نگرش مردم، دولتمردان، نخبگان و رسانه‌ها در نیجریه نسبت به ایران: فرصت‌ها و چالش ها

گفتمان غالب در یک کشور می‌تواند به شدت بر روابط آن با کشورهای دیگر تأثیر بگذارد. وقتی گفتمان رسمی یا عمومی یک کشور بر ارزش‌ها، هنجارها و رویکردهای مثبت نسبت به همکاری و دیپلماسی تأکید کند، می‌تواند به تقویت روابط دوستانه و همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی منجر شود. از سوی دیگر، اگر گفتمان غالب به مسائلی چون تهدید، خصومت یا ملی‌گرایی افراطی متمایل باشد، می‌تواند به تنش‌ها، سوءتفاهم‌ها و قطع روابط منجر شود. بنابراین، نوع گفتمان و گفت‌وگوهایی که در سطح ملی انجام می‌شود، نقش کلیدی در شکل‌دهی به استراتژی‌های خارجی و تعاملات بین‌المللی ایفا می‌کند. اگر یک جامعه به تعاملات بین‌المللی و همکاری‌های دیپلماتیک مثبت نگاه کند، می‌تواند به توسعه روابط تجاری، تبادل فرهنگی و ارتقاء امنیت منجر شود. برعکس، نگرش منفی یا مشکوک به کشورهای دیگر ممکن است به انزوا، تنش‌های سیاسی و کاهش فرصت‌های اقتصادی منجر شود. به طور کلی، نگرش جامعه می‌تواند به شکل‌گیری هویت ملی و استراتژی‌های خارجی کمک کند و بر رفتار و تصمیم‌گیری‌های دولتمردان تأثیرگذار باشد.

نگرش مردم، دولتمردان، نخبگان و رسانه‌ها نسبت به جمهوری اسلامی ایران در نیجریه به دلیل تأثیرات مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی شکل گرفته است. این نگرش‌ها بر روابط دوجانبه بین دو کشور ایران و نیجریه تأثیرگذار گذاشته است. این نوشته به بررسی نگرش‌های مختلف گروه‌های مرجع و رسانه‌های نیجریه نسبت به ایران، و تحلیل تهدیدها، زمینه‌ها و فرصت‌های موجود برای جمهوری اسلامی ایران در این زمینه می‌پردازد.

پیشینه تاریخی و فرهنگی و اقتصادی

روابط میان ایران و نیجریه به دوران پیش از انقلاب اسلامی ایران برمی‌گردد. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، دو کشور از طریق تماس‌های دیپلماتیک و اقتصادی، روابط خود را آغاز کردند. ایران و نیجریه در این دوران به عنوان کشورهای در حال توسعه و در حال رشد، به دنبال گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری بودند. پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ در ایران، روابط دوجانبه به طور محسوسی تغییر کرد. ایران تحت رهبری امام خمینی(ره)، سیاست‌های جدیدی را در زمینه سیاست خارجی به ویژه در قبال کشورهای اسلامی اتخاذ کرد. نیجریه، به عنوان یکی از کشورهای اسلامی با جمعیت بزرگ مسلمان، مورد توجه ایران قرار گرفت و تلاش‌ها برای گسترش روابط دو جانبه آغاز شد.

در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، روابط اقتصادی و تجاری بین ایران و نیجریه تقویت شد. ایران به دنبال افزایش صادرات خود به نیجریه و همچنین مشارکت در پروژه‌های زیرساختی در این کشور بود. از طرف دیگر، نیجریه به دنبال دریافت فناوری‌های پیشرفته و سرمایه‌گذاری‌های خارجی بود که ایران می‌توانست در این زمینه کمک کند.

در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰، ایران و نیجریه تلاش کردند تا روابط اقتصادی خود را گسترش دهند. توافق‌های تجاری جدید و پروژه‌های مشترک در زمینه‌های مختلف از جمله انرژی، کشاورزی و بهداشت به امضا رسید. همچنین، توافقاتی در زمینه‌های آموزشی و فرهنگی برای تقویت روابط دوجانبه امضا شد. آخرین آن مربوط به خرداد سال 1401 است که در جریان برگزاری ششمین اجلاس جامع کمیسیون مشترک جمهوری اسلامی ایران و جمهوری فدرال نیجریه در تهران، یادداشت تفاهم همکاری‌های فرهنگی دو کشور ایران و نیجریه به امضای  حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مهدی ایمانی‌پور رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از سوی ایران و زبیرو دادا وزیر مشاور در امور خارجه جمهوری فدرال نیجریه به امضاء رسید.

تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران به دلیل برنامه هسته‌ای این کشور، بر روابط دوجانبه تأثیر گذاشت. این تحریم‌ها موجب محدودیت در تبادلات اقتصادی و تجاری ایران و نیجریه شد. نیجریه به دلیل فشارهای بین‌المللی، گاهی به اتخاذ مواضع محتاطانه در قبال ایران پرداخته است.

