دوسالانه هنر ونیز که به بینال ونیز مشهور است امسال ۱۲۹ ساله شد. اکنون شصتمین دوره از این نمایشگاه که به عنوان کهن ترین و مهم‌ترین نمایشگاه بین‌المللی هنر معاصر شناخته می‌شود از شنبه ۲۰  آوریل آغاز شده  (پیش افتتاحیه در روزهای هفده، هجده و نوزده آوریل) و تا یکشنبه ۲۴ نوامبر ۲۰۲۴ ادامه خواهد داشت. کیوریتی (نمایشگاه‌گردانی) دوسالانه امسال که با شعار «خارجی‌ها همه‌جا» شروع به کار کرد به عهده «آدریانو پدروسا» از کشور برزیل است. «پدروسا» در این خصوص می گوید: «من به عنوان اولین کسی که از آمریکای لاتین و نیمکره جنوبی جهان، به کیوریتی  نمایشگاه بین‌المللی هنر ونیز رسیده، بسیار مفتخر و سپاسگزارم».

«آدریانو پدروسا» که از سال ۲۰۱۴ میلادی، مدیر هنری موزه هنر سائو پائولو است، تا کنون نمایشگاه های متعددی از جمله تاریخچه رقص (۲۰۲۰) و تاریخ برزیل (۲۰۲۲) را مدیریت کرده است.در سال ۲۰۲۳ جایزه «آدری ایرماس» توسط مرکز مطالعات کیوریتوری کالج بارد نیویورک به «پدروسا» اعطا شد.

پیشینه دوسالانه ونیز

دوسالانه ونیز که نمایشگاهی بزرگ  از آثار هنری معاصر است، سال ۱۸۹۵ به منظور ارائه هنر جدید از سراسر جهان پایه گذاری شد و رفته رفته هر کشوری با هدف بیان هنر خود، غرفه ای را در آن تشکیل داد. از همان بدو تأسیس این جشنواره به ترویج گرایش های هنری نوین پرداخته و میزبان هنرمندان بیشماری از سراسر جهان شد.با جهانی‌شدنِ جشنواره، هنرهای ارائه‌ شده هم منحصر به تجسمی نمانده و پای هنرهای دیگر نیز به این نمایشگاه باز شد. در سال ۱۹۳۲، دوسالانه ونیز اولین جشنواره فیلم جهان را برگزار کرد که تا به امروز در کنار جشنواره های موسیقی (از سال ۱۹۳۰)، تئاتر (از سال ۱۹۳۴)، معماری (از سال ۱۹۸۰) و رقص (از سال ۱۹۹۹) رویداد های فرهنگی و خاص دوسالانه را تشکیل می دهند.

شیرهای طلایی یک عمر دستاورد دوسالانه هنر ۲۰۲۴

شیرهای طلایی یک عمر دستاورد شصتمین دوره دوسالانه هنر ونیز، صبح روز شنبه ۲۰ آوریل در طی مراسم افتتاحیه و اهدای جوایز، به «آنا ماریا مایولینو» هنرمند برزیلی (ایتالیایی الاصل)  و «نیل یالتر» هنرمند ترک (مقیم پاریس) اهدا شدند. در این مراسم که در سالن «کا جوستینیانی» شهر ونیز و با حضور شخصیت هایی چون «پیِترانجلو بوتافوئوکو» که ریاست این دوره را به عهده دارد، «لویجی برونیارو» شهردار ونیز، «جنارو سن جولیانو» وزیر فرهنگ ایتالیا و «آدریانو پدروسا» نمایشگاه گردان برزیلی این دوره برگزار شد، هیئت داوران بین المللی متشکل از «جولیا برایان ویلسون»، کیوریتور یا نمایشگاه گردان آمریکایی و استاد دانشگاه کلمبیا، «آلیا سواستیکا» از اندونزی، «چیکا اوکه آگولو» از نیجریه، «النا کریپا» از ایتالیا و «ماریا اینس رودریگز» از فرانسه و کلمبیا، تصمیم گرفتند علاوه بر دو جایزه طلا و یک شیر نقره، سه جایزه ویژه به هنرمندان و بهترین غرفه اهدا کنند.

