برخی از ملت ها برای استقلال از کشور ِ مادر در شرایط خاص به قانون اساسی استناد می کنند که فعالیت های حکومت و سیاست های آن را تنظیم می کند. مانند جنوب سودان که طبق قانون اساسی سودان و پس از یک جنگ بیست ساله و برگزاری همه پرسی توانست استقلال خود را به دست آورد.

همین اتفاق پس از فروپاشی اتحاد یوگسلاوی تکرار شد و هفت جمهوری فدرال استقلال خود را طبق قانون اساسی یوگسلاوی که جدایی را برای آنها تضمین کرده بود به دست آوردند. دولت اقلیم کردستان نیز ماه هاست که تلاش می کند مقدمات لازم برای بگرازری این همه پرسی سرنوشت ساز را فراهم کند تا استقلال اقلیم کردستان یا عدم جدایی در این همه پرسی تعیین شود.این در حالیست که استان نینوا که در میان مرزهای دولت مرکزی عراق و خاک اقلیم کردستان قرار دارد، شاهد درگیری های شدیدی میان نیروهای عراقی و عناصر داعش است و نیروهای عراقی به تدریج در حال ورود به تمام مناطق موصل هستند. اما نیروهای پیشمرگ در این شرایط فقط به حفظ مرزهای جدید خود مشغولند و مترصد فرصتی برای کنترل کامل شهر سنجار هستند. اما حضور پررنگ نیروهای حشد الشعبی که تا غرب سنجار و مرزهای سوریه امتداد دارد، مانع هرگونه اقدام نیروهای پیشمرگ برای کنترل سنجار شده است.احزاب کردی اقلیم کردستان نتوانستند تا آزادی کامل موصل و بازیابی ثبات عراق صبر کنند و عجله ی فراوانی برای اعلام تصمیم همه پرسی داشتند، به همین دلیل در روز چهارشنبه ۷/۶/۲۰۱۷  توافق خود در مورد برگزاری همه پرسی ملی برای تعیین سرنوشت اقلیم کردستان در روز بیست و پنجم سپتامبر آینده را اعلام کردند.

"اشواق الجاف" یکی از مقامات ارشد حزب دموکرات کردستان در روز پنجشنبه گفت: احزاب کردی در مورد تشکیل یک شورای عالی به ریاست مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان و عضویت احزاب کردستانی برای نظارت بر همه پرسی استقلال اقلیم کردستان به توافق رسیدند. وی همچنین بر ضرورت از سرگیری فعالیت های پارلمان اقلیم کردستان قبل از موعد اجرای همه پرسی و همچنین حل بحران اقتصادی اقلیم تاکید کرد. وی از فراکسیون های التغییر و الجماعة الاسلامیة خواست تحریم جلسات را پایان داده و در این جلسات شرکت کنند، چرا که این جلسات مربوط به موضوعات کلان ملی مردم کردستان است و هیچ ارتباطی به درگیری های سیاسی ندارد.

اما مخالفت سریع اکثر احزاب و فراکسیون های سیاسی با نشست احزاب کردی و نتایج آن کاملا چشمگیر بود و این نشست را منجر به شکاف و چند دستگی توصیف کردند.اولین فراکسیونی که مخالفت خود را اعلام کرد، فراکسیون فضیلت بود. "عمار طعمه" رئیس فراکسیون پارلمانی فضیلت گفت: «با توجه به چالش های بزرگ امنیتی موجود و تحولات منطقه و تشنجهای رو به تشدید، پایبندی به وحدت عراق و تحکیم یکپارچگی اقشار مختلف ملت و خودداری از هرگونه اقدام یا تصمیمی که به شکاف و قطع رابطه و درگیری منجر شود را امری بسیار ضروری می دانیم.  با توجه به این حقیقت ها، ما مخالفت خود با تصمیم برخی از احزاب کردی مبنی بر برگزاری همه پرسی برای استقلال اقلیم کردستان را اعلام می کنیم. این همه پرسی هیچ پایه و اساس قانونی ندارد و بر خلاف قانون اساسی عراق است.

