در هفته آخر اردیبهشت ماه سال جاری دکتر شوقی علام مفتی مصر سفری چند روزه به انگلیس داشت از جمله برنامه های ایشان در سفر به انگلیس ایراد سخنرانی در مجلس عوام و مجلس اعیان این کشور بود عنوان سخنرانی ایشان در دو مجلس انگلیس «نقش ارزش‌های دینی مشترک در ارتقای صلح جهانی» بود اما شوقی علام بیشتر وقت سخنرانی خود در این دو مجلس را به اخوان المسلمین اختصاص داده بود و تلاش کرد در سخنرانی خود با اسناد و مدارکی ثابت کند که اخوانی ها از ابتدای تأسیسی گروهی خشونت گرا و قدرت طلب بوده اند و سرمنشاء تفکرات و اندیشه های تکفیری در گروه های تروریستی همچون داعش به اخوانی ها باز می گردد.

 این سخنرانی بازتاب گسترده ای در مطبوعات و سایت های خبری داخل مصر و برخی کشورهای عربی داشت در زیر مرور کوتاهی داریم بر سخنان ایشان در مجلس عوام انگلیس.

مفتی مصر در ابتدای سخنان خود ضمن تشکر از برخی نمایندگان مجلس که او را برای سخنرانی دعوت کرده بودند گفت:"زمانی که من از درب اصلی مجلس نمایندگان بریتانیا عبور کردم، احساس کردم که تاریخ در مقابل من حرکت می کند." و در ادامه اظهار داشت: بسیاری از مردم و نخبگان ویژگی بارز امروز جهان را در موضوعی به نام "جنگ تمدن ها" می دانند نظریه پردازان این را از افزایش شاخص احساس نفرت و دشمنی بین مناطق فرهنگی مختلف جهان استنباط کرده اند. آنها افزایش نفرت و دشمنی بین مردم بسیاری از مناطق مختلف جهان بخصوص بین جهان اسلام و غرب را دلیلی بر صدق این موضوع می دانند در این میان من معتقدم به رغم بدبینی ای که بر وضعیت کنونی جهان خیمه زده است اما نباید اجازه دهیم که این موضوع به نتیجه نهایی جنگ تمدن ها ختم شود. بلکه ما باید تلاش کنیم تا با چنگ زدن به مبانی مشترک اخلاقی و انسانی وضعیت موجود را تغییر دهیم و محبت و دوستی را بجای دشمنی بنشانیم و زمینه را برای همزیستی مسالمت آمیز بین همه انسان های روی زمین با هر نوع فرهنگ و دینی فراهم کنیم در همین راستا من می خواهم در باره «نقش ارزش‌های دینی مشترک در ارتقای صلح جهانی» سخن بگویم.

شوقی علام با اشاره به اینکه سه سال پیش در مصر صد و پنجاهمین سالگرد تأسیس مجلس مصر باستان را جشن گرفتیم، گفت: مجالس به ویژه پارلمان های مصر و انگلیس تلاش زیادی برای ایجاد ثبات در جوامع بشری کرده اند.

وی افزود: کشور مصر تجربه خوبی در موضوع همزیستی مسالمت آمیز بین فرهنگ ها و پیروان ادیان مختلف دارد و حاکمان مصر توانسته اند بویژه در دهه اخیر با تمرکز بر حقوق شهروندی زمینه بهتری را برای همزیستی مسالمت آمیز بین مردم مصر که از ادیان و مذاهب و فرهنگ های مختلفی هستند فراهم کنند.

ایشان در ادامه اظهار داشت: در همین راستا اگر به قانون اساسی مصر و اصلاحات آن نگاه کنید خواهید دید که در آنها -از قانون اساسی 1932 تا اصلاحات قانون اساسی در سال 2014م-به وضوح گرایش به تایید حقوق شهروندی و برابری همه مصری ها در حقوق و وظایف و تضمین آزادی عقیده و انجام مناسک دینی وجود دارد.