دلایل نگرش‌های مثبت نیجریه ای ها نسبت به ایران

همبستگی مذهبی

همبستگی مذهبی بین ایران و نیجریه به دلیل وجود عوامل تاریخی، فرهنگی، و سیاسی پیچیده، به ویژه در زمینه‌های دینی، قابل توجه است. هر دو کشور با جمعیت‌های عمدتاً مسلمان، به ویژه در بخش‌های شمالی نیجریه و سراسر ایران، به دین اسلام به عنوان یکی از ارکان هویتی و اجتماعی خود نگاه می‌کنند. ایران به عنوان یک کشور شیعه و نیجریه با جمعیت عمدتاً سنی و تنوع قومی و زبانی، در زمینه‌های مذهبی و سیاسی به تعاملات و تبادل‌های زیادی پرداخته‌اند. ایران به عنوان یک کشور با قدرت نرم مذهبی و نفوذ منطقه‌ای، روابط خود را با گروه‌های اسلامی در نیجریه، از جمله گروه‌های شیعه نیجریه‌ای، تقویت کرده است. این روابط، به ویژه از طریق تبادل فرهنگی، آموزشی، و دینی، تأثیرات متقابلی بر هویت مذهبی و سیاسی هر دو کشور داشته است و منجر به شکل‌گیری همبستگی‌های مذهبی و سیاسی خاصی شده است.

شیعیان نیجریه، که به‌ویژه در شمال این کشور متمرکز هستند، یک اقلیت مذهبی مهم و در حال رشد در بافت دینی و اجتماعی نیجریه به شمار می‌آیند. این گروه عمدتاً به مکتب اثنی عشری پیروی می‌کند و از زمان تأسیس جنبش اسلامی نیجریه به رهبری ابراهیم زکزاکی در دهه ۱۹۷۰، توجه و نفوذ قابل توجهی پیدا کرده‌اند.

 شیعیان نیجریه در طول سال‌ها با چالش‌های متعددی از جمله تنش‌های دینی و اختلافات با دیگر گروه‌های اسلامی مواجه بوده‌اند، اما توانسته‌اند با تکیه بر شبکه‌های اجتماعی، آموزشی، و فرهنگی، هویت مذهبی خود را حفظ و تقویت کنند. فعالیت‌های آموزشی و مذهبی آنها، به ویژه در قالب مؤسسات و مراکز آموزشی، نقش قابل توجهی در گسترش آموزه‌های شیعه و ارتقاء آگاهی‌های دینی در میان پیروان خود داشته است. این تحولات باعث شده تا شیعیان نیجریه به یک نیروی تأثیرگذار در ساختار دینی و اجتماعی کشور تبدیل شوند، هرچند که همچنان با چالش‌هایی در زمینه پذیرش و هماهنگی با سایر گروه‌های دینی مواجه‌اند.

رابطه شیعیان نیجریه و ایران به‌ویژه از دهه ۱۹۷۰ به بعد به‌طور قابل توجهی تقویت شده است، عمدتاً به واسطه نفوذ معنوی و دینی، ایران به عنوان یک کشور شیعه، نقش محوری در آموزش و ترویج آموزه‌های شیعه در نیجریه ایفا کرده است و به‌طور فعال در تأسیس و حمایت از مؤسسات آموزشی، فرهنگی، و دینی شیعه در این کشور مشارکت داشته است. این روابط به تقویت هویت مذهبی شیعیان نیجریه کمک کرده و به ایجاد شبکه‌های گسترده‌تری از پیوندهای فرهنگی و مذهبی میان دو کشور انجامیده است. همچنین، ایران از طریق تبادل روحانیون و برگزاری کنفرانس‌ها و مراسم‌های مذهبی مشترک، سعی در تقویت و همبستگی میان شیعیان نیجریه و مراکز دینی ایران داشته است. این ارتباطات به‌ویژه در زمینه‌های آموزشی و فرهنگی، در کنار چالش‌های سیاسی و اجتماعی، تأثیرات عمیقی بر هویت و فعالیت‌های شیعیان نیجریه داشته است. این پیوندهای فرهنگی و مذهبی باعث شده است که برخی نیجریه‌ای‌ها نگرش مثبتی به ایران داشته باشند. کمک‌های انسانی ایران و پروژه‌های فرهنگی نیز این نگرش مثبت را تقویت کرده است.

وجود ظرفیت های علمی، آموزشی و فرهنگی

تبادلات آموزشی و فرهنگی بین ایران و نیجریه، به‌ویژه در میان شیعیان، به عنوان یکی از محورهای اصلی همکاری‌های دینی و فرهنگی میان دو کشور به‌شمار می‌رود. ایران، با تأسیس و حمایت از مؤسسات آموزشی شیعه در نیجریه، از جمله دانشگاه‌ها و مدارس دینی، نقش مهمی در ارتقای سطح علمی و دینی شیعیان نیجریه ایفا کرده است. این تبادلات شامل مبادله و اعزام استادان و روحانیون ایرانی به نیجریه برای تدریس و آموزش اصول و مبانی فقه شیعه و همچنین اعزام دانشجویان نیجریه‌ای به ایران برای تحصیل در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها می‌شود. علاوه بر این، برنامه‌های فرهنگی نظیر برگزاری کنفرانس‌ها، سمینارها، و مراسم‌های مذهبی مشترک، به تقویت پیوندهای فرهنگی و دینی میان شیعیان نیجریه و ایران کمک کرده است. این همکاری‌ها به تقویت هویت شیعه در نیجریه و ترویج آموزه‌های اسلامی با تأکید بر سنت‌های شیعه کمک کرده و موجب شکل‌گیری شبکه‌های گسترده‌تری از تعاملات دینی و فرهنگی شده است.

