گزارش پیشینه حضور اسلام در ایتالیا
در کشور ایتالیا حضور مسلمانان در جزیره سیسیل از میانه سده هفتم میلادی به ثبت رسیده است و این جزیره از قرن نه تا یازده میلادی و تا زمان تصرفش این بار به دست نورمن ها تحت فرمانروایی مسلمانان بوده است. مسلمانانی که وارد سیسیل شدند در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این منطقه مشارکت فعالی داشته و انواع علوم، صنایع، معماری و هنر را در سیسیل رواج داده اند. این دستاورد های تمدنی در دوره حاکمیت نورمن ها به ایتالیا و سپس به سایر مناطق اروپا منتقل شد. فتح سیسیل توسط نورمن ها، به دلیل تغییر دین و مهاجرت مسلمانان به شمال آفریقا، منجر به کمرنگ شدن تدریجی اسلام شد. با این حال پیدایش جامعه مسلمان در ایتالیا، پیشینه چندانی ندارد ولی در دهه های اخیر از نظر تعداد به شکل گسترده ای رشد نموده، تا جایی که هم اکنون به دومین آیین این کشور تبدیل شده است.
تعداد مسلمانان ایتالیا
با توجه به عدم وجود پایگاه های اطلاعاتی در مورد اقرار دینی افراد، نمی‌توان نگاه آماری و ارقامی دقیقی به این موضوع داشت. دیگر اینکه آماری که توسط وزارت کشور ایتالیا ارائه می شود، بیشتر به بررسی در مورد شمار خارجیان ساکن در ایتالیا بر اساس اصالت آنها می پردازد. به همین دلایل شمار مسلمانان به شیوه تخمینی برآورد می شود. بر همین اساس، برآورد می شود که در حال حاضر بیش از دو میلیون و نیم مسلمان در ایتالیا زندگی می کنند.
گفته می شود که شمارمسلمانان ایتالیا در دوره سه ساله ٢٠١٨ تا ٢٠٢١، یک صد و بیست و نه هزار نفر افزایش داشته است. نرخ رشد سالانه جمعیت مسلمانان مقیم ایتالیا حدود ۴٣٠٠٠ نفر است و چنانچه این روند در چند سال آینده نیز ادامه یابد، تا سال ٢٠٣٠ جمعیت مسلمانان ایتالیا به سه میلیون نفر، یعنی معادل بیش از پنج درصد کل جمعیت این کشور خواهد رسید. مرکز تحقیق پیو[1] که یک اندیشکده آمریکایی غیر حزبی است، نیز اطلاعاتی در زمینه آمار جمعتی مسلمان ساکن در ایتالیا می دهد. به گفته محققان پیو، جمیعت مسلمان ایتالیا، تا سال ۲۰۵۰ به هشت تا نه درصد از کل جمیعت این کشور خواهد رسید.
جنبه مهم دیگر، حضور فزاینده مسلمانانی است که تابعیت ایتالیایی دارند و این حاکی از یک اسلام «ایتالیایی» است که به شیوه ای خودگردان درحال توسعه در جامعه است. در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ایتالیا بعد از آلمان و فرانسه بیشترین جمعیت مسلمان را دارد. علیرغم این حضور گسترده و رشد روزافزون آن، نهادها، هنوز توجه چندانی به پاسخگویی جدی و ملموسی به مسائل حل نشده جامعه مسلمانان ایتالیا نداشته اند. از جمله این مسائل می توان به موضوع عبادتگاه ها، کمبود فضای قبرستانی، عدم وجود مطالب به روز رسانی شده در ارتباط با اسلام و مسلمانان در کتابهای درسی مدارس اشاره کرد که همچنان بدون پاسخ و حل نشده باقی مانده اند. بسیاری از این مسائل از جمله کمبود مسجد در ایتالیا، ناشی از این واقعیت است که ایتالیا رسما اسلام را به عنوان یک دین به رسمیت نمی شناسد. با این توضیح که به رسمیت شناختن یک دین در کشور مکان های عبادی را محافظت می کند.
ویژگی های جامعه مسلمان ایتالیا
این جامعه ویژگی های خاصی نیز دارد چرا که اولین اعضای آن بین دهه های هشتاد و نود میلادی به ایتالیا مهاجرت کرده و در پی الحاق خانواده هایشان و شکل گیری تدریجی مراکز، انجمن ها و نمایندگان، رفته رفته گسترش یافته و حضوری هر چه پر رنگ تر در جامعه ایتالیا از خود نشان داده است. می‌توان چنین نتیجه گیری کرد که مسلمانان مهاجر به مرور زمان در جامعه ایتالیا ریشه دوانیده و به بخشی پایدار و جدا ناپذیر از آن تبدیل شده اند.
اکثریت جمعیت مسلمان ایتالیا را اتباع کشورهای مراکش، مصر، تونس، بنگلادش، سنگال، پاکستان و آلبانی تشکیل می دهند. علیرغم دین و اعتقادات مشترک، نمی‌توان این جامعه مسلمان را به عنوان یک جماعت یکپارچه در نظر گرفت، زیرا به دلیل تفاوت های ملی، قومی، فرهنگی و زبانی که در درون خود دارد، به جامعه ای بسیار متنوع تبدیل شده است. این جامعه رنگارنگ و غنی، متشکل از حدود پنجاه کشور و سه قاره جهان است. جامعه ای چند ملیتی که به دلیل گوناگونی های درونی اش نمی‌توان به چشم ملتی واحد به آن نگریست. از این عناصر می توان فهمید که تصویر یکپارچه ای که رسانه های جعمی سعی در القای آن به مخاطبان خود دارند کاملا دور از واقعیت است.
