سیک آیین یکتاپرستی و در بین ادیان اصلی جهان، از تازه‌ترین آنهاست که در سده پانزدهم میلادی در منطقه پنجاب از شبه ‌قارّه هند بنیان نهاده شد. آیین سیک با تولد گورو نانک در ۱۴۶۹ میلادی شروع شد و ۱۰ گوروی پس از او این آیین را تثبیت کرده و طی قرون متمادی گسترش دادند. گورو گوبیند سینگ، آخرین گورو به شکل انسانی بودکه پیش از مرگش، در ۱۷۰۸ دستور داد که تنها متن مقدس، گورو گرانت، صاحب گوروی دائمی و نهایی سیک‌ها خواهد بود.

در فلسفه سیک‌ها، منظور از واژه گورو، خداست و «خدا و گورو» اغلب در متون مقدس سیکی مترادفند.  باورهای بنیادین سیک، برابری و یگانگی برای همه  انسانها میباشد، مبارزه بر علیه خودپرستی، تلاش برای عدالت اجتماعی و منفعت و شکوفایی برای همه، داشتن رفتار و برای همه  انسانها میباشد. مبارزه  بر علیه خودپرستی، تلاش برای عدالت اجتماعی و منفعت و شکوفایی برای همه، داشتن رفتار وزندگی صادقانه و پایبند بودن به اصول خانوادگی از ارکان اصلی این دین میباشد. این آیین با بیش از ۲۵ میلیون پیرو، پنجمین دین سازمان‌یافته جهان است. اصلی‌ترین آموزه آیین سیک، یکتاپرستی است. این آیین، زندگی‌های روحی و مادی را به یکدیگرمتصل می‌داند. گورو نانک، بنیان‌گذار این دین، تاکید مداوم بر برابری در میان  تمامی اقشار جامعه دارد. توسعه دین سیک تحت تأثیر جنبش بهکتی بود. دین سیکی هنگام حکمرانی امپراطوری مغول در منطقه توسعه یافت. دو تا از گوروهای سیک، گورو ارجن و گورو تیغ بهادر، پس از خودداری از گرویدن به اسلام، از سوی فرمانروایان مغول هند شکنجه و اعدام شدند، به همین خاطر انها الگویی بارزاشاعه دین شدند.

 کتاب مقدس سیک

    پنجمین رهبرسیک‌ها که «گورو ارجن» خوانده می‌شود. معبدی از طلا در شهر امریستار هندوستان بنا کرد و کتابی به نام گرانت صاحب (GranthSahib) را گردآوری کرد که مهم ‌ترین کتاب مقدس آیین سیک است.

 سیک‌ها هم در خانه و هم در معابد با یکدیگر به عبادت می‌پردازند و سرودهایی از کتاب مقدس می‌خوانند. نقطه تمرکز عبادت آیین سیک واژه "نام" است، اسمی الهی که درون همه وجود دارد. معابد سیک ها دارای غذاخوری هستند و پیروان این آیین غذایشان را با افراد تازه وارد تقسیم می‌کنند.

سیک ها بیشتر در مرکزایالت پنجاب ساکن هستند، بالطبع اکثر پیروان این آیین پنجابی هستند معابد و پرستشگاه های آنان اقتباس شده از سبک معماری اسلامی میباشد. از مهمترین این پرستشگا هها میتوان به نیایشگاه زرین اشاره کرد که در "آمریتسار" قرار دارد.

اعتقادات و تعصبات آیین سیک

 اعتقادات و کارهایی که پیروان این دین نسبت به آن بسیار تعصب دارند و انجام آنها ممنوع میباشد را میتوان این چنین بیان کرد:

