مقدمه
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال تقویت روابط خود با کشورهای مسلمان بوده است. اندونزی، به عنوان بزرگترین کشور مسلمان جهان از نظر جمعیت، جایگاه مهمی در سیاست خارجی ایران داشته و همواره بهعنوان یکی از شرکای استراتژیک جمهوری اسلامی در زمینههای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی مطرح بوده است. با این حال، روابط دو کشور پیچیده و چندوجهی بوده و تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله اختلافات مذهبی، تحریم های بینالمللی و رقابت های منطقهای با کشورهایی مانند عربستان سعودی قرارگرفته است. رسانه های اندونزی نقش مهمی در شکلدهی به تصویر جمهوری اسلامی ایران دارند. این رسانه ها با ارائه گزارش ها و تحلیل هایی در زمینه های مختلف از جمله دیپلماسی فرهنگی، رقابت مذهبی، روابط اقتصادی و سیاست خارجی، به تأثیرگذاری بر افکار عمومی و ایجاد تصویر چندلایهای از ایران در این کشورمی پردازند.
دیپلماسی فرهنگی ایران در اندونزی
یکی از پایههای مهم سیاست خارجی ایران در اندونزی، دیپلماسی فرهنگی است که از طریق تعاملات فرهنگی و مذهبی، برگزاری کنفرانس ها و رویدادهای علمی، اعطای بورس های تحصیلی و ایجاد نهادهای فرهنگی دنبال میشود. رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران دراندونزی یکی از نهادهای مهم دیپلماسی فرهنگی ایران است. رایزنی فرهنگی، مسئول اجرای برنامههای فرهنگی و علمی در راستای تقویت پیوندهای فرهنگی، علمی و دینی میان ایران و اندونزی است. رایزنی فرهنگی نقش مهمی در هماهنگی با نهادهای فرهنگی و دانشگاهی اندونزی داشته و از طریق برگزاری نمایشگاههای فرهنگی و هنری، کنفرانس های علمی و دینی، دوره های آموزشی و تبادل استاد و دانشجو، به گسترش تعاملات میان دو کشورکمک میکند. رایزنی فرهنگی همچنین مسئول انتشار
کتاب ها، مجلات و مقالات دینی و فرهنگی در اندونزی است که محتوای آن ها بیشتر بر آموزههای علمی، انقلاب اسلامی ایران و تاریخ و فرهنگ تمدن اسلامی تمرکز دارد. برخی رسانههای اندونزی به نقش رایزنی فرهنگی بهعنوان موتور اصلی ترویج فرهنگ و مذهب ایرانی در اندونزی پرداخته اند. آنها فعالیتهای رایزنی فرهنگی را بخشی از تلاش ایران برای گسترش نفوذ فرهنگی در کشور اندونزی معرفی کرده اند. درمقابل، رسانه های حامی ایران این فعالیت ها را در چارچوب تعاملات سازنده فرهنگی و تلاش های دیپلماتیک برای ایجاد درک متقابل میان دو ملت مسلمان ایران واندونزی تحلیل کردهاند.
کنفرانسهای علمی و فرهنگی
ایران به صورت فعال در برگزاری کنفرانس های علمی و فرهنگی در اندونزی شرکت دارد. یکی از مهمترین این رویدادها، کنفرانس بینالمللی وحدت اسلامی است که هر ساله با حضور شخصیتهای مذهبی و علمی از دو کشور در ایران برگزار میشود. این کنفرانسها با هدف تقویت پیوندهای فرهنگی و ترویج تفکر وحدت اسلامی میان کشورهای مسلمان برگزار میشوند و رسانههای اندونزی بهویژه بر نقش ایران در ایجاد همگرایی میان مسلمانان تأکید دارند. ایران همچنین درکنفرانس های علمی مرتبط با علوم اسلامی، فلسفه و علوم اجتماعی بهعنوان یکی از حامیان علمی شرکت دارد و از طریق اعطای بورسهای تحصیلی به دانشجویان اندونزیایی، در تقویت تبادلات علمی میان دو کشور نقشآفرینی میکند. این بورسها که عمدتاً به دانشجویان حوزههای علوم دینی و اسلامی تعلق میگیرد، در رسانههای اندونزی بهعنوان بخشی از استراتژی ایران برای تربیت نسل جدیدی از دانشمندان مذهبی با تفکرات نزدیک به ایران معرفی میشوند.