 دلایل نگرش‌های منفی نیجریه ای ها نسبت به ایران

تاثیر رسانه های گروهی و اجتماعی

رسانه‌های نیجریه‌ای به‌ویژه در دوره‌های اخیر تأثیرات منفی قابل توجهی از ایران را گزارش کرده‌اند که این تأثیرات به‌طور عمده بر روابط بین دو کشور اثر گذاشته است. این رسانه‌ها به‌طور مکرر به انتقاد از سیاست‌های ایران در زمینه‌های حقوق بشر و نقض آزادی‌های مدنی پرداخته و گزارش‌هایی در مورد سرکوب اقلیت‌های مذهبی و محدودیت‌های شدید بر فعالیت‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند. همچنین، اتهامات مربوط به مداخله ایران در امور داخلی نیجریه و حمایت از گروه‌های شیعه مورد انتقاد رسانه‌ها قرار گرفته و به‌ویژه در زمینه تعاملات مذهبی، تأثیرات منفی بر روابط بین دو کشور گذاشته است. این انتقادات نه تنها بر تصویر ایران در نیجریه تأثیر منفی داشته، بلکه به تشدید نگرانی‌ها و بدبینی‌ها نسبت به نقش و تأثیرات ایران در نیجریه منجر شده است. به‌طور کلی، رسانه‌های نیجریه‌ای با برجسته‌سازی این مسائل، به نوبه خود به ایجاد تصویری منفی از ایران کمک کرده و در نتیجه، چالش‌هایی را برای تقویت روابط دینی و سیاسی میان دو کشور ایجاد کرده‌اند. رسانه‌های نیجریه‌ای گاهی تصویر منفی از ایران ارائه می‌دهند، به ویژه با تمرکز بر مسائل حقوق بشر و سیاست‌های داخلی ایران. این تصویر منفی رسانه‌ای می‌تواند بر نگرش عمومی تأثیر منفی بگذارد

 

 

تاثیر قدرت های بزرگ غربی بر نگرش نیجریه ای ها نسبت به ایران

قدرت‌های غربی، به‌ویژه آمریکاو انگلیس، تأثیر قابل توجهی بر نگرش دولتمردان نیجریه‌ای نسبت به ایران داشته‌اند. سیاست‌های خارجی این کشورها، به ویژه در زمینه‌های هسته‌ای و امنیتی، باعث شده است که نگرش نیجریه به ایران تحت تأثیر قرار گیرد. فشارهای دیپلماتیک و تحریمی که از سوی غرب به ایران اعمال می‌شود، نگرانی‌هایی درباره تعاملات ایران با کشورهای دیگر، از جمله نیجریه، ایجاد کرده است. این تأثیرات به ویژه در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و نظامی نیجریه ملموس است، جایی که نیجریه ممکن است به خاطر روابط نزدیک‌تر با قدرت‌های غربی، از همکاری‌های اقتصادی یا نظامی با ایران خودداری کند. در نتیجه، روابط بین نیجریه و ایران تحت تأثیر منافع و فشارهای غربی قرار گرفته و این امر بر نحوه تعاملات و سیاست‌گذاری‌های نیجریه تأثیر گذاشته است.

تأثیر فعالیت های مخرب رژیم اشغالگر قدس بر روابط بین ایران و نیجریه

رژیم صهیونیستی و نیجریه دارای روابط دوجانبه‌ای هستند که در زمینه‌های مختلفی از جمله اقتصاد، فناوری، امنیت و کشاورزی گسترش یافته است. روابط اسرائیل با نیجریه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای آفریقا،   تأثیرات قابل توجهی بر معادلات منطقه‌ای و جهانی داشته است. همکاری‌های اقتصادی، امنیتی و فناوری میان این دو کشور، به ویژه در زمینه کشاورزی و مبارزه با تروریسم، باعث تقویت موضع اسرائیل در قاره آفریقا شده که ممکن است نفوذ ایران را در این منطقه به چالش بکشد. اسرائیل با استفاده از روابط خود با نیجریه، توانسته به منابع جدید و بازارهای بزرگ‌تری دست یابد و در مقابل، ایران که به دنبال گسترش نفوذ فرهنگی خود در آفریقاست، با محدودیت‌هایی در تلاش‌هایش مواجه شده است.

از سوی دیگر، روابط نزدیک اسرائیل و نیجریه می‌تواند تنش‌های بیشتری بین ایران و این کشور ایجاد کند. نیجریه، به عنوان یک کشور با جمعیت مسلمان بالا، در گذشته روابط پیچیده‌ای با ایران داشته است. با توجه به تمایل نیجریه به همکاری‌های نظامی و امنیتی با اسرائیل، نیجریه روابط خود با ایران را در سطح پایینی نگه داشته است.

تعداد دقیق شرکت‌های اسرائیلی فعال در نیجریه به طور کامل مشخص نیست، اما برآوردها نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ شرکت اسرائیلی در زمینه‌های مختلف از جمله کشاورزی، فناوری، انرژی و امنیت در نیجریه فعالیت می‌کنند.

