میراث فرهنگی، تاریخ و زبان همواره برای مردم سند بسیار محترم و عزیز می باشد. در راستای آرزوهای مردم استان و برای حفاظت میراث فرهنگی سند، در سال 1976 یک "مرکز فرهنگ" در اداره آموزش و پرورش ایجاد شد که در سال 1988 به عنوان یک دپارتمان اداری راه اندازی شد. در ابتدا با عنوان «اداره فرهنگ، گردشگری، ورزش، امور جوانان و رفاه اجتماعی» تأسیس شد. بعدها به «اداره فرهنگ و گردشگری» مختصر گردید. اخیراً در سال 2009، به دو بخش «اداره فرهنگ» و «اداره گردشگری» تقسیم شده است.

در اوایل سال 2010،   126 مکان و بنای باستانی از جمله چند موزه توسط دولت فدرال (وزارت باستان شناسی و موزه ها) به اداره فرهنگ دولت سند، منتقل شد. در آوریل 2011، مهم‌ترین مکان‌های باستان‌شناسی، بناهای تاریخی و موزه‌های باقی‌مانده در نتیجه لغو «فهرست همزمان»[1] از قانون اساسی 1973 پاکستان، به اداره فرهنگ تحویل داده شد. به دلیل گسترش دامنه فعالیت تغییر ساختار ا به یک مرکز اداری مستقل ضروری بود.اداره فرهنگ، میراث فرهنگی ایالت سند را در داخل و خارج از کشور ترویج می کند.

• حمایت از فعالیت های ادبی از طریق ایجاد و نگهداری کتابخانه های عمومی، انتشار کتاب و حمایت از علما و روشنفکران.
• حفاظت از بناهای تاریخی : مدیریت و نگهداری میراث  فرهنگی از طریق؛ حفاظت از اماکن و بناهای باستانی را انجام می دهد.
•  برای رفاه روشنفکران - نویسندگان، شاعران و هنرمندان - در سند تلاش می کند.

 این بخش به خوبی مجهز و منابع کافی برای دستیابی به اهداف مذبور را دارد.

این دپارتمان از طریق دوازده (12) کتابخانه عمومی که در شهرهای بزرگ استان سند تأسیس شده اند، از فعالیت های ادبی پشتیبانی می کند،  همچنین راه اندازی تعداد بیشتری در دستور کار می باشد. این کتابخانه‌ها علاوه بر فعالیت‌های درسی ، به‌عنوان مراکز فرهنگی عمل می‌کنند که در آن فعالیت‌های مشترک، فوق برنامه و فرهنگی به طور منظم چه در تالارها و چه در سالن‌های موجود برگزار می‌شود. انتشار کتاب یکی از ویژگی های منظم این بخش است. همچنین از دانش پژوهان، فرهیختگان، نویسندگان و شاعران دعوت می شود تا مقالات پژوهشی و شعر خود را در همایش ها و سمینارهای گروه ارائه کنند. این مدیریت در نظر دارد شبکه کتابخانه های عمومی خود را در تمام شهرستان های ایالت سند گسترش دهد.

حفاظت از مکان های باستانی، بناهای تاریخی و موزه ها که اخیراً منتقل شده اند، یک وظیفه چالش برانگیز پیش روی اداره فرهنگ است. با این حال، این بخش آماده است تا انتظارات مردم سند و همچنین کارشناسان، متخصصان و باستان شناسان محلی و بین المللی را برآورده کند. حفاظت از بناهای میراث استان از طریق سیستم نظارتی بر قانون میراث فرهنگی سند (حفاظت) در سال 1994 انجام می شود. یک بخش میراث در اداره راه اندازی شده است تا کلیه موارد ثبت و حذف عناوین میراث فرهنگی تحت قانون را بررسی کند.

 تأسیس صندوق مالی خیریه برای نویسندگان، شاعران و هنرمندان نیازمند تاسیس شده است و کمک بلاعوض برای کمک هزینه های تحصیلی  یکی از برنامه های اداره رفاه فرهیختگان است.

                              

سید ذوالفقار علی شاه وزیر 

رییس

                              

                                                               

                                                                                               

خالد چاچار

دبیر

محوطه های باستان شناسی

سند یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان است که مکان ها و بناهای تاریخی و باستانی بسیاری را در خود جای داده است. اعتبار و جذابیت متمایز آنها منعکس کننده دوره های مختلف تاریخی است که در گذر زمان با هم ترکیب شده اند تا چنین فرهنگ و میراث غنی را ایجاد کنند.

برای بازدیدکنندگان امروزی، بناهای باستانی فرصتی عالی برای سفر در این  منظره استثنایی از فرهنگ و تاریخ است که اثری ماندگار در هر منطقه از کشور بر جای گذاشته است.