• کوتاه کردن موی سر و بدن ممنوع می باشد.  
• توجه بیش از حد به مال و مادیات در این دین توصیه نمی شود.
• تقلیدکورکورانه مذهبی مانند خرافات، روزه گرفتن، تطهیر مذهبی، ختنه کردن، عبادت گور مردگان و بت‌پرستی در دین سیک ممنوع است.
• مصرف مواد مخدر، الکل، تنباکو یا هر ماده دیگری که بدن را مسموم کند.
• خیانت به همسر: در دین سیک افراد باید بصورت فیزیکی و روانی به همسر خود وفادار بمانند.
• پیرو دین سیک نبایستی بصورت منزوی، گدا یا یوگی یا راهب و تارک دنیا زندگی کند.
• طبقه راهبان یا روحانیون در دین سیک وجود ندارد. دهمین راهنمای بزرگ سیک به این رسم پایان داد.
• قربانی کردن جانوران: مراسم قربانی کردن حیوانات برای جشن گرفتن مناسبتهای مذهبی در این دین ممنوع است.
• حرف‌های بیهوده: لاف زدن، دروغ گفتن، تهمت زدن، غیبت کردن و غیره در دین سیک ممنوع می باشد.
• خوردن گوشت حیوانی که طی مراسم مذهبی کشته شده باشد ممنوع است. (مانند لاشه حیوانی که در مراسم عید قربان ذبح شده اند)
• هر گونه رابطه جنسی قبل یا خارج از ازدواج برای پیروان دین سیک ممنوع است.
• استفاده از دستبند و همراه داشتن خنجر و یک شانه کوچک

عوامل مهم توسعه آیین سیک

محمود غزنوی از سلطان‌های ترک مسلمان بود که در قرن دهم میلادی، به هندوستان حمله کرد. در قرن یازدهم، پادشاهان مسلمان نخست بر شمال غربی هندوستان و از آن پس بیشتر سرزمین‌های هند تسلط یافتند. پادشاهان مسلمان، از ابتدا به دین هندو با دید کفر و شرک و بددینی می‌نگریستند، نخستین بار محمود غزنوی دستور داد که بزرگ‌ترین بتخانه هند مشهور به «سومنات» را ویران کنند و بت‌های آن را بشکنند. دین اسلام، ریشه در یک فرهنگ بیگانه داشت و بسیاری از هندوها به اجبار دین اسلام را اختیار کرده بودند. در چنین شرایطی، آیین سیک در حقیقت مانند پلی میان هند و اسلام بود. در حقیقت پیدایش آیین سیک نتیجه طبیعی برخورد دو دین مباین و متفاوت است. گرو نانک، با بسیاری از علمای مسلمان نشست و برخاست داشت و از کتب مقدس هندوها و نیز از کتاب قرآن آگاهی و اطلاع داشت. نانک از قرآن با احترام یاد میکرددو حتی آن را سخن خدا دانست، با این حال بخش‌هایی از قرآن راکه به زندگی پیامبران بنی‌اسرائیل و عبرانی می‌پردازد، بی‌اهمیت خواند.

 بی‌شک نانک، عقیده یکتاپرستی را که با اعتقاد به پوچی بت‌ها همراه بود، از قرآن گرفته‌است. محتوای  آیه‌ای از قرآن که نزد مسلمانان به آیه نور معروف است، با اندکی دگرگونی درکتاب «کبیا صاحب» آمده‌است. نام پیامبر عظیم الشان اسلام  (ص) در کتاب گورو گرانت نیامده است، با این حال به قرآن اشاره‌هایی رفته ‌است و نانک همواره از محمد با احترام یاد می‌کرد. نانک از رعایت امتیازات صنفی نظام کاستی و رسم ساتی سرباز زد، همچنین خوردن گوشت گاو را برای پیروانش حلال دانست، و گوشت خوک و سگ را ممنوع کرد. مبلغین سیک به مسلمانان و هندوها به شیوه برابر آموزش می‌دادند و هر دو دین را با دیده احترام می‌نگریستند. با این حال، سیک‌ها نه مسلمان‌ها و نه هندوها را رستگار می‌دانستند و می‌خواستند که هر دو به آیین سیک درآیند. هندوها، سیک‌ها را نیز یکی از فرقه‌های خود میدانستند، در حالیکه مسلمانان نیز آنها را یک فرقه اسلامی دانستند که از عرفان و تصوف الهام گرفته ‌است. چهار جانشین گرونانک که یکی پس از دیگری به جانشینی نصب شدند، با پادشاهان مغول هند ارتباط نزدیکی داشتند. ولی در دوره پادشاهی اورنگ‌زیب، شرایط سختی برای سیک‌ها به وجود آمد، اورنگ‌زیب بر نابودی هر دو فرقه هندوگرایی و سیک‌گرایی اصرار داشت .سینک،  هفتمین گرو،  نیز به دست یک مسلمان کشته شد.