اسرائیل بارها پلیس و ارتش نیجریه را نسبت به فعالیت‌های صلح‌آمیز این جنبش اسلامی نیجریه تحریک کرده است. برای مثال، شب قبل از برگزاری روز قدس، اسرائیل و ایالات متحده بیانیه‌ای صادر کردند و اقدامات جنبش اسلامی نیجریه را خطرناک و غیرقانونی توصیف کردند. این موضوع باعث شد که پلیس نسبت به جنبش حساس شود و مشکلاتی برای آنها ایجاد کند.

اسرائیل با نگرانی به فعالیت‌های جنبش اسلامی نیجریه نگاه می‌کند، زیرا این جنبش را به عنوان ابزاری برای نفوذ ایران در آفریقا می‌بیند. از نظر اسرائیل، گسترش نفوذ ایران در نیجریه می‌تواند تهدیدی برای امنیت و منافع این کشور باشد. به همین دلیل، تل‌آویو تلاش می‌کند تا با تحریک مقامات نیجریه‌ای، مانع از گسترش فعالیت‌های این جنبش شود و به نوعی به این کشور هشدار دهد که روابط خود را با ایران محدود کند.

نگرش مردم، دولتمردان، نخبگان در نیجریه نسبت به ایران

نگرش دولتمردان نیجریه نسبت به ایران

نگرش دولتمردان نیجریه نسبت به ایران تحت تأثیر عواملی نظیر سیاست‌های داخلی، نگرانی‌های امنیتی، و روابط بین‌المللی قرار دارد و این نگرش‌ها به‌طور متناوب تغییر کرده‌اند. به‌ویژه، برخی دولتمردان نیجریه‌ای نگرانی‌هایی درباره تأثیرات ایران بر مسائل داخلی کشورشان، از جمله فعالیت‌های گروه‌های شیعه و حمایت‌های ایران از این گروه‌ها، ابراز کرده‌اند. این نگرانی‌ها به‌ویژه زمانی تشدید می‌شود که رسانه‌ها و تحلیلگران به نقض حقوق بشر در ایران و مداخله‌های احتمالی ایران در امور داخلی نیجریه اشاره می‌کنند. در عین حال، برخی دیگر از دولتمردان به دنبال تقویت روابط اقتصادی و دینی با ایران هستند و به نقش مثبت ایران در ترویج آموزه‌های اسلامی و همکاری‌های تجاری تأکید دارند. این تنوع در نگرش‌ها، که به‌ویژه تحت تأثیر مسائل ژئوپلیتیکی و دیپلماتیک قرار دارد، نشان‌دهنده چالش‌های پیچیده‌ای است که در مدیریت روابط دوجانبه میان دو کشور وجود دارد و بر تعاملات و سیاست‌های خارجی نیجریه تأثیر می‌گذارد. با این حال، برخی از دولتمردان نیجریه به دلیل تأثیرات منفی ناشی از تحریم‌های بین‌المللی ایران و نگرانی‌ها در مورد سیاست‌های داخلی ایران، ممکن است با احتیاط به روابط با ایران نگاه کنند.

 نگرش نخبگان و گروه‌های مرجع

نگرش نخبگان و گروه‌های مرجع نیجریه‌ای نسبت به ایران از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است و تحت تأثیر عوامل مختلف سیاسی، دینی، و اقتصادی قرار دارد. نخبگان شیعه نیجریه، به‌ویژه اعضای جنبش اسلامی نیجریه به رهبری ابراهیم زکزاکی، ایران را به‌عنوان الگوی مذهبی و فرهنگی مثبت می‌بینند و به تأثیرات حمایتی ایران در تقویت هویت شیعه و تأسیس مؤسسات آموزشی و دینی در نیجریه اهمیت می‌دهند. این گروه‌ها از حمایت‌های ایران در زمینه‌های آموزشی و مذهبی بهره‌مند شده‌اند و روابط نزدیکی با تهران برقرار کرده‌اند. در مقابل، برخی از نخبگان سیاسی و گروه‌های مرجع سنّی در نیجریه نسبت به فعالیت‌های ایران در این کشور، به‌ویژه حمایت از گروه‌های شیعه، نگران هستند و به‌ویژه به تأثیرات منفی احتمالی بر ثبات داخلی و وحدت ملی نیجریه توجه دارند. این نگرانی‌ها به‌ویژه در شرایطی که مسائل امنیتی و سیاسی حساسیت بالایی دارد، به انتقادات و چالش‌هایی در روابط دوجانبه منجر شده است. به‌طور کلی، نگرش نخبگان نیجریه‌ای نسبت به ایران نشان‌دهنده توازن میان تأثیرات مثبت فرهنگی و دینی و نگرانی‌های سیاسی و امنیتی است که بر تصمیمات و تعاملات بین‌المللی نیجریه تأثیر می‌گذارد.