اهمیت بسیاری از مکان ها و بناهای باستانی سند نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح جهانی شناخته شده است. یونسکو دو مکان باستان شناسی سند را در فهرست میراث جهانی قرار داده است که عبارتند از: موئن جودارو (یا موهن جودارو)[2]  و  گورستان ماکولی[3]  در ناحیه تاتا.

شناخته شده ترین مکان ها و بناهای باستانی سند موئن جودارو (یا موهن جودارو) است که یک شهر باستانی تمدن دره سند است که بین 2600 تا 1900 قبل از میلاد شکوفا شد. این یکی از اولین شهرهای جهان و هند باستانی است که همزمان با تمدن های مصر باستان، بین النهرین و کرت وجود دارد. ویرانه های باستان شناسی این شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

در واقع صدها مکان باستانی کشف شده و تعداد بی شماری مکان های باستانی کشف نشده در سند وجود دارد. تا همین اواخر، اداره فرهنگ، دولت سند، نگهبان تنها چند مکان و بنای باستانی شناخته شده بود. خانم ساسوی پالیجو، وزیر فرهنگ سند، اندکی پس از به عهده گرفتن مسئولیت ، از دولت فدرال، به ویژه نخست وزیر پاکستان درخواست انتقال کرده اند ، برای تمامی مکان های باستانی که در محدوده سرزمینی  ایالت سند می باشد ولی توسط اداره فدرال باستان شناسی و موزه ها (DOAM) مدیریت و کنترل می شود. تلاش های او زمانی به ثمر نشست که در اوایل سال 2010، 126 مکان و بنای باستانی از جمله چند موزه توسط دولت فدرال به ، وزارت فرهنگ سند ، تحت دستورالعمل های نخست وزیر منتقل شد.

به منظور حصول اطمینان از نگهداری و حفظ و مراقبت مناسب از این مکان ها، اداره فرهنگ در نظر دارد با تشکیل "کمیته های حفاظت باستان شناسی" در سطح  نمایندگی در ایالت سند، مردم محلی را به کارگیری کند. آگهی عمومی در روز 19 مرداد 1390 در روزنامه های معتبر کشور منتشر شده است که به موجب آن از کلیه علاقه مندان و متخصصین/کارشناسان تقاضا شده است مدارک خود را برای به ارزیابی و انتخاب به این کمیته ها ارسال کنند.

بناهای یادبود هالا (آرامگاه میرس)، ماتیاری

این قبرستان وسیعی است که قدمت آن به نیمه اول قرن نوزدهم میلادی باز می گردد.

این قبرستان به دو قسمت با تعدادی قبر مقبره کوچک و یک مسجد تقسیم شده است.

موهنجو-دارو ،لارکانا

موهنجو-دارو ،لارکانا در ناحیه لارکانای سند، در وسط دشت سیلابی دره رود سند، در حدود 28 کیلومتری (17 مایلی) از شهر لارکانا واقع شده است.

موهنجو-دارو به احتمال زیاد یکی از بزرگترین شهرهای تمدن باستانی دره سند بوده است

سودران جو تول ، تاندو محمد خان. استوپای بودایی

سایت استوپا در حومه شرقی شهر بزرگی قرار دارد که همه آن با خفاش‌های  آجری و مقدار زیادی سفال پر شده است.

موزه های تحت پوشش

موزه قصر موهاتا، کراچی

کاخ موهاتا مایه مباهات برای شهروندان کراچی است زیرا در آرزوی تبدیل شدن به موزه ای با جایگاه بین المللی و چراغ امید  این شهر است.

موزه موهنجو دارو، لارکانو

برخی از اشیاء مهم، تصاویر منقش بر روی دیوار. یک نمای خیالی زیبا از شهر موهنجو دارو با رودخانه سند در پس‌زمینه آن که بر روی دیوار کشیده شده است، توسط ویترین‌های موزه احاطه شده است. .

موزه ملی پاکستان، کراچی

این موزه نمایانگر منظره کاملی از میراث فرهنگی پاکستان از عصر حجر تا زمان تولد پاکستان است. همه گالری ها به ترتیب زمانی راه اندازی شده اند.

موزه خانه قائد اعظم، کراچی

موزه خانه قائد اعظم که عموماً به عنوان خانه کارکنان پرچم شناخته می شود یک بنای یادبود ملی مهم در قلب شهر است. یک ساختمان واقع در تقاطع شاهراه فیصل و جاده فاطمه جناح، کانتون کراچی

موزه باستان شناسی، Umerkot

اشیاء مورد توجه ویژه موزه عبارتند از: تعداد زیادی از سکه های دوره مغول، برخی از تفنگ های قدیمی، تپانچه، شمشیر، تیر زره، کمان، کلاه خود و سایر مواد جنگی، نسخه های خطی، نقاشی، اسناد سلطنتی، نمونه های خوشنویسی در گالری ها و لابی ها به نمایش گذاشته شده است. بزرگنمایی های عکسی که زندگی ثارپرکار را به تصویر می کشد بر روی دیوارهای موزه نصب شده است.