از سوی دیگر "طارق حرب" کارشناس حقوقی عراقی با تایید گفته های "عمار طعمه"، گفت: کردستان زیرساخت های لازم برای تاسیس یک کشور مستقل را ندارد و جدایی آن از بغداد باعث از بین رفتن میلیاردها دلار پولی می شود که سالیانه به عنوان ۱۷% از بودجه ی عراق دریافت می کند. همچنین در صورت جدایی اقلیم کردستان حقوق های رئیس جمهور و وزرا و نمایندگان و مقامات عالیرتبه ی کردی نیز قطع خواهد شد. چرا که اقلیم کردستان علاوه بر اینکه تنها ۱۵% از جمعیت عراق را تشکیل می دهد، یک سوم از پست های کشور را در اختیار دارد.وی در مورد اصول قانونی برگزاری همه پرسی گفت: مرجعیت سیاسی و قانونی این گونه اقدامات قانون اساسی عراق است. این مسائل تنها مرتبط به خواسته ی اقلیم کردستان نیست. این یک موضوع ملی مرتبط به تمام کشور عراق است و نه تنها اربیل. لذا دولت مرکزی به عنوان نماینده ی کل کشور عراق باید در این مورد تصمیم گیری کند، و دولت اقلیم کردستان نیز به عنوان جزئی از عراق حق ابراز نظر در این مورد را دارد.حیدر العبادی نخست وزیر عراق نیز به نوبه ی خود در مورد همه پرسی اقلیم کردستان گفت: عراق تابع قانون اساسی به عنوان تنها مرجع تنظیم رابطه میان دولت مرکزی و اقلیم کردستان است.

دفتر رسانه ای نخست وزیر با انتشار بیانیه ای تاکید کرد: هر گونه تصمیم گیری در مورد سرنوشت عراق باید در چارچوب قانون اساسی باشد. این گونه تصمیم گیری ها مربوط به تمام عراق است و نه به یک طرف خاص. لذا همه ی مردم عراق باید در مورد سرنوشت کشور خود نظر بدهند و هیچ گروهی نمی تواند به تنهایی و بدون توجه به نظر دیگران، سرنوشت خود را تعیین کند.العبادی همیشه تلاش کرده است در روابط خود با اقلیم کردستان، در چارچوب قانون اساسی عمل کند. در روز شنبه مسعود بارزانی طی تماسی تلفنی با حیدر العبادی، اوضاع سیاسی و امنیتی و اقتصادی کشور و همچنین وضعیت عملیات موصل و پیروزی های به دست آمده و ادامه ی هماهنگی میان نیروهای مختلف نظامی از جمله نیروهای پیشمرگ برای تکمیل آزادسازی مناطق باقی مانده و نابودی کامل داعش بحث و گفتگو کردند. در این گفتگوی تلفنی، دو طرف بر اهمیت اتحاد و دوری از هرگونه اقدامی که بر پیروزی های نظامیان عراقی بر علیه داعش تاثیر منفی بگذارد تاکید کردند. بویژه اینکه نیروهای عراقی در آستانه ی پیروزی نهایی و نابودی تروریستها و ایجاد ثبات در مناطق آزاد شده هستند و رسیدن به این هدف نیازمند تلاش بیشتری در این زمینه است.اما در این گفتگو هیچ اشاره ای به تصمیم احزاب کردی نشده و بنا به گزارش منابع موثق واژه ی «همه پرسی» در این مکالمه شنیده نشده است.در این میان بارزانی هنوز نتوانسته است حمایت قابل توجهی از داخل یا خارج عراق به دست آورد."مسعود حیدر" نماینده ی فراکسیون کوران در پارلمان ـ که یکی از بارزترین مخالفان مسعود بارزانی به شمار می رود ـ گفت: این پارلمان اقلیم کردستان است که باید در مورد همه پرسی تصمیم بگیرد و این خواسته ی اصلی ِ ماست. مهمترین موضوع مرتبط به همه پرسی، بررسی وضعیت داخلی اقلیم کردستان و وضعیت عراق و حتی شرایط منطقه ای و بین المللی است. ترکمان های عراقی نیز که همیشه مخالف برنامه ها و تصمیمات مسعود بارزانی بودند، موضع مشابهی دارند. "ارشد الصالحی" رئیس فراکسیون «الجبهه الترکمانیه» در روز شنبه گفت: دولت اقلیم کردستان ادعا می کند که می خواهد از عراق جدا شود. اما مشخص نیست که آنها تصمیم دارند طبق مرزهای اداری سه استان خود از عراق جدا شوند، یا می خواهند مناطق دیگری را هم بلعیده و به خاک کردستان ملحق کنند! اقلیم کردستان باید این موضوع را به صورت شفاف و مستقیم با دولت مرکزی عراق بررسی کند و صدور بیانیه های رسانه ای کافی نیست. اگر قرار است اقلیم کردستان چنین کاری بکند [ملحق کردن مناطق جدید به خاک اقلیم کردستان]، این اقدام نتیجه ای جز فروپاشی وحدت ارضی عراق نخواهد داشت.اما برخی دیگر از فراکسیون های عراقی علاوه بر غیر قانونی خواندن موضوع همه پرسی، ادعا کردند که این همه پرسی توطئه ای برای حفاظت از امنیت ملی اسرائیل است."صادق اللبان" نماینده ی فراکسیون پارلمانی مستقلون در پارلمان عراق گفت: همه پرسی کردها برای جدایی از عراق یک توطئه ی صهیونیستی است. ملت کردستان باید با وحدت ملی با این تصمیمات مقابله کنند."رزاق الحیدری" نماینده ی فراکسیون بدر در پارلمان عراق نیز با اعلام مخالفت با طرح همه پرسی گفت: دولت اقلیم کردستان باید از دیکتاتوری خودداری کند. اگر قرار است همه پرسی کردستان برگزار شود، باید تحت نظارت دولت مرکزی باشد.اما نیروهای حشد الشعبی که روابط متشنجی با کردستان و نیروهای پیشمرگ دارند، بارها از سوی مقامات کردستان هدف اتهامات زیادی از جمله قانون شکنی و تجاوز به غیر نظامیان در مناطق جنگی قرار گرفته اند. "محمد مهدی البیاتی" یکی از فرماندهان حشد الشعبی در روز جمعه گفت: «مطرح شدن موضوع استقلال کردستان، تلاشی برای سوء استفاده از مشغول بودن نیروهای حشد الشعبی در عملیات موصل است. وی از کردها خواست اگر اصرار دارند که استان کرکوک جزو کردستان است، با نیروهای پیشمرگ شهر الحویجه را آزاد کنند.آنچه گفته شد بخشی از مخالفت های اعلام شده با تصمیم همه پرسی است و به نظر می رسد مقامات اقلیم کردستان از این مخالفت ها غافلگیر نشده اند. بویژه اینکه نظر اکثر احزاب و گروه های عراقی قبل از تصمیم گیری احزاب کردستانی در این زمینه نیز کاملا واضح بود. اما اتفاقی که می تواند کمر اقلیم کردستان را بشکند، بیانیه ها و موضع گیری ها و هشدارهای خارجی در مورد اجرای همه پرسی است.