استرالیا برنده شیر طلایی «بهترین مشارکت ملی»

در این میان، شیر طلایی بهترین مشارکت ملی به پروژه «کیت و کین[1]» پاویونِ استرالیا اعطا شد. این پروژه به روایت داستان بومیان استرالیا یا همان ساکنان اولیه قاره استرالیا می پردازد که از ده‌ها هزار  سال پیش از ورود اروپائیان به این سرزمین، در آنجا زندگی می‌کرده‌اند. هدف این پروژه، ارائه نگاهی نو به تاریخ و یادآوری پیوندهای خویشاوندی است که همه انسان ها را به هم پیوند می دهد.

«آرچی مور»، هنرمندی است که نقاشی دیواری وسیع و چیدمان (اینستالیشن) بزرگی در بینال ونیز ایجاد کرده است که نمایانگر تاریخ هزاران ساله بومیان استرالیاست. وی می گوید: «من می خواستم نشان دهم که همه ما بر روی زمین توسط یک شبکه بزرگ خویشاوندی به هم متصل شده ایم».بنابراین هدف پروژه «کیت و کین» نیز ترویج صلح، احترام و مسئولیت متقابل انسان ها در قبال یکدیگر است. این پیامی است که همیشه در میان آثار «آرچی مور» وجود داشته است.

پروژه‌ «کیت و کین» نیز مانند دیگر دوسالانه‌های «آدریانو پدروسا»، دید مردم بومی را بیان می کند و بازگوی داستان‌های است که اغلب ناگفته مانده و به فراموشی سپرده شده اند. «آرچی مور» در این باره می گوید: «من می‌خواستم این داستان‌های ناگفته را بازگو کنم و به لطف مطالبی که درباره خانواده‌ام در آرشیو پیدا کردم موفق به این کار شدم و از این طریق افراد و داستان‌های جدیدی را کشف کردم. همیشه می‌خواستم در یک رویداد بین‌المللی مثل بینال ونیز، صدای آنها باشم».

جایزه تقدیر ویژه «مشارکت ملی» به هنرمندی از کوزوو

جایزه تقدیر ویژه مشارکت ملی به پروژه ای تحت عنوان «پژواک سکوت های فلز و پوست» از «دورونتینا کاستراتی» هنرمند اهل جمهوری کوزوو اعطا شد. «پژواک سکوت های فلز و پوست » پروژه ای است که به کار صنعتی زنانه و فرسودگی بدن زنان کارگر اشاره دارد.پس از جنگ ویرانگر بالکان، استفاده گسترده از نیروی کار زنان در صنایع سبک کوزوو، توهم استقلال مالی و مشارکت اجتماعی برابر را در زنان ایجاد کرد. ولی در عمل زنان کارگر خود را در دام سیستمی دیدند که در واقع ادامه همان نظام قدیمی بر پایه الگوهای سنتی نقش‌های جنسیتی بود و زنان را از نظر اقتصادی آسیب‌پذیرتر و از نظر سیاسی حاشیه‌ نشین تر می‌کرد. نصب مجسمه ای از «دورونتینا کاستراتی» با محتوای شفاف و سرد هندسی، نگاهی نافذ به پیچیدگی وضعیت زنان در بافت اجتماعی پس از جنگ کشور را ارائه می‌دهد.

اهدای شیر طلایی بهترین شرکت کننده به هنرمندان بومی نیوزلند

شیر طلایی بهترین شرکت کننده شصتمین دوره دوسالانه ونیز به مجموعه «ماتآهو» که توسط زنان هنرمند مائوری «بریجت رویتی»، «ارنا بیکر»، «سارا هادسون» و «تری ته تائو» تشکیل شده بود، اعطا شد.