موزه استان سند، حیدرآباد

موزه استان سند در موقعیت فعلی خود به دو بخش تقسیم می شود، یعنی گالری های نمایش و بخش فضای باز. نمای داخلی خانه سندی، تزئین شده با اشیاء نگهدارنده خانه و ماکت به اندازه واقعی که نشان دهنده یک خانواده در حالتی آرام و زندگی عادی است. پس زمینه شهر قدیمی تاتو را با صید به تصویر می کشد.

بناهای میراث فرهنگی

ساختمان های میراث فرهنگی، بخش جدایی ناپذیر از تاریخ معماری سند هستند که بسیاری از آنها ارزش زیادی در این میراث دارند. سند به دلیل معماری تاریخی که به خوبی حفظ شده، از جمله ساختمان های دوران استعمار، مشهور است. به منظور حفظ و حراست از اماکن باستانی و اشیاء معماری، تاریخی، باستان شناسی، هنری، قومیتی، مردم شناسی و منافع ملی در استان سند، قانون میراث فرهنگی سند در سال 1994 تصویب شد. بر این اساس، کمیته مشورتی دولت سند تحت ریاست دبیر ارشد سند تشکیل شده است و متشکل از شش عضو دیگر است که نیمی از آنها در زمینه های معماری، باستان شناسی، تاریخ، حفاظت و غیره متخصص هستند. دولت سند به توصیه کمیته مشورتی، یا پس از دریافت اطلاعات می تواند هر مکان  یا شی با ارزش تاریخی، فرهنگی و معماری را میراث حفاظت شده اعلام کند. اطلاعیه ای در این خصوص صادر و در روزنامه های پیشرو به منظور اطلاع مالک یا صاحبان آنها  منتشر می کند که در صورت اعتراض  ظرف یک ماه فرصت رسیدگی داشته باشد. یک کمیته فنی از کمیته مشورتی وجود دارد که معیارهای جامع (فرم ارزیابی کمی) را برای اعلام هر ملک به عنوان میراث حفاظت شده ایجاد کرده است. زمانی که ملکی به عنوان میراث حفاظت شده اعلام شد و پس از استماع ایرادات، ابلاغیه تایید شد، حتی مالک آن ملک می تواند بدون اخذ تایید رسمی از کمیته مشورتی، تغییراتی در نما، معماری یا ساختار آن ایجاد کند. یک معیار مشخص برای حذف بنای میراث حفاظت شده وجود دارد. درخواست‌هایی که برای حذف فهرست به اداره فرهنگ ارائه می‌شود، در کمیته مشورتی مطرح می‌شود که همان کمیته فنی را ارجاع می‌دهد. کمیته مذکور دلایل چنین درخواستی را بررسی و گزارش خود را تهیه می کند. تصمیم نهایی با کمیته مشورتی است. معاونت فرهنگی کمیته مشورتی را به صورت دبیرخانه ای حمایت می کند و دبیر فرهنگ نیز دبیر کمیته مذکور است.

قبرستان تپه ماکلی، تاتا

ماکلی، گورستان  وسیعی است که دارای گورهایی از تخته سنگ و گچ بری شده با آهک و غیره متعلق به دوره سلسله سوما است. یکی از بزرگترین مکان های تدفین در جهان است که در مساحتی به وسعت 10 کیلومتر مربع در نزدیکی شهر تاتا در استان سند پاکستان گسترده شده است. این مکان تقریباً 500000 تا 1 میلیون مقبره را در خود جای داده است که در طی یک دوره 400 ساله ساخته شده اند. گورستان ماکلی دارای چندین بنای بزرگ تدفین متعلق به خانواده سلطنتی، قدیسان مختلف صوفی و ​​علمای محترم است. این مکان در سال 1981 به عنوان یک "میراث برجسته" از تمدن سندی بین قرن های 14 و 18 به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

موهنجودارو، لارکانا

موهن جو دارو در ناحیه لارکانو سند، پاکستان، در وسط دشت سیلابی دره رود سند، در حدود 28 کیلومتری (17 مایلی) از شهر لارکانو واقع شده است.