مفتی مصر در ادامه به موضوع مشکل وجود مرجعیت های غیر متخصص در جهان کنونی بویژه جهان اسلام پرداخت و گفت: از جمله مشکلاتی که در دنیای مدرن با آن مواجه هستیم مشکل مرجعیت است. در اسلام و سایر ادیان شاهد ظهور پدیده دخالت افراد غیرمتخصص و غیر کارشناس که معلومات کافی و تربیت دینی لازم را ندارند در حوزه فتوا و تفسیر متون دینی هستیم امروزه ما گاهی افرادی را مشاهده میکنیم که خودشان را به عنوان مرجع دینی معرفی و برای مردم متون دینی را تفسیر میکنند و یا بر منبر فتوا نشسته و فتوا می دهند در حالیکه آنها صلاحیت لازم را در این خصوص ندارند. متأسفانه این موضوع سبب شده که درها به روی تفاسیر افراطی از اسلام باز شود و در تفسیر برخی آیات و روایات مطالبی گفته شود که هیچ مبنای درستی ندارد، در واقع هیچ یک از این افراط گرایان که خودشان را بعنوان مرجع دینی معرفی میکنند در هیچ یک از مؤسسات آموزشی معتبر در جهان اسلام درس نخوانده اند شاید بتوان گفت که هدف بسیاری از آنها ایجاد هرج و مرج برای دستیابی به قدرت و اهداف سیاسی معین است.

دکتر شوقی علام در ادامه در خصوص وظیفه پیشوایان دینی در زمان حاضر بیان داشت: وظیفه ما به عنوان پیشوایان دینی که عمرمان را صرف مطالعه متون دینی کرده ایم، احیای مرجعیت درست از طریق بازگرداندن به صحنه علمای است که در تحصیل علوم اسلامی پای ثابت داشته و دارند. من به نوبه خود با توجه به جایگاهی که دارم شروع به ارائه تصویری درست از مرجعیت اسلامی کرده ام این همان کاری است که به درک اسلام در شکل درست آن کمک می کند. تصویر درست از اسلام به ما کمک می کند تا در صلحی عادلانه و پایدار با یکدیگر زندگی کنیم و بر اساس شراکت و احترام متقابل با یکدیگر همکاری کنیم. بیشتر مسلمانان معتقدند که اسلام پیام آور صلح برای همه مردم جهان است زیرا اسلام یک دین جهانی است.

وی خاطرنشان کرد: دارالافتای مصر به اهمیت تخصص و صلاحیت علمی برای کسانی که وظیفه صدور فتوا را بر عهده دارند آگاه است به همین خاطر تلاش ما در دار الفتوا اینست مفتیانی را تربیت کنیم که هم به علوم شرعی احاطه داشته باشند و هم جهان معاصر را بخوبی بشناسند و بتوانند فتوایی مناسب با شرایط زمان و مکان صادر کنند. و در همین راستا دارالافتاء دو دسته از امامان را پس از احراز شرایط و آموزش برای صدور فتوا به بریتانیا اعزام کرده است.

شوقی علام تأکید کرد که دارالفتوای مصر، فتواهای صحیح و درست را برای مسلمانان بیان می کند و از جمله آنها، فتواهایی است که اعمال خشونت آمیز و تروریستی را به نام دین منع می کند از جمله دیگر فتواهای درست و صحیح در این دوران فتواهایی است که به حق زنان برای تحصیل، کار و دسترسی به مناصب عالی اقرار می کند.

مفتی مصر سپس به موضوع اقدامات ناهنجار و خشونت آمیز برخی گروه های منتسب به اسلام مثل اخوان المسلمین و داعش در جهان اشاره کرد و بیان داشت: برخی از تحلیل گران غربی با تمرکز بر اقدامات گروه هایی معدود اما پر سر و صدا و دردسرساز در جهان اسلام، آنها را نماینده اعتقادات اکثریت مسلمانان دانسته و مدعی شده اند که اسلام دینی مبتنی بر خشونت است و متأسفانه برخی رسانه های غربی در تأیید و ترویج این نگاه غلط نقش داشته اند. ما با این نوع طرز نگاه به اسلام و مسلمانان مخالفیم و معتقدیم نباید کارهای عده ای معدود که فهم درستی از اسلام ندارند را به پای اسلام و مسلمانان نوشت.