«تاکاپائو» یک حصیر ریز بافت است که به طور سنتی در برخی مراسم به ویژه در هنگام زایمان استفاده می شود. در فرهنگ مائوری ها که اقوام بومی نیوزلند هستند، رحم مادر به عنوان فضایی که در آن، کودکان با خدایان ارتباط برقرار می کنند، معنایی مقدس دارد.«تاکاپائو»، لحظه تولد را به عنوان گذار بین روشنایی و تاریکی، «ته آو ماراما» (قلمرو نور) و «ته آو اتوا» (قلمرو خدایان) بیان می کند. چیدمان «تاکاپائو» که از زاویه های متعدد قابل مشاهده است، ساختار پیچیده خود را در بازی نور و سایه بر روی الگوهای در هم تنیده نشان می دهد.بانوان هنرمند مائوری اعلام کردند: «ما از «آدریانو پدروسا» بابت ایجاد فضایی مناسب برای بیان صداهای مختلف بومی در این بینال، تشکر می کنیم. این خیلی مهم است که ما بومیان نیز برای بیان خود یک تریبون در ونیز داشته باشیم و جایزه ای که دریافت کردیم را به خانواده هایمان تقدیم می کنیم که برای رساندن ما به اینجا بسیار تلاش کردند».

بانوی نیجریه‌ای برنده شیر نقره‌ای «هنرمند جوان آینده‌دار»

شیر نقره‌ای برای یک شرکت‌کننده جوان آینده‌دار در شصتمین نمایشگاه بین‌المللی هنر دوسالانه ونیز به «کریمه آشادو» انگلیسی ـ نیجریه‌ای اهدا شد. آثار  «کریمه آشادو» به محیط‌های شهری و اجتماعی نیجریه مربوط می‌شود.هنرمند انگلیسی ـ نیجریه‌ای با ویدیویی تحت عنوان  «پسران ماشینی» و مجسمه‌های برنجی مرتبط با آن، کلیشه های جنسیتی را  به چالش می‌کشد و با نگاهی فمینیستی، نا امنی اقتصادی و آسیب پذیری مردان جوانی که از  کشتزارهای شمال نیجریه به لاگوس مهاجرت کرده اند را به تصویر می کشد. در این ویدئو شاهد نقدی ظریف از عملکرد مردان هستیم.

امسال دو جایزه ویژه نیز به شرکت کنندگان اهدا شدند:

نخست، «سامیه حلبی»، هنرمند، معلم و فعال سیاسی با سابقه فلسطینی که هیئت داوران با جایزه ای ویژه از او تقدیر کردند. تعهد این بانوی هنرمند فلسطینی به سیاست، با رنج مداوم مردم فلسطین پیوند خورده و نقاشی مدرنیستی اش، با عنوان «سیاه زیباست»، نه تنها حاکمیت تخیل، بلکه اهمیت همبستگی  جهانی را نیز نشان می دهد.

آثار هنری «سامیه»، ترکیبی است از نقاشی انتزاعی و کنشگری سیاسی. بوم های نقاشی اش تلفیقی از رویکرد عمیق آکادمیک و روح پر جنب و جوش انقلابی را منعکس می کنند. در واقع، پویایی هنر در آثار این هنرمند، بیننده را به تجربه ای درونی از مبارزه و رهایی دعوت می کند.جایزه ویژه دیگر به هنرمند آرژانتینی «لا چولا پوبلته» اهدا شد که در آثارش با شوخ طبعی خاصی، سوء استفاده ها، تعصبات و کلیشه های علیه  بومیان را محکوم می کند. «لا چولا پوبلته» اولین هنرمند دگرباشی است که در دوسالانه  ونیز  جایزه می گیرد. هنر چند منظوره او که شامل آبرنگ، پارچه و عکاسی است، از طرفی به شمایل نگاری مذهبی غربی نزدیک می شود و از سوی دیگر مناسک بومی آمریکای جنوبی و آبا و اجدادیش را با رنگ و بویی دگرباشانه و غیر معمول به تصویر می کشد.دوسالانه ونیز به مدت ۶ ماه برپاست و از ویژگی های نمایشگاه امسال، حضور ویژه هنرمندان بومی و هنرمندان کوئیر در این رویداد است.