چالشهای مذهبی: رقابت با عربستان سعودی
رقابت مذهبی میان ایران و عربستان سعودی به ویژه درکشورهایی با جمعیت مسلمان سنی مانند اندونزی بسیار محسوس است. عربستان سعودی با سرمایهگذاری گسترده در زمینه ساخت مساجد، مدارس و دانشگاههای اسلامی و حمایت مالی از نهادهای دینی سنی مذهب، تلاش دارد تا نفوذ خود را در اندونزی تقویت کند. این در حالی است که ایران نیز از طریق نهادهای فرهنگی و مذهبی خود، به دنبال ترویج آموزههای دینی و تقویت پیوندهای مذهبی با جامعه مسلمان اندونزی است. رسانههای اندونزی، بهویژه رسانههای محافظهکار، این رقابت مذهبی را به عنوان یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر روابط دوجانبه ایران و اندونزی تحلیل میکنند. برخی از رسانه ها ایران را بهعنوان رقیب مذهبی عربستان معرفی میکنند که از طریق دیپلماسی فرهنگی به دنبال گسترش نفوذ خود در میان مسلمانان اندونزی است. این رسانهها گاه فعالیتهای ایران را تهدیدی برای وحدت مذهبی و اجتماعی اندونزی میدانند و بر تأثیرات منفی آن بر ساختار مذهبی این کشور هشدار میدهند.
روابط اقتصادی: فرصتها و موانع
روابط اقتصادی میان ایران و اندونزی از جنبههای کلیدی تعاملات دوجانبه است. ایران بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت و گاز جهان، در تلاش است تا روابط اقتصادی خود با اندونزی را در حوزههای مختلف گسترش دهد. صادرات نفت و گاز یکی از مهم ترین زمینههای همکاری میان دو کشور است. رسانه های اندونزی بهطور مکرر به تلاش های ایران برای گسترش این همکاریها اشاره کردهاند. اما تحریم های بینالمللی، بهویژه تحریم های اعمال شده توسط ایالات متحده، یکی از موانع اصلی در توسعه روابط اقتصادی بوده است. رسانههای اندونزی بارها به این موضوع پرداختهاند که چگونه تحریمها مانع از بهرهبرداری کامل ایران از ظرفیتهای اقتصادی خود در همکاری با اندونزی شده اند. تحریم ها باعث شدهاند که برخی شرکتهای اندونزیایی از همکاری با ایران خودداری کنند. علاوه بر انرژی، محصولات کشاورزی و مواد غذایی نیز از دیگر زمینههای همکاری اقتصادی میان دو کشور است. ایران تلاش کرده است تا صادرات محصولات کشاورزی و غذایی خود به اندونزی را افزایش دهد. رسانههای اندونزی این تلاشها را بهعنوان بخشی از استراتژی ایران برای کاهش تأثیر تحریم ها و گسترش روابط تجاری با کشورهای دوست تحلیل کردهاند.
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و مبارزه با تروریسم
ایران نقش برجستهای در مبارزه با تروریسم درمنطقه ایفا میکند و این موضوع در رسانههای اندونزی نیز بازتاب یافته است. ایران به عنوان یکی از کشورهای فعال در مقابله با گروههای تروریستی مانند داعش در منطقه خاورمیانه معرفی می شود و رسانههای اندونزی به نقش ایران در ایجاد ثبات درمنطقه اشاره میکنند.
علاوه بر مبارزه با تروریسم، ایران از گروههای مقاومت اسلامی مانند حزبالله لبنان و حماس نیز حمایت میکند و این موضوع در رسانههای اندونزی مورد توجه قرار گرفته است. ایران بهعنوان یکی از حامیان اصلی مقاومت اسلامی در برابر استعمار و اشغالگری معرفی میشود.