این  محل در زمان تمدن دره سند برجسته بود و به شهر اجازه می داد تا بالای دشت اطراف بایستد، اما طغیان رودخانه از آن زمان تا کنون بیشتر آن را در گل و لای مدفون کرده است. این سایت  باستانی یک موقعیت مرکزی بین رود سند و رود غار حکرا می باشد. رود سند هنوز به سمت شرق سایت جریان دارد. اما بستر رودخانه غار حکرا در سمت غربی اکنون خشک است. موهنجو-دارو به احتمال زیاد یکی از بزرگترین شهرهای تمدن باستانی دره سند بعد از هاراپا[4] بوده است.

کتابخانه های عمومی

جامعه باسواد و جوانان تحصیلکرده همواره ملزم به مشارکت در تمدن سازی و رسیدن به آرمان های ملی است. به همین دلیل اداره فرهنگ برای راه اندازی 18 کتابخانه در شهرهای مختلف ایالت سند تلاش زیادی کرده است.  همچنین بسیاری از کتابخانه‌های دیگر نیز در حال آماده‌سازی هستند. هدف توسعه حداقل یک کتابخانه عمومی در هر شهرستان مرکزی و سایر شهرهای بزرگ استان است.

کتابخانه ساچال سرمست، خیرپور.

اداره فرهنگ دولت سند با درک ضرورت فعالیت های آکادمیک برای فعالیت های اجتماعی مردم، از دیدگاه برنامه های فرهنگی و آموزشی، این کتابخانه در سال 1985 در منطقه مرکزی خیرپور تأسیس شد .این مجموعه دارای یک سالن زیبا با 350 صندلی  دارای دستگاه تهویه مطبوع است. آکادمی دارای دو استراحتگاه است، یک فروشگاه نیز در محوطه آکادمی وجود دارد. این آکادمی دارای یک دفتر و کتابخانه ویژه است که رزیدانس را نیز اداره می کند.

کتابخانه شمسول علما داودپوتا، حیدرآباد

کتابخانه عمومی در دبیرستان NJV کراچی راه اندازی شد. در سال 1962، به حیدرآباد آورده شد و به طور موقت در سالن کالج مسلمان سند حیدرآباد مستقر شد. در سال 1965 ساختمان جدیدی با نام کتابخانه استانی سند حیدرآباد در محوطه فعلی آن ساخته شد.

در ژوئیه 1971،  وارثان دکتر عمر بن محمد داودپوتو مجموعه کتاب های وی را به همراه مبلمان و سایر لوازم جانبی این محقق بزرگ سند را به این کتابخانه اهدا کردند، دولت سند خرسند شد که نام آن را به نام دکتر تغییر دهد. از این رو، این کتابخانه توسط اداره آموزش و پرورش سند به نام "کتابخانه دولتی داودپوتو سند" نامگذاری شد.

مراکز فرهنگی

اداره فرهنگ، دولت سند، سنگر تمام فعالیت های فرهنگی در استان است. هماهنگی، سازماندهی و تسهیل برنامه های فرهنگی و ارائه اطلاعات و کمک به هنرمندان و سازمان های فرهنگی. از مجموعه تلاش‌های  این اداره به طیف وسیعی از فرصت‌های هنری و فرهنگی برای  شهروندان و بازدیدکنندگان می باشد.

در حال حاضر این اداره دارای امکانات فرهنگی زیر است:

• سه مجتمع فرهنگی بر روی زیارتگاه اولیای عارف (صوفی) بزرگ / شاعران
• مجتمع فرهنگی سند-بیت شاه در حرم شاعر بزرگ صوفی سند شاه عبدالله است.
• لطیف بهیتای; مجموعه فرهنگی سهوان در جوار مقبره عثمان مروندی لعل شهباز قلندر
•  مجموعه فرهنگی ساچال درازه شریف در جوار بقعه حضرت عبدالوهاب ساچال سرمست.

  همه این مجموعه ها دارای یک  سالن تئاتر در فضای باز، کتابخانه و گالری موزه هستند.

شبکه ای از طرح های توسعه فرهنگسراها در شهرهای مختلف استان مانند تتو، سنقر، بی نظیر آباد، عمرکوت، سوکور، تندو الله یار راه اندازی شده است. اکثر این مراکز هنوز در حال ساخت هستند.

دو سالن تئاتر روباز در این بخش وجود دارد. یکی در خیرپور و دیگری در لارکانو مستقر است. هر دو فعالیت های فرهنگی و سرگرمی را برای عموم مردم فراهم می کنند.

سه سالن نمایش وجود دارد. تالار ممتاز میرزا در موزه سند حیدرآباد و هر کدام یک سالن در کتابخانه یادبود لیاکات کراچی و کتابخانه سر شهنواز بوتو لارکانو.

 منبع:  https://sindhculture.gov.pk/