البته از طرفی هم این تنوع باعث عدم سازمان دهی در کل جامعه مسلمان ایتالیا شده است. در نتیجه جامعه مسلمان در ایتالیا از رهبری منسجم برخوردار نیست. قابل ذکر است که جمعیت مسلمان ایتالیا همواره با کاهش مولفه غیر ایتالیایی و افزایش اعضای ایتالیایی خود مواجه است و این روند رو به افزایش با این واقعیت نیز مرتبط است که در دهه گذشته، حدود نیم میلیون شهروند کشورهای اسلامی، از طرق مختلفی چون اقامت، ازدواج و یا انتخاب، تابعیت ایتالیا را به دست آورده اند. به عنوان نمونه، در ده سال اخیر، بیش از دویست هزار مراکشی و نود هزار آلبانیایی از جمعیت مسلمان ایتالیا، موفق به کسب تابعیت ایتالیایی شده اند. پس از مراکش و آلبانی و با فاصله نسبتاً زیادی از آنها، بیشترین تعداد مسلمان با تابعیت ایتالیایی به کشورهای پاکستان، تونس و بنگلادش اختصاص دارد.
امروزه مسلمانان دارای تابعیت ایتالیا، حدود یک میلیون و سیصد هزار نفر هستند که نسبت به سال ٢٠٢٠ حدود هشتاد و سه هزار نفر افزایش یافته اند. کاملاٌ روشن است که اسلام در ایتالیا نه تنها جا باز کرده، بلکه در آن ریشه دوانده و هم اکنون به دومین دین در این کشور تبدیل شده است. بنابر این می توان گفت که در ایتالیا، اسلام با ثبات فزاینده و مولفه های بومی دائما در حال رشد است. نظرسنجی های انجام شده توسط ترمومتروپولیتیکو[2] نشان می دهند که در حال حاضر نو کیشان مسلمان ایتالیایی حدود هفتاد هزار نفر هستند. اتحادیه جوامع اسلامی[3] در ایتالیا در سال ۲۰۱۲ روند افزایشی گرایش به اسلام در این کشور را حدود چهار هزار نفر در سال ثبت کرد.با این حال علیرغم درخواست و پیگیری های مداوم اقلیت مسلمان این کشور، دین اسلام هنوز در ایتالیا به رسمیت شناخته نشده و به نظر می رسد به دلیل مخالفت بعضی احزاب سیاسی به ویژه حزب اتحاد شمال[4] این موضوع حداقل در حال حاضر قابل اجرا نباشد.
پراکندگی جغرافیایی مسلمانان در ایتالیا
اکثر مسلمان های ایتالیا در استان های شمالی لمباردیا، امیلیا رومانیا، پیه مونته و وِنِتو ساکن هستند. استان های مرکزی و جنوبی توسکانا، کامپانیا، لاتزیو و سیسیل نیز از جمعیت مسلمان قابل ملاحظه ای برخوردارند. تقریبا شصت درصد مسلمانان در شمال ایتالیا زندگی می کنند. بدیهی است که تمرکز اکثریت مسلمانان در چهار استان شمالی با پدیده مهاجرت اقتصادی مرتبط است که باعث شده مسلمانان، در طی دهه های اخیر رفته رفته در بافت اجتماعی _ تولیدی صنایع و شرکت های استان های شمالی ادغام شوند. علیرغم تمرکز بیشتر مسلمانان در استان های شمالی، شهر رم، با بیش از یکصد و بیست هزار مسلمان، رتبه نخست از لحاظ تعداد مسلمانان را دارد و همراه شهر میلان با نود و پنج هزار مسلمان، در مجموع هشت درصد از کل جمعیت مسلمان کشور را در خود جای داده اند.
دیدگاه جامعه ایتالیا نسبت به مسلمانان
دیدگاه مردم ایتالیا نسبت به مسلمانان تا حد زیادی به نگرش سیاسی آنها بستگی دارد. به عنوان مثال، راستگرایان نسبت به مسلمانان نگاه منفی دارند در صورتی که این میزان در میان چپ گرایان کمتر است. در کشورهای دیگر اروپایی نیز نگاه منفی دست راستی ها به مراتب بیشتر از چپ گراهاست. به طور کلی، از دیدگاه بسیاری از ایتالیایی ها، حضور مسلمانان به دلیل فرهنگ و باورهای غیر اروپایی شان، نوع چالش برای جامعه ایتالیایی برداشت می شود. از سوی دیگر، دلایلی چون عدم شناخت اسلام به صورت اصولی، تبلیغات منفی احزاب راستگرای افراطی و ارائه تصویری نامناسب از اسلام از سوی رسانه های جمعی باعث شده است که اکثریت جامعه بدون توجه به داده های واقعی، فرضیه مبتنی بر اینکه ایتالیا در معرض «هجوم اسلام» قرار گرفته است را به راحتی و بدون بررسی داده های واقعی بپذیرند. طبق تحقیقات انجام شده توسط موسسه ایپسوس موری[5]، در سال ٢٠١۶، ایتالیایی ها حضور مسلمانان را بیست درصد از کل جامعه یعنی پنج برابر تعداد واقعی آنان تخمین می زدند. شواهدی از این دست نه تنها بیانگر نقش رسانه ها در گسترش ترس و بی اعتمادی در جامعه است بلکه نشان می دهند که ریشه این عوامل بیش از هر چیز دیگر در ناآگاهی و عدم شناخت تجربی از این پدیده است.
منابع:
https://www.lenius.it /-
http://www.meltemieditore.it /-
نظر شما