نگرش مردم نیجریه نسبت به ایران

نگرش مردم نیجریه نسبت به ایران تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله روابط دینی، فرهنگی، و سیاسی قرار دارد و به‌طور قابل توجهی متنوع است. در میان جامعه شیعه نیجریه، که عمدتاً در شمال این کشور متمرکز است، ایران به‌عنوان یک الگوی مذهبی و فرهنگی بسیار مهم محسوب می‌شود. این گروه‌ها به دلیل حمایت‌های ایران از جنبش شیعه و تأسیس مؤسسات آموزشی و فرهنگی در نیجریه، نگرش مثبتی نسبت به ایران دارند و آن را منبع الهام برای تقویت هویت مذهبی و فرهنگی خود می‌بینند. در عین حال، در میان بخش عمده‌ای از مردم نیجریه نگرش مثبت به ایران وجود دارد و از نقش ایران به عنوان یک دولت مسلمان در عرصه های بین المللی بویژه در مقابل ابرقدرت ها و رژیم صهیونیستی احساس خوبی دارند. به‌طور کلی، نگرش توده مردم نیجریه نسبت به ایران نشان‌دهنده احترام نسبی و توام با کمی نگرانی است که به‌ویژه در زمینه‌های مذهبی و سیاسی، تأثیرات متقابلی بر روابط دو کشور دارد.

فرصت ها و چالش‌های جمهوری اسلامی ایران در نیجریه

فرصت‌های ایران در نیجریه

وجود جمعیت بزرگ شیعیان در نیجریه‌ای

جمعیت شیعیان نیجریه چیزی حدود 4 تا 7 میلیون نفر تخمین زده می شود. اطلاعات و آمارها بسیار متفاوت است. بعضی آن را 3 میلیون و بعضی دیگر تا بیست میلیون هم ذکر کرده اند. شیعیان به‌ویژه آنهایی که در مناطق شمالی کشور زندگی می کنند، جمعیتی رو به رشد دارند و به‌تدریج تأثیر بیشتری در فضای اجتماعی و سیاسی نیجریه می‌گذارند. نگرش مثبت این جامعه به جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک الگوی اسلامی و فرهنگی، فرصت مناسبی برای گسترش نفوذ ایران و تقویت روابط دو کشور فراهم می‌آورد.

با توجه به فضای سیاسی و اجتماعی موجود در نیجریه، تقویت روابط فرهنگی و مذهبی میان ایران و شیعیان این کشور می‌تواند به‌عنوان یک ابزار دیپلماتیک مؤثر عمل کند. افزایش تعاملات اقتصادی، همکاری‌های علمی و فرهنگی، و به‌ویژه حمایت از حقوق بشر و آزادی‌های مذهبی در نیجریه می‌تواند به‌عنوان بخشی از سیاست‌های ایران در این کشور در نظر گرفته شود. با توجه به وجود چالش‌های اجتماعی و اقتصادی در نیجریه، ارائه راهکارهای آموزشی و حمایتی از سوی ایران می‌تواند به تقویت موقعیت این کشور در میان جوامع اسلامی و افزایش تعاملات بین دو کشور منجر شود.

تحصیل دانشجویان شیعه نیجریه‌ای در ایران به‌عنوان عاملی کلیدی در تقویت روابط فرهنگی بین دو کشور عمل می‌کند. این دانشجویان با آموختن علوم اسلامی و فرهنگی در ایران، به‌عنوان پل ارتباطی بین دو فرهنگ، می‌توانند آموزه‌های اسلامی و فرهنگی ایران را در نیجریه ترویج دهند. برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها و فعالیت‌های اجتماعی از سوی این دانشجویان می‌تواند به تقویت روابط اجتماعی و ایجاد همبستگی در جامعه شیعه نیجریه کمک کند.

زندگی مسالمت آمیز مذاهب مختلف اسلامی در نیجریه  

تقریب بین مذاهب، به ویژه در اندیشه‌های امام خمینی(ره)، یکی از اصول کلیدی سیاست خارجی ایران به شمار می‌رود. امام خمینی همواره بر اهمیت همبستگی مسلمانان تأکید کرده و معتقد بود که اختلافات مذهبی تنها به تضعیف جامعه اسلامی می‌انجامد. این نگرش نه تنها موجب تقویت وحدت داخلی در ایران شد، بلکه فرصتی را برای برقراری روابط نزدیک‌تر با کشورهای اسلامی، از جمله نیجریه، فراهم کرد. با توجه به تنوع مذهبی در نیجریه، این رویکرد می‌تواند به تقویت همکاری‌های دو جانبه کمک کند.

به علاوه، برقراری روابط نزدیک‌تر بین ایران و نیجریه می‌تواند به تقویت وحدت مسلمانان در برابر چالش‌های مشترک، از جمله تهدیدات تروریستی و نفوذ قدرت‌های غربی کمک کند. با ایجاد بن سازه ها و پلتفرم‌های مشترک برای گفت‌وگو و همکاری، دو کشور می‌توانند به تقویت امنیت و ثبات در منطقه کمک کنند و در عین حال از منافع اقتصادی و سیاسی خود نیز بهره‌برداری نمایند. این وحدت می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری یک جبهه متحد در برابر چالش‌های جهانی و منطقه ای باشد و نقش مؤثری در ارتقاء همکاری‌های اسلامی ایفا کند.