نقش حمایتی ایران از فلسطین در رسانههای اندونزیایی
موضوع حمایت جمهوری اسلامی ایران از فلسطین یکی از محورهای مهم سیاست خارجی ایران در جهان اسلام و به ویژه در اندونزی است. ایران همواره از مسئله فلسطین بهعنوان یکی از اولویتهای سیاست خارجی خود یاد کرده و بهطور مداوم حمایت خود را از آرمان فلسطین اعلام کرده است. این حمایت از طریق سیاسی، اقتصادی، و معنوی انجام شده و در رسانه های کشورهای اسلامی، از جمله اندونزی، بازتاب گستردهای یافته است. یکی از موضوعاتی که در رسانههای اندونزی درباره نقش حمایتی ایران از فلسطین برجسته میشود، حمایت ایران از گروههای مقاومت اسلامی بهویژه حماس و جهاد اسلامی فلسطین است. ایران بهعنوان یکی از حامیان اصلی این گروهها شناخته میشود و کمکهای مالی، نظامی و سیاسی خود را به این گروهها برای مقابله با اسرائیل ارائه میدهد. رسانههای اندونزی اغلب به این موضوع اشاره دارند که ایران از طریق حمایت از این گروهها به دنبال مقابله با اشغالگری اسرائیل و حمایت از حقوق فلسطینیان است. برخی از رسانههای اندونزی به نقش ایران در تأمین نیازهای نظامی و مالی گروههای مقاومت فلسطینی توجه دارند و آن را بخشی از استراتژی کلی ایران برای حمایت از مقاومت اسلامی در برابر اسرائیل تحلیل میکنند. این رسانه ها همچنین به نقش مهم ایران در برگزاری کنفرانسها و همایشهای بینالمللی با محوریت فلسطین اشاره میکنند، مانند کنفرانس بینالمللی حمایت از انتفاضه فلسطین که بهصورت دورهای در تهران برگزار میشود. حمایت ایران از فلسطین فقط به حمایت از گروههای مقاومت محدود نمیشود. رسانههای اندونزی همچنین به حمایت سیاسی ایران از فلسطین در سازمانهای بینالمللی مانند سازمان ملل و سازمان همکاری اسلامی (OIC) اشاره دارند. ایران همواره از طریق مواضع رسمی خود، از حقوق فلسطینیان برای بازگشت به سرزمینهای خود و تأسیس دولت مستقل فلسطینی حمایت کرده است. این موضعگیریهای سیاسی ایران در مجامع بینالمللی، در رسانههای اندونزی بازتاب داشته و برخی رسانه ها این حمایت را بخشی از تلاش ایران برای تقویت همبستگی اسلامی و مبارزه با صهیونیسم در جهان اسلام توصیف کردهاند. اندونزی نیز که خود از حامیان قوی فلسطین در مجامع بینالمللی است، به این جنبه از سیاست خارجی ایران توجه ویژهای دارد و رسانههای این کشور بهطور مداوم از ایران بهعنوان یکی از حامیان قوی و پایدار فلسطین یاد میکنند.
افکار عمومی اندونزی، به دلیل پیوندهای مذهبی و فرهنگی با جهان اسلام و همچنین همدردی با مردم فلسطین، به مسئله فلسطین بسیار حساس است. حمایت قوی و مداوم ایران از فلسطین، بهویژه در رسانههای اندونزی، بهعنوان نمادی از مقاومت در برابر ظلم و استعمار مطرح شده است. رسانه های اندونزی گاه ایران را بهعنوان پیشتاز حمایت از فلسطین معرفی و از سیاستهای ایران در این زمینه تقدیر میکنند. حمایت ایران از فلسطین درمیان قشرهای مختلف مردم اندونزی، بهویژه مسلمانان، بازتاب مثبتی دارد. این حمایتها در برخی موارد باعث تقویت روابط فرهنگی و مذهبی میان دو کشور شده و ایران بهعنوان کشوری که خود را در کنار فلسطینیان و مقاومت اسلامی قرار داده است، تصویری مثبت در میان بسیاری از مردم اندونزی دارد.
