه‌های دینی و حوزوی و تدریس نکرد؛ بلکه با ارسال بعثه‌های دینی-مردمی به نواحی محروم و عشایر دور دست عراق، درصدد حل مشکلات دنیوی و عقیدتی شیعیان دور دست، برآمد. این مرجع تقلید شیعیان در شهرهایی مثل نجف، قم،‌ دمشق و بیروت دفتر نمایندگی داشت.

ه-پیام های تسلیت علما و نخبگان سیاسی عراق به مناسبت ارتحال 
خبر ارتحال ایشان بازتابی وسیعی در کشور عراق داشت . حضرت آیه الله العظمی سید علی سیستانی فقدان آیت الله سید محمد سعید حکیم را خسارتی برای حوزه علمیه نجف عنوان کردند . آیت الله بشیر نجفی ، آیت الله فیاض ، آیت الله یعقوبی ، آیت الله سید علی اکبر حائری ، آیت الله هادی مدرسی ، آیت الله نور حاتم الساعدی ، شیخ خالد ملا، شیخ محمد تقی مدرسی ،آیت الله صفار ، علامه سید صدر الدین القبانچی، آیت الله سید مرتضی قزوینی ،آیت الله سید صباح الشبر  از دیگر علمایی بودند که با صدور پیام رحلت ایشان را تسلیت گفتند .
"مصطفی الکاظمی" نخست وزیر، "برهم صالح" رئیس جمهوری، "سید عمار حکیم" رهبر جریان حکمت ملی، "حیدر العبادی" رئیس ائتلاف نصر، سازمان الحشد الشعبی به ریاست "فالح الفیاض" و پارلمان عراق به ریاست "محمد الحلبوسی" در پیام‌های جداگانه‌ای درگذشت آیت الله "سید محمد سعید حکیم" را تسلیت گفتند."عبد الغنی الاسدی" رئیس دستگاه امنیت ملی، "نبیل کاظم عبد الصاحب" وزیر آموزش عالی و پژوهش علمی و "عدنان درجال" وزیر ورزش و جوانان عراق، "هادی العامری" رئیس ائتلاف فتح، "مسعود بارزانی" رئیس حزب دموکرات، "مسرور بارزانی" نخست‌وزیر و "نچیروان بارزانی" رئیس جمهوری اقلیم کردستان، شیخ قیس الخزعلی "دبیر کل  جنبش عصائب اهل الحق" و همچنین کتاب حزب الله عراق و دیگر گروههای مقاومت ، عتبه‌های مقدس حسینی و عباسی و حزب الدعوة الإسلامیة و بسیاری از مقامات و نهادهای دیگر عراقی در پیام‌ها و بیانیه‌هایی جداگانه درگذشت این عالم ربانی را تسلیت گفتند.

ه- پیام مقامات ایرانی مستقر در عراق :
حضرت آیت الله سید مجتبی حسینی نماینده مقام معظم رهبری در عراق ، ایرج مسجدی سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق و غلامرضا اباذری رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بغداد از مقامات ایرانی مقیم عراق بودند که رحلت آیت الله حکیم را تسلیت گفتند . این پیام ها بازتاب وسیعی در فضای مجازی و حتی شبکه های تلویزیونی عراق داشت .

و- مراسم تشییع 
مراسم تشییع ایشان روز شنبه در کربلای معلی و روز یکشنبه در نجف اشرف با حضور پر شور مردم عراق و با شرکت مقامات سیاسی و مذهبی عراقی و ایرانی برگزار شد. این عالم ربانی در حرم مطهر علوی به خاک سپرده شد.

 
 ز- مراسم بزرگداشت در مسجد سهله :
مراسم فاتحه خوانی و بزرگداشت آیت الله العظمی سید محمد سعید حکیم (قدس سره) روز یکشنبه ۱۴ شهریورماه با حضور مقامات و شخصیت های سیاسی و مذهبی در مسجد سهله برگزار شد .  هیاتی از جمهوری اسلامی ایران به سرپرستی سردار قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه در این مراسم حضور داشتند . 
 

 
حضور حضرت آیت الله بشیر النجفی از مراجع تقلید در مراسم بزرگداشت 
  حضور مقتدی صدر  در مراسم بزرگداشت 
 
حضور برهم صالح رئیس جمهور عراق در مراسم بزرگداشت
 
حضور مصطفی کاظمی نخست وزیر عراق در مراسم بزرگداشت
حضور حلبوسی رئیس مجلس عراق در مجلس بزرگداشت
 
حضور نخست وزیر سابق  عراق دکتر عادل عبدالمهدی در مراسم بزرگداشت