طریقت‌های صوفی گرایانه در نیجریه

طریقت‌های اسلامی در نیجریه، نقش مهمی در زندگی اجتماعی و فرهنگی این کشور دارند. نیجریه با جمعیت بالای مسلمانان، به‌ویژه در شمال کشور، شاهد فعالیت‌های مختلف طریقت‌ها است. این طریقت‌ها با برگزاری مراسمات، آموزش‌های دینی و فعالیت‌های اجتماعی، به تقویت هویت اسلامی و همبستگی جامعه مسلمانان نیجریه کمک می‌کنند.

از سوی دیگر، طریقت‌ها در نیجریه به عنوان یک منبع مهم برای فعالیت‌های اجتماعی و خیریه نیز شناخته می‌شوند. بسیاری از طریقت‌ها به دنبال ارتقاء سطح آموزش، بهداشت و رفاه اجتماعی در جامعه هستند و به ایجاد موسسات خیریه و آموزشی می‌پردازند. این فعالیت‌ها نه تنها به بهبود شرایط زندگی مسلمانان کمک می‌کند، بلکه به ایجاد همبستگی بین اقشار مختلف جامعه نیز منجر می‌شود. به‌طور کلی، طریقت‌ها در نیجریه به عنوان پل‌هایی برای ارتباطات اجتماعی و ترویج ارزش‌های اسلامی عمل می‌کنند و به تقویت فرهنگ دینی و اجتماعی مردم کمک می‌نمایند.

طریقت‌های اسلامی در نیجریه با تأثیر عمیق خود بر زندگی اجتماعی و فرهنگی این کشور، می‌توانند زمینه‌ساز گسترش روابط بین ایران و نیجریه شوند. این طریقت‌ها، با تأکید بر اصول وحدت و همبستگی مسلمانان، می‌توانند به تقویت پیوندهای فرهنگی و دینی بین دو کشور کمک کنند. ایران، با تاریخ غنی در پرورش فرهنگ اسلامی و آموزه‌های تقریب بین مذاهب، می‌تواند به عنوان یک الگو برای طریقت‌های نیجریه عمل کند و همکاری‌های فرهنگی و آموزشی را تسهیل نماید.

علاوه بر این، گسترش روابط بین ایران و نیجریه می‌تواند به تقویت همکاری‌های اقتصادی و اجتماعی نیز منجر شود. طریقت‌های اسلامی در نیجریه با فعالیت‌های خیریه و آموزشی خود، قابلیت همکاری در پروژه‌های مشترک را دارند. ایران می‌تواند با ارائه تجربیات موفق در زمینه‌های آموزشی، بهداشتی و اجتماعی، به بهبود شرایط زندگی در نیجریه کمک کند و در عین حال، به ترویج ارزش‌های مشترک اسلامی بپردازد. این همکاری‌ها می‌تواند به تقویت ارتباطات بین دو کشور و ایجاد یک جبهه متحد در برابر چالش‌های جهانی منجر شود.

همکاری‌های فرهنگی و علمی

ارتقاء همکاری‌های فرهنگی و علمی بین جمهوری اسلامی ایران و نیجریه می‌تواند به تقویت پیوندهای تاریخی و انسانی بین دو کشور منجر شود. ایران با فرهنگ غنی و تاریخ کهن خود، قابلیت‌هایی در زمینه‌های هنر، ادبیات، و علوم انسانی دارد که می‌تواند به غنای فرهنگی نیجریه کمک کند. برگزاری نمایشگاه‌های هنری، جشنواره‌های ادبی، و تبادل هنرمندان و دانشمندان می‌تواند به درک بهتر از فرهنگ‌ها و تاریخ یکدیگر منجر شود و زمینه‌ساز هم‌افزایی فرهنگی گردد.

از سوی دیگر، همکاری‌های علمی می‌تواند شامل تبادل دانشجو، پژوهش‌های مشترک و برگزاری کنفرانس‌های علمی باشد. با ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک و حمایت از پروژه‌های علمی، دو کشور می‌توانند از دانش و تجربیات یکدیگر بهره‌مند شوند و به حل چالش‌های مشترک بپردازند. این همکاری‌ها به ویژه می‌تواند در زمینه‌های فناوری اطلاعات، پزشکی، و انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه مؤثر باشد و به رشد و پیشرفت هر دو کشور کمک کند. با تقویت این روابط، نه تنها تبادل فرهنگی و علمی بین دو ملت تسهیل می‌شود، بلکه مسیر توسعه پایدار و نوآوری نیز هموارتر خواهد شد.

بهره مندی از دیپلماسی قرآنی

نیجریه، کشوری در غرب آفریقا، دارای جمعیتی است که بیش از نیمی از آن مسلمان هستند و مسلمانان به نوعی قدرت و فرهنگ غالب ایر کشور را در دست دارند و گفتمان غالب در این کشور اسلامی است. بیشتر جوانان و کودکان نیجریه‌ای علاقه‌مند به آموزش زبان عربی و قرآن هستند. مسلمانان این کشور برای فراگیری قران کریم علیرغم مشکلات اقتصادی و معیشتی در این کشور، فرصت و هزینه های قابل ملموسی را صرف می کنند و فرزندان خود را برای فراگیری قران مورد تشویق و ترغیب قرار می دهند.