ایشان در ادامه در خصوص لزوم مبارزه با افراط گرایی و گروه های طرفدار خشونت و ترور گفت: اسلام با افراط گرایی در طول تاریخ مخالف بوده است. اما اگر از اسباب و عواملی که باعث می شود گروه های افراطی با مستمسک قرار دان آنها خشونت را توجیه کنند غفلت کنیم هرگز نمی‌توانیم این تفکر را بدون ارائه یک راه‌حل عادلانه ریشه کن کنیم.

وی سپس به تلاش های دارالافتای مصر برای مقابله و ریشه کردن اندیشه های افراطی پرداخت و گفت:

دارالافتای مصر در سال 2014 رصدخانه ی رصد فتواهای تکفیری و افکار افراطی را تأسیس کرد این رصد خانه به منظور نظارت، تجزیه و تحلیل و پاسخگویی به فتواها و نظرات ایجاد شده و بصورت شبانه روزی فعالیت های فکری گروه های افراطی و تروریستی منتسب به اسلام را رصد میکند. این رصدخانه تاکنون بیش از 700 گزارش منتشر کرده است.

وی افزود که دارالافتاء همچنین «راهنمای مرجع مقابله با افراط گرایی» را منتشر کرده است که در نوع خود اولین در جهان است و 1000 صفحه است. همچنین دارالافتوای مصر در مبارزه با ایدئولوژی افراطی در شبکه های اجتماعی به موفقیت های بزرگی دست یافته است، به طوری که تعداد دنبال کننده های(فالور) صفحه رسمی دارالافتوا در فیس بوک به بیش از 13 میلیون نفر رسیده است.

 شوقی علام مفتی مصر در پایان سخنان خود گزارش مهم و مستندی را به زبان انگلیسی در اختیار اعضای مجلس عوام و اعیان بریتانیا قرار داد. در این گزارش ایشان به موضوع ریشه های خشونت در اخوان المسلمین پرداخته و تلاش کرده خشونت طلب و تروریستی بودن این گروه به ظاهر اسلامی را آشکار کند.

در این گزارش با اشاره به تاریخ تأسیس اخوان بیان شده که اخوانی ها هیچگاه بشکل واقعی در فکر مبارزه با استعمار نبودند بلکه آنها با سوء استفاده از احساسات مردم مسلمان و استفاده ابزاری از دین بدنبال رسیدن به اهداف سیاسی شان و قدرت بودند و هیچگاه منافع امت مسلمان را در نظر نداشتند. به همین خاطر با مروری کوتاه بر سخنان رهبران این گروه از ابتدای تأسیس مشاهده خواهیم کرد که آنها استفاده از خشونت را برای رسیدن به هدفشان امری لازم و ضروری می دانستند بعنوان مثال مرشد اعلای اخوان در سال های اولیه ی پس از تأسیس "مصطفی مشهور" در سخنانی می گوید" پیروزی بدست نخواهدآمد مگر از طریق ایجاد رعب و ترور".

همچنین در این گزارش آمده است: گروه اخوان المسلمین از ابتداء دارای دو چهره بود چهره اول آن که ظاهر آن را تشکیل می داد یک گروه از مصلحان اجتماعی بودند که بدنبال فراهم کردن وضعیتی بهتر برای مسلمانان جهان و بخصوص مصر بودند اما چهره دوم آن عبارت بود از یک گروه سری و مخفی که وطیفه اجرای عملیات های تروریستی و ایجاد ترس و رعب در جامعه را برای رسیدن به قدرت بر عهده داشت.

در قسمتی دیگر از این گزارش به موضوع ریشه های خشونت طلبی در میان گروه اخوان اشاره و بیان شده اگر چه حسن البنا مؤسس این گروه تندرو به ظاهر خودش و جماعت اخوان را اصلاح طلب معرفی میکرد اما آنها به بهانه جهاد و ضرورت برپا داشتن حکومت اسلامی و احیای خلافت و پیاده کردن شریعت اسلام به سمت خشونت طلبی رفتند و به آن چهره ای شرعی بخشیدند.