خطر اسلام گرایی رادیکال در قرقیزستان؛ بازی غرب با کارت دینی

رئیس فراکسیون چهارم شورای عالی قرقیزستان پیش از موعد به فعالیت خود در مجلس هفتم خاتمه داد. پس از آلتین‌بیک سلیمانوف از حزب «آلیانس» و باقیت توروبایِف از حزب «آتا جورت قرقیزستان» که از مجلس به دولت جابه‌جا شدند و آداخان مادوماروف از حزب «بوتون قرقیزستان» که با حکم دادگاه از سمت نمایندگی محروم شد، نورجیگیت قادربیکوف رئیس فراکسیون «ایمان نورو» داوطلبانه به مأموریت خود در پارلمان کشور پایان داد.

این رویداد پس از رسوایی مرتبط با فعالیت‌های بنیاد «ایمان» که زمانی به ابتکار آلمازبیک آتامابایف رئیس‌جمهور وقت و زیر نظر حزب «ایمان نورو» ایجاد شده بود، صورت گرفت. در ماه ژوئیه سال جاری، سرویس حسابرسی داخلی زیر نظر وزارت دارایی قرقیزستان، بازرسی عملکرد بنیاد مذکور را بر اساس نامه کمیته دولتی امنیت ملی آغاز کرد.

در نتیجه بازرسی، مشخص شد که در سال‌های 2014-2015، زمانی که نورجیگیت قادربیکوف ریاست بنیاد را بر عهده داشت، «ایمان» 5 میلیون و 104 هزار و 524 دلار دریافت کرد که 4 میلیون و 999 هزار و 674 دلار توسط آژانس همکاری و هماهنگی زیر نظر وزارت فرهنگ ترکیه (TICA) به منظور سازماندهی آموزش دینی در قرقیزستان اختصاص یافته بود.

پول ترکیه به کجا و به چه سمتی رفته است، مشخص نیست، زیرا طبق حسابرسی داخلی، امکان انجام حسابرسی کامل از فعالیت‌های بنیاد وجود ندارد، زیرا «ایمان» گزارش حسابداری یا تعدادی اسناد لازم برای مبلغ فوق را ندارد که برخلاف قانون حسابداری قرقیزستان است.

بر اساس نتایج این نتیجه‌گیری، قادربیکوف برای بازجویی توسط کمیته دولتی امنیت ملی احضار شد و پس از آن از سمت خود با تقدیم یک بیانیه به کمیسیون مرکزی انتخابات استعفا داد. در واقع، مقامات ذیصلاح باید زودتر با فعالیت‌های حداقل برخی از نمایندگان از حزب «ایمان نورو» برخورد می‌کردند. عجیب است که این حزب سیاسی که با شعار «قدرت دیندار پایه زندگی پربرکت است» در انتخابات شرکت کرد، وارد پارلمان شد. این نقض آشکار قانون فعلی در مورد عدم دخالت دین در سیاست است.

جالب‌ترین شخصیت این حزب همین نورجیگیت قادربیکوف است. وی در گذشته معاون اداره سیاست قومی، مذهبی و تعامل با جامعه مدنی نهاد ریاست جمهوری و وزارت فرهنگ، اطلاعات و گردشگری قرقیزستان بود. سپس واعظی شد که همه او را «حاجی» می‌نامیدند. علاوه بر این، یکی از رسانه‌های قرقیززبان حتی گزارش داده بود که رهبران طالبان به او علاقمند هستند، زیرا گفته می‌شد که افکار و نیات آنها با هم مطابقت داشت. آنگاه مولفان آن رسانه یک سوال معقول دادند: ایدئولوژی قادربیکوف تا چه حد به ساختن یک دولت اسلامی نزدیک است؟

شایان ذکر است که در طول رقابت‌های انتخاباتی، سعی بر این شد که حزب «ایمان نورو» از رقابت خارج شود. کمیسیون مرکزی انتخابات یک درخواست تجدیدنظر با امضای بیش از 120 نفر را دریافت کرد که آنها در آن خواستار برکناری «ایمان نورو» شده بودند، زیرا این حزب بر اساس دین و قومیت ایجاد شده است. با این حال، این درخواست بی‌پاسخ ماند و حتی این واقعیت که در طول دوره انتخابات، حامیان و مبلغان آن بارها در حال رشوه دادن به رأی‌دهندگان دستگیر شدند، تأثیری بر حزب نداشت.

