جیاس، برنامه مهم فائو برای شناسایی، ثبت و معرفی و نگهداری نظام های کشاورزی مهم و به عبارت دقیق تر میراث کشت و زرع جوامع در طول تاریخ است.قبلا با برنامه میراث ناملموس فرهنگی یونسکو آشنا بوده ایم اما این برنامه و جریان مهم که ایران هم در آن  شش اثر ثبت شده جهانی دارد، کمتر شناخته شده و کمتر موضوع فعالیت های فرهنگی و هنری قرار گرفته است.فناوری و زیر ساخت تولید و بهر برداری از گل محمدی و گلاب یا زعفران یا تاکستان ها در ایران، عظمتی از دانش های سنت پایه و دقیق مبتنی بر اقلیم را پیش روی هر کاوشگر قرار می دهد که نمی توان بدان مباهات نکرد.اما مهمتر، باز سازی نظم آینده و ابتنای توسعه کشاورزی بر این نظامات مجرب و موفق است.توسعه بی بنیاد یا فناوری زدگی بیش از حد در توسعه کشاورزی، حدود70سال است که ما را آزار می دهد.از سوی دیگر تخریب و انهدام و آلودگی خاک و آب که از پس از امنیت غذایی، مهمترین مساله فائو بوده است، و تدبیر و درمان آن در پرتو برنامه ریزی محیط زیست گرا، احیای سنت ها و اصلاح رهیافت های توسعه گرا و مدرن زدگی های سیاستمداران است.تنها در منطقه آسیا 57 سیستم کشاورزی و باغی تاکنون ثبت شده است:1 مورد بنگلادش،22مورد چین،2مورد هندوستان،6مورد ایران،15مورد ژاپن،1مورد فیلیپین،7مورد کره جنوبی و سریلانکا،منطقه جامو و کشمیر و نیز تایلند هم هر یک یک مورد.طبق آخرین اخبار فائو و برنامه جیاس، آقای دکتر علی کیانی راد(از ایران)؛ رئیس موسسه تحقیقات برنامه ریزی کشاورزی، توسعه اقتصادی و روستایی (APERDRI)- از موسسات تابعه تات در وزارت جهاد کشاورزی-که قبلا هم فوکال پوینت برنامه جیاس در ایران بود، به عنوان نماینده منطقه آسیا و پاسیفیک به کمسیون تخصصی جیاس اضافه و از سوی دبیرکل فائو منصوب شد.طبق اعلام تارنمای اصلی فائو SAG (این کمسیون تخصصی و کارشناسی) جدید شامل پنج عضو قبلی و چهار عضو جدید است. به دنبال یک فراخوان برای کارشناسان، که از 14 فوریه تا 14 مارس 2024 ، درخواست‌های عضویت بررسی و لابی ها انجام شده است.برنامه جیاس برای این 4کرسی، 224 درخواست از آفریقا، جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا، آسیا و اقیانوسیه، و آمریکای لاتین و کارائیب دریافت کرد شامل متخصصان بسیار ماهر که بر علاقه جهانی به حفاظت از میراث کشاورزی و ترویج شیوه های پایدار تأکید می کردند. تصمیمات برنامه GIAHS متکی بر SAG است، گروهی متشکل از 9 متخصص که توسط مدیر کل فائو برای دوره های دو ساله منصوب می شوند تا از دقت علمی در سراسر فرآیند ارزیابی اطمینان حاصل کنند و تکامل برنامه را هدایت کنند. این اعضا به نمایندگی از مناطق و زمینه‌های تخصصی مختلف، چندین بار در سال برای ارزیابی پیشنهادات کشورها برای ثبت به مثابه سایت‌های جدید GIAHS، انجام بازدیدهای میدانی، و ارائه راهنمایی‌های استراتژیک برای افزایش تأثیر برنامه؛ از کشورها ملاقات و تشکیل جلسه می دهند.

در تقویم رسمی ایران تا کنون هفت روز-محصول به ثبت رسیده که هدف از آن معرفی، ترویج،الگوگیری، حمایت و بهره ور سازی بیشتر فرایندهای تولید و توزیع محصولات فوق ارزشمند کشاورزی و باغداری ایران است،از این نظر، پیوند میان تحربه جهانی و تجربه ملی حائز اهمیت می باشد و شایسته است در بعد دولتی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رایزنی فرهنگی ایران در ایتالیا(مقر فائو)،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن های تخصصی محصولات کشاورزی و بخش خصوصی و بازرگانی، همکاری فزاینده داشته باشند، همکاری ای که ثمره آن شکوه و توسعه بوم بنیاد کشاورزی و البته تقویت شناخت از فرهنگ و دانش غنی و ارزشمند ایرانی اسلامی در سطح جهانی است.بر همین اساس رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا طی دیدار با سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد(فائو) آقای دکتر زارع مراتب همراهی و اقدامات مشترک را اعلام نمود.

منبع:https://www.fao.org/giahs/news/detail-events/en/c/1709314/