آلمان در روز پنجشنبه اعلام کرد از برنامه های اقلیم کردستان برای اجرای همه پرسی در سپتامبر آینده نگران است و هشدار داد که چنین اقدامی می تواند تشنج های منطقه ای را تشدید کند و مقامات اقلیم کردستان را از انجام این برنامه برحذر داشت.واشنگتن نیز در روز پنجشنبه اعلام کرد برگزاری همه پرسی در مورد استقلال اقلیم کردستان عراق ممکن است تمرکز توجه ها برای مبارزه با گروه داعش را مختل کند.ترکیه نیز علاوه بر روابط نسبتا خوبی که با کردستان دارد، این بار از اقدامات بارزانی و رویای استقلال او حمایت نکرد. "بن علی ییلدریم" نخست وزیر ترکیه در روز جمعه برنامه ی کردهای عراق برای برگزاری همه پرسی در مورد استقلال کردستان را اقدامی غیر مسئولانه  توصیف کرد و افزود: منطقه ما مشکلات کافی دارد و ما فکر نمی کنیم که درست باشد یک منطقه مشکل زای دیگر درست کنیم.جمهوری اسلامی ایران  نیز در روز شنبه صراحتا اعلام کرد که تصمیمات خودسرانه ی کردستان باعث تشدید مشکلات کشور عراق خواهد شد.علاوه بر مطالب یاد شده، نظرسنجی های انجام شده در اقلیم کردستان نشان می دهد که اکثر مردم کردستان اعتماد خود به احزاب حاکم در اقلیم کردستان را از دست داده اند و اطلاعات به روز شده در کمیساریای انتخابات کردستان حد اکثر ۲۵% از جمعیت دارای شرایط رأی دادن در استان های اقلیم کردستان است.

تاریخ:۱۳۹۶