جالب اینجاست که قادربیکوف واعظ بارها در دفاع از جنبش اسلامی «جماعت تبلیغ» که در بیشتر کشورهای مستقل مشترک المنافع ممنوع است، صحبت کرده است. این جنبش هم در سازمان همکاری شانگهای و هم در سازمان پیمان امنیت جمعی به عنوان افراط‌گرا شناخته می‌شود. با این حال، تمام تلاش‌ها برای یکسان‌سازی قوانین با سایر اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی در قرقیزستان به هر طریق ممکن مسدود شد.

یکی از این تلاش‌ها در فوریه 2023 صورت گرفت، زمانی که قرقیزستان قانون مبارزه با فعالیت‌های افراطی را تصویب کرد. بعد معلوم شد که در بین نمایندگان مجلس خیلی‌ها حاضرند از جماعت تبلیغ دفاع کنند و این در حالی است که به گفته کارشناسان، این جنبش اسلامی رادیکال است که فعالانه در حال تشکیل یک زیرساخت تروریستی در کشور ماست و شبه‌نظامیان دیگر کشورهای آسیای مرکزی را در جنوب قرقیزستان جمع می‌کند.

در مجموع روی کار آمدن احزابی مانند «ایمان نورو» یکی از شاخص‌هایی است که می‌توان آن را نشانه‌های اسلامی‌سازی نهادی دانست. در اینجا دیگر صحبت از انتخاب شخصی افرادی نیست که ترجیح می‌دهند در خیابان حجاب داشته باشند، این حکایت از ظهور انجمن‌های سیاسی است که برخلاف قانون اساسی آشکارا می‌گویند بر اساس اصول مذهبی ایستاده‌اند.

کارشناس مسایل افراط‌گرایی و تروریسم مذهبی اوروزبیک مولدالی‌یِف، مدیر سابق کمیسیون دولتی امور ادیان زیر نظر ریاست جمهوری قرقیزستان می‌گوید: «نفوذ اسلام رادیکال به قدرت یک تهدید جدی است. رادیکالیزه شدن افراد ناراضی می‌تواند به افراط‌گرایی تبدیل شود. این خطرناک است زیرا عناصر رادیکال شروع به تقاضای تغییرات اساسی می‌کنند و به دنبال تضعیف قدرت سکولار با ترویج ایده‌های خود در پارلمان و سایر ارگان‌ها هستند. اگر مشکلات در این مرحله حل نشود، ممکن است به اقدامات افراطی منجر شود».

به گفته وی، اسلام‌گرایی رادیکال خطرناک است زیرا طرفداران آن اغلب عمداً کسانی را که از حکومت سکولار ناراضی هستند، جذب می‌کنند، منافع سکولار را تحریف می‌کنند، افسانه‌ها و افکار نادرست ایجاد می‌کنند که به سرعت در بین کسانی که آشنایی ضعیفی با مبانی دین دارند، طنین‌انداز می‌شود.

این کارشناس بیان کرد: «نتیجه آن شعارهای افراطی است که خواستار سرنگونی دولت است. حفظ مبانی سکولار دولت ما از اهمیت بالایی برخوردار است. اصطلاح «دولت سکولار» پس از جنگ‌های مذهبی در اروپا به وجود آمد، زمانی که در سال 1648، پس از 40 سال درگیری، طرف‌های متخاصم توافق کردند که دین را از حکومت جدا کنند. این تصمیم عاقلانه‌ای بود، زیرا مصالحه بر سر مسائل ارزشی تقریباً غیرممکن است. همان طور که نمونه‌هایی از تاریخ، مانند درگیری فلسطین و اسرائیل، نشان می‌دهد، حل تعارضات مربوط به مذهب دشوار است. اهمیت یک دولت سکولار در این است که از چنین درگیری‌ها اجتناب می‌کند. در یک دولت سکولار، دین باید خارج از نظام حکومتی باقی بماند. قانون ما به صراحت بیان می‌کند که ایجاد احزاب بر اساس دین برای جلوگیری از بازگشت قدرت در پوشش دین غیرقابل قبول است که به ناچار منجر به درگیری‌های جدید می‌شود.

در همین حال، در جمهوری قرقیزستان یک گرایش آشکار به سمت اسلامی شدن کامل وجود دارد. در چارچوب این روند، قوانین در حال تغییر است: در سال 2016، اصول اسلامی تامین مالی در قانون مدنی گنجانده شد و در ژانویه سال جاری، قانون صنعت حلال به تصویب رسید.

تعداد مؤسسات مذهبی به طور پیوسته در حال افزایش است. قبل از سال 1991 حدود 39 مسجد در کشور وجود داشت، اما پس از سال 2005 تعداد آنها از هزار گذشت و پس از سال 2020 در قرقیزستان تعداد آنها به 2688 رسید. علاوه بر این، اعتقاد بر این است که 300 مسجد زیرزمینی دیگر در قرقیزستان وجود دارد که شخصیت‌های مذهبی تندرو در آنجا خطبه می‌خوانند.

امروزه 3854 سازمان مذهبی در کشور وجود دارد که اکثریت آنها (85٪) متعلق به مسلمانان است. این جامعه مسلمان توسط اداره دینی مسلمانان (مفتیات) کنترل می‌شود. با این حال، هر ساله سازمان‌های افراطی و تروریستی شناسایی می‌شوند که ۲۰ مورد از آنها در لیست رسمی وجود دارد که دو مورد از آنها (جیش المهدی و انکار یقین) در خاک کشور ما ایجاد شده و توسعه یافته‌اند.

با توجه به این وضعیت، تعجب‌آور نیست که قرقیزها مرتبا با تبلیغات افراط‌گرایی و تروریسم مواجه می‌شوند. تحلیلگران تخمین می‌زنند که این مشکل 80 درصد از کاربران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنیادهای اسلامی رادیکال در کشور ما فعال هستند و نظرات خود را از جمله از طریق اینترنت تبلیغ می‌کنند. به هر حال، به گفته سرویس‌های اطلاعاتی، حدود 85 درصد از افرادی که توسط اسلامگرایان رادیکال جذب شده‌اند، از طریق اینترنت وارد شبکه‌های آنها می‌شوند، به عنوان مثال در حین کار در خارج از کشور.

سازمان‌های مختلف مذهبی رادیکال عامل نفوذ خارجی برای بی‌ثبات کردن جوامع محلی و سرنگونی مقامات سکولار هستند. مثلاً همین «جماعت تبلیغ» زمانی توسط انگلیسی‌ها پرورش یافت و کاملاً طبیعی است که نه بریتانیای کبیر، نه آمریکا و نه سایر متحدان آنها این سازمان مذهبی را افراطی نمی‌دانند.

غربی‌ها در فعالیت‌های مخرب خود، در تمایل خود برای کنترل سایر کشورها، از تأمین مالی رادیکال‌هایی که در صورت لزوم می‌توانند به پیشاهنگان انقلاب رنگی بعدی تبدیل شوند، تردیدی ندارند. به همین دلیل است که بسیار خوب است که مقامات قرقیزستان قانون سازمان‌های مردم‌نهاد را تصویب کردند که این امکان را فراهم می‌کند تا بفهمیم کدام دولت‌ها با حفظ بنیادهایی مانند «ایمان» چه اهدافی را در کشور ما دنبال می‌کنند. چارچوب قانونی فعلی به طور قابل توجهی توانایی نیروهای مخرب برای تاثیرگذاری بر وضعیت قرقیزستان را محدود می‌کند و در عین حال به ما این امکان را می‌دهد که نقاب را از بسیاری از کسانی که تحت پوشش اهداف عالی، به دنبال نابودی کشور و استقلال ما هستند، برداریم.

منبع:https://www.vb.kg/doc/439405_islamisty_vo_vlasti:_zapad_razygryvaet_religioznyu_karty.html