آموزش قرآن به مسلمانان نیجریه‌ای به‌عنوان دیپلماسی فرهنگی می‌تواند به تقویت روابط دوجانبه و گسترش و ثبات فرهنگ غنی اسلامی در این کشور کمک کند. نیجریه با جمعیتی بیش از ۲۲۰ میلیون نفر که حدود نیمی از آن‌ها مسلمان هستند، فضای مناسبی را برای گسترش و ترویج آموزه‌های اصیل اسلامی فراهم می‌کند. این روند می‌تواند به ایجاد فهم متقابل، تقویت روابط اجتماعی و همکاری‌های اقتصادی و همچنین به کاهش تنش های بین مذاهب اسلامی نیز منجر شود.

این نوع همکاری‌ها می‌تواند شامل تبادل دانش، برگزاری سمینارها و تجهیز مدارس و مراکز قرآنی مشترک باشد. به ویژه برگزاری جشنواره‌های قرآنی و مسابقات حفظ و تلاوت، می‌تواند به جذب جوانان و ایجاد انگیزه برای یادگیری قرآن کمک کند.

مهیا بودن توسعه روابط اقتصادی و تجاری

تقویت روابط اقتصادی و تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و نیجریه می‌تواند به عنوان یک فرصت مهم برای هر دو کشور در راستای توسعه پایدار و افزایش رفاه اجتماعی محسوب شود. ایران با برخورداری از منابع غنی نفت و گاز، همچنین دانش فنی در صنایع مختلف، می‌تواند به نیجریه در توسعه زیرساخت‌ها و بهره‌برداری از منابع طبیعی کمک کند. از سوی دیگر، نیجریه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای آفریقا، با جمعیتی جوان و نیازمند به توسعه، می‌تواند بازار مناسبی برای کالاها و خدمات ایرانی باشد. این همکاری می‌تواند شامل تبادل کالا، فناوری و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی و صنعتی باشد.

علاوه بر این، همکاری‌های تجاری می‌تواند به تقویت امنیت غذایی و توسعه بخش کشاورزی نیز منجر شود. با استفاده از تجربیات ایران در زمینه‌های کشاورزی و تکنولوژی‌های نوین، نیجریه می‌تواند تولید محصولات خود را افزایش دهد و نیازهای داخلی را تأمین کند. همچنین، سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و ایجاد زنجیره تأمین می‌تواند به ایجاد اشتغال و کاهش وابستگی به واردات کمک کند. به این ترتیب، تقویت روابط اقتصادی و تجاری نه تنها به نفع دو کشور خواهد بود، بلکه می‌تواند به ایجاد ثبات و امنیت در منطقه نیز منجر شود.

مشارکت در پروژه‌های توسعه‌ای بین جمهوری اسلامی ایران و نیجریه می‌تواند به تقویت زیرساخت‌ها و ارتقای کیفیت زندگی در هر دو کشور منجر شود. ایران با تجربه‌های موفق در حوزه‌های مختلف، از جمله ساختمان‌سازی، انرژی، و کشاورزی، می‌تواند به عنوان یک شریک مهم در پروژه‌های توسعه‌ای نیجریه عمل کند. به‌ویژه در زمینه‌های ساخت و ساز، ایران می‌تواند در پروژه‌های عمرانی و تأسیسات زیرساختی مانند راه‌ها، پل‌ها و نیروگاه‌ها مشارکت داشته باشد.

از سوی دیگر، نیجریه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای آفریقا، دارای منابع طبیعی غنی و نیروی کار جوان است که می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری‌های ایرانی کمک کند. همکاری در پروژه‌های کشاورزی، صنایع تبدیلی، و انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به توسعه پایدار و افزایش تولید در هر دو کشور کمک کند. این مشارکت‌ها نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی می‌انجامد، بلکه منجر به انتقال فناوری و به اشتراک‌گذاری دانش نیز خواهد شد. به این ترتیب، هر دو کشور می‌توانند از مزایای متقابل بهره‌مند شوند و به رشد و توسعه پایدار دست یابند. بدیهی است در این تعاملات اقتصادی، نماد ها و نگرش های فکری و تمدنی دو کشور با هم ممزوج شده و بنیان حضور ثابت فرهنگی ایران اسلامی را در نیجریه فراهم خواهد کرد.   

 

 

 

 

ب) چالش های و تهدید های ایران در نیجریه

مدیریت تعصبات رسانه‌ای

مقابله با تصویر منفی رسانه‌ها درباره ایران نیازمند استراتژی‌های مؤثر و هدفمند است که شامل ارائه اطلاعات دقیق و شفاف درباره سیاست‌ها و اقدامات کشور می‌شود. رسانه‌ها غالباً به دلیل کمبود اطلاعات معتبر یا سوءتفاهم‌ها، تصاویری نادرست از کشورهای دیگر به نمایش می‌گذارند. با تقویت روابط رسانه‌ای و فرهنگی و ایجاد کانال‌های ارتباطی مؤثر، ایران می‌تواند به انتقال واقعیت‌های مثبت و دستاوردهای خود در زمینه‌های مختلف، از جمله اقتصاد، فرهنگ و دیپلماسی، بپردازد. این امر به نیجریه‌ای‌ها کمک می‌کند تا تصویری واقعی‌تر و متوازن‌تر از ایران به دست آورند.