چالش ها و دیدگاه های متفاوت در رسانه ها
با این حال، تمامی رسانه های اندونزی نگاه مثبتی به حمایت ایران از فلسطین ندارند. برخی از رسانه های محافظهکار که به جریان های مذهبی سنی و به کشورهای عربی نزدیک هستند، به نقش ایران در حمایت از گروههای نظامی مانند حماس، با نگرانی می نگرند. این رسانه ها گاهی ایران را به دخالت های نظامی در منطقه متهم کرده و نقش آن درحمایت از گروه های مقاومت را بهعنوان افزایش ناآرامیها در خاورمیانه توصیف میکنند. درمجموع، هرچند درمیان رسانه های اندونزی دیدگاههای متفاوتی درباره نقش ایران در حمایت از فلسطین وجود دارد، اما بیشتر رسانهها ایران را بهعنوان یکی از حامیان کلیدی و پایدار آرمان فلسطین میشناسند و به تلاشهای این کشور در مقابله با اسرائیل و حمایت از حقوق فلسطینیان توجه ویژهای دارند. نمودار ذیل مقایسهای بین
درصد خبرهای مثبت و منفی درباره ایران در رسانههای اندونزی از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ (تا کنون) را نشان میدهد. همانطور که مشاهده میشود، در سالهای اخیر، درصد خبرهای مثبت رو به افزایش بوده و خبرهای منفی کاهش یافته است، بهویژه با گسترش همکاریهای اقتصادی و فرهنگی بین ایران و اندونزی.
تحلیل پوشش خبری:
- سال ۲۰۱۸-۲۰۱۹:
- تحریم های بینالمللی و اقتصادی: در این دوره، بیشتر خبرها در رسانههای اندونزی مرتبط با تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران بود. این تحریم ها و تاثیرات آن بر اقتصاد ایران یکی از محورهای مهم خبرهای منفی بوده است. همچنین، برخی رسانه ها به ناتوانی ایران در اجرای پروژه های اقتصادی بزرگ به دلیل محدودیت های بینالمللی اشاره کردهاند.
- روابط تجاری و فرهنگی: همزمان، خبرهای مثبت نیز بر تلاشهای ایران برای تقویت روابط اقتصادی و فرهنگی با اندونزی متمرکز بود. برنامههای دیپلماتیک، دیدارهای رسمی مقامات دو کشور و افزایش تعاملات فرهنگی مورد توجه رسانهها قرار گرفت.
- سال ۲۰۲۰-۲۰۲۱:
- همکاری های بهداشتی و علمی: با شیوع ویروس کرونا، ایران و اندونزی همکاریهایی در زمینه بهداشت و درمان و انتقال تجربیات داشتند که در رسانه های اندونزی بهطور مثبت منعکس شد. رسانهها بر همکاریهای پزشکی و انتقال تکنولوژی تولید داروها و واکسنها میان دو کشور تأکید کردند.
- خبرهای منفی: تحریم ها همچنان یکی از محورهای اصلی خبرهای منفی در این دوره بودند. تاثیر تحریم ها بر فعالیت های اقتصادی ایران و همچنین مشکلات ایران در دسترسی به بازارهای جهانی، بهویژه در زمینه نفت و گاز، از مواردی بود که برخی رسانهها به آن پرداختند.
- سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳:
- روابط اقتصادی و فرهنگی: در این سالها، با افزایش بازدیدهای مقامات ایرانی از اندونزی و امضای توافقات تجاری و فرهنگی جدید، خبرهای مثبت افزایش یافت. بهویژه رسانه های اندونزی در سفر رئیسجمهور شهید سید ابراهیم رئیسی به اندونزی در سال ۲۰۲۳ و امضای توافقات همکاری در زمینه های مختلف توجه ویژهای داشتند.
- رویدادهای بینالمللی و نقش ایران در منطقه: برخی رسانههای اندونزی به نقش ایران در مقابله با تهدیدات منطقهای مانند تروریسم و حمایت از فلسطین اشاره کردند که این جنبه نیز در قالب خبرهای مثبت در رسانهها پوشش داده شد.
- سال ۲۰۲۴ (تا کنون) :
- تقویت روابط دوجانبه: درسال جاری نیز خبرهای مربوط به افزایش تعاملات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی همچنان در رسانهها مورد توجه است. همکاری های ایران و اندونزی در زمینههای علمی، انرژی و تجارت از جمله خبرهای مثبت بوده است.
- چالشهای داخلی ایران: برخی رسانه های مستقل اندونزی نیز به چالش های حقوق بشری در ایران، از جمله سرکوب اعتراضات داخلی و محدودیت های حقوق زنان، پرداختند که این موضوعات به عنوان خبرهای منفی در رسانهها منتشر شده است.
در رسانههای اندونزی، چندین روزنامه و خبرگزاری هستند که بعضاً به پوشش خبرهای منفی درباره ایران میپردازند. این پوشش ممکن است به موضوعات مختلفی مانند تحریم های اقتصادی، حقوق بشر، و روابط منطقهای ایران مربوط باشد. در ادامه به برخی از این رسانهها اشاره میکنیم:
- Kompas : یکی از بزرگ ترین روزنامههای اندونزی است که خبرهای منفی درباره ایران را اغلب پیرامون تحریم های بین المللی و چالش های داخلی ایران پوشش میدهد. موضوعاتی مانند فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم ها و مشکلات داخلی از جمله مباحثی است که در این رسانه مورد توجه قرار میگیرد.
- The Jakarta Post : این روزنامه به زبان انگلیسی منتشر میشود و از رسانه های برجسته اندونزی است که بیشتر به نقض حقوق بشر در ایران می پردازد. این رسانه در مواردی مانند سرکوب مخالفان سیاسی و محدودیتهای اجتماعی دیدگاههای انتقادی نسبت به ایران دارد.
- Tempo : این مجله خبری اغلب درگزارشهای خود به تحلیل های سیاسی جهانی می پردازد و در موضوعات مربوط به ایران، به نقض آزادی بیان و حقوق زنان در ایران اشاره میکند. Tempo از زاویهای منتقدانه به مسائل اجتماعی و سیاسی داخلی ایران نگاه میکند.
- Republika : این رسانه که بیشتر به مسائل اسلامی میپردازد، گاهی از نفوذ ایران در جهان اسلام و رقابت های مذهبی بین ایران و عربستان سعودی خبرهای منفی منتشر میکند. برخی از تحلیلهای آن نشاندهنده نگرانی های مربوط به تاثیرات اختلافات مذهبی ایران بر جامعه مسلمان اندونزی است.
- Detik News: این وبسایت خبری یکی از پرطرفدارترین رسانههای آنلاین اندونزی است و در حوزههای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فعال است. در پوشش های خود به تحریمهای اقتصادی علیه ایران و تأثیرات آن بر روابط تجاری ایران و اندونزی پرداخته و در بعضی مواقع چالشهای داخلی ایران از جمله اعتراضات و ناآرامیهای اجتماعی را منعکس میکند.
- CNN Indonesia : بخش اندونزیایی این شبکه بینالمللی، بهطور منظم به مسائل حقوق بشری در ایران و تأثیرات منفی تحریمهای بینالمللی بر اقتصاد و سیاست داخلی ایران میپردازد. این شبکه اغلب از دیدگاه جهانی به ایران نگاه میکند و به موضوعاتی چون سرکوب اعتراضات داخلی و وضعیت حقوق بشر توجه دارد.
- Liputan۶: این وبسایت خبری نیز به موضوعات سیاسی و اقتصادی ایران میپردازد. Liputan۶ بهویژه درباره تأثیرات تحریمهای نفتی و مشکلات اقتصادی ایران خبرهایی منتشر میکند و در این تحلیلها به وضعیت دشوار اقتصادی ایران و تأثیر آن بر همکاریهای بینالمللی توجه دارد.
- Sindo News: یکی دیگر از رسانههای خبری اندونزی که به تحلیلهای سیاسی و اقتصادی ایران میپردازد. در این رسانه نیز تحریم های بینالمللی و محدودیتهای ایران در سطح جهانی بهطور منظم به عنوان موضوعات منفی مورد توجه قرار میگیرند.
این رسانهها معمولاً بر چالشهای داخلی و خارجی ایران تمرکز دارند و خبرهای منفی پیرامون تحریمها، تنش های منطقهای و مسائل حقوق بشری را برجسته میکنند.
نقش رسانه های اندونزی در شکل دهی به افکار عمومی درباره ایران
رسانههای اندونزی درشکل دهی به افکار عمومی این کشور در خصوص جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی ایفا میکنند. این رسانهها با توجه به دیدگاههای متنوعی که دارند، تصویری چند بعدی از ایران ارائه میدهند. رسانههای دولتی و نزدیک به گروههای اسلامی سنتی بیشتر بر جنبههای مثبت همکاری های اقتصادی، فرهنگی و دیپلماتیک با ایران تأکید میکنند، در حالی که رسانه های مستقل و منتقد بیشتر به چالشهای داخلی ایران مانند وضعیت حقوق بشر، تنش های مذهبی و مسائل سیاسی میپردازند. این تنوع در دیدگاهها منجر به شکلگیری تصویری پیچیده از جمهوری اسلامی ایران در اندونزی شده است. برای برخی از مردم اندونزی، ایران بهعنوان کشوری پیشرو در مبارزه با تروریسم و تقویت مقاومت اسلامی شناخته میشود، در حالی که دیگران ایران را بهعنوان کشوری با چالشهای داخلی جدی از جمله نقض حقوق بشر و تنشهای مذهبی در نظر میگیرند.
نتیجهگیری
تصویر جمهوری اسلامی ایران در رسانههای اندونزی پیچیده و چندوجهی است. از یک سو، ایران بهعنوان یک قدرت فرهنگی و مذهبی مهم در جهان اسلام شناخته میشود که تلاش دارد از طریق دیپلماسی فرهنگی و مذهبی، پیوندهای خود را با کشورهای اسلامی مانند اندونزی تقویت کند. نقش نهادهایی مانند مرکز اسلامی جاکارتا و رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در این زمینه برجسته است و این نهادها بهعنوان ابزارهای اصلی دیپلماسی فرهنگی ایران عمل میکنند. ازسوی دیگر، رقابت مذهبی میان ایران و عربستان سعودی، تحریم های بینالمللی و انتقادات از وضعیت حقوق بشر در ایران، عواملی هستند که به چالشهای ایران در تقویت روابط با اندونزی دامن زدهاند. رسانه های اندونزی با پوشش این موضوعات به مخاطبان خود تصویری چندوجهی از ایران ارائه میدهند که شامل جنبههای مثبت و منفی است.
نقش حمایتی جمهوری اسلامی ایران از فلسطین، بهویژه در قالب حمایت از گروههای مقاومت اسلامی و دفاع از حقوق سیاسی فلسطینیان، در رسانههای اندونزی بازتاب گستردهای دارد. این حمایتها بهعنوان بخشی از تلاشهای ایران برای مقابله با اسرائیل و تقویت مقاومت اسلامی مطرح میشوند و در بیشتر موارد تصویر مثبتی از ایران به مردم اندونزی ارائه میدهند. حمایتهای ایران از فلسطین در سطح بینالمللی نیز باعث تحسین برخی رسانهها و افکار عمومی اندونزی شده است، بهویژه به دلیل همبستگی اسلامی که در سیاستهای ایران نسبت به فلسطین مشاهده میشود. درنهایت، تعاملات فرهنگی و دیپلماتیک ایران با اندونزی از طریق نهادهای فرهنگی، کنفرانسهای علمی و رویدادهای مذهبی، نقش مهمی در تقویت روابط دو کشور دارد. اما چالشهای داخلی و تفاوت های مذهبی همچنان عواملی هستند که بر تصویر ایران در اندونزی تأثیر میگذارند و نیازمند مدیریت هوشمندانه از سوی دو کشور هستند.
منابع:
Antara News - Indonesia, Iran strengthen media interaction.
EUDL - Islamic Cultural Center Jakarta: A Unique Type of Iranian Public Diplomacy.
The Diplomat - Khomeini in the Archipelago: Iranian Interests and Influence in Indonesia.
Jakarta Post - Indonesia, Iran bolster ties.
Republika - Iran and Indonesia: A partnership of mutual respect.
Tempo - Iran and Indonesia strengthen diplomatic and economic ties.
Antara News - Indonesia, Iran and Palestine's Struggle for Independence.
Republika - Iran's Commitment to Palestine Cause.
Jakarta Post - Iran's support for Palestinian Resistance.
Tempo - Iran and Palestine: A Partnership of Resistance.
The Diplomat - Iran's Strategic Role in Palestine's Resistance.
نظر شما