حساسیت‌های سیاسی

 حساسیت‌های سیاسی در نیجریه به‌ویژه در ارتباط با ایران ممکن است ناشی از تاریخ روابط بین‌المللی، سیاست‌های داخلی و منافع ژئوپلیتیکی باشد. ایران به‌عنوان یک کشور با مواضع خاص در عرصه‌های مختلف بین‌المللی، می‌تواند با واکنش‌های مختلفی از سوی سیاستمداران و رسانه‌ها در نیجریه مواجه شود. به‌خصوص موضوعاتی چون سیاست‌های امنیتی، نفوذ در منطقه و فعالیت‌های دیپلماتیک ایران در کشورهای همسایه، ممکن است حساسیت‌های سیاسی را تشدید کند.

برای مدیریت این حساسیت‌ها، ضروری است که ایران و نیجریه بر پایه دیپلماسی فعال و تبادل اطلاعات، تلاش کنند تا دیدگاه‌های غلط یا افراطی را کاهش دهند. برگزاری جلسات مشترک و کنفرانس‌های علمی می‌تواند به درک بهتر و تسهیل گفت‌وگوهای سیاسی کمک کند. همچنین، شناخت و احترام به تفاوت‌های فرهنگی و سیاسی هر کشور می‌تواند به تضعیف حساسیت‌ها و تقویت روابط دوجانبه کمک کند.

نتیجه‌گیری

گفتمان غالب در یک کشور به‌طور مستقیم بر روابط بین‌المللی آن تأثیر می‌گذارد. در حالی که تأکید بر ارزش‌های همکاری و دیپلماسی می‌تواند روابط دوستانه و همکاری‌های اقتصادی را تقویت کند، گفتمان خصمانه و ملی‌گرایانه ممکن است به تنش‌ها و سوءتفاهم‌ها منجر شود. در این راستا، نگرش‌های عمومی و رسانه‌ای در نیجریه نسبت به جمهوری اسلامی ایران تحت تأثیر عوامل سیاسی، فرهنگی و تاریخی شکل گرفته و متنوع است. برخی گروه‌ها به ویژه شیعیان، به دلیل همبستگی مذهبی، نگرش مثبتی به ایران دارند، در حالی که نگرانی‌های سیاسی و انتقادات حقوق بشری موجب بروز نگرش‌های منفی در دیگر بخش‌ها می‌شود.

نهضت اسلامی نیجریه، به رهبری ابراهیم زکزاکی، تأثیر قابل توجهی بر روابط نیجریه و ایران داشته است. ارتباط نزدیک با ایران، به‌عنوان یک کشور شیعه‌ پیشرو، به زکزاکی و پیروانش این امکان را داده تا آموزه‌های دینی و فرهنگی خود را گسترش دهند. با این حال، این روابط همچنین چالش‌هایی را به همراه داشته است. نگرانی‌های سیاسی در نیجریه نسبت به نفوذ دینی ایران در بین جامعه شیعیان، برخی مواقع خود را به شکل برخوردهای امنیتی و تنش‌های اجتماعی نشان داده است. رسانه‌ها و دولتمردان نیجریه به‌ویژه در واکنش به این فعالیت‌ها، انتقادات و نگرانی‌هایی را مطرح کرده‌اند که می‌تواند بر تصویر عمومی ایران در این کشور تأثیر منفی بگذارد. به این ترتیب، نهضت اسلامی نیجریه به‌عنوان یک عامل تقویت‌کننده روابط دینی و فرهنگی بین دو کشور عمل کرده، اما در عین حال چالش‌ها و حساسیت‌های سیاسی را نیز به وجود آورده است.

اما بطور کلی تصویر ایران در نزد مردم نیجریه مثبت است و ایران را کشوری می شناسند که دارای فرهنگی غنی با اقتصادی پیشرفته است. بسیاری از نیجریه ای ها علاقه مند هستند تا به ایران سفر کنند.

تأثیر قدرت‌های بزرگ و مسائل داخلی نیجریه نیز بر این نگرش‌ها اثرگذار بوده است. در نتیجه، فعالیت‌های مخرب رژیم اشغالگر قدس در نیجریه تأثیر قابل توجهی بر روابط ایران و نیجریه دارد. همکاری‌های اقتصادی و امنیتی اسرائیل با نیجریه، به چالش کشیدن نفوذ ایران در این کشور را تسهیل می‌کند و تنش‌های بیشتری میان دو طرف ایجاد می‌کند. به علاوه، تلاش‌های اسرائیل برای محدود کردن فعالیت‌های جنبش‌های اسلامی در نیجریه، نشان‌دهنده نگرانی این رژیم از گسترش نفوذ فرهنگی ایران در آفریقاست.

رسانه‌های نیجریه‌ای با برجسته‌سازی چالش‌های حقوق بشری و سیاست‌های ایران، تصویری منفی از این کشور ارائه می‌دهند که می‌تواند بر تصمیمات دولتمردان و تعاملات بین‌المللی تأثیر بگذارد. بنابراین، مدیریت تعصبات رسانه‌ای و حساسیت‌های سیاسی برای جمهوری اسلامی ایران در نیجریه از اهمیت بالایی برخوردار است و نیاز به استراتژی‌های مؤثری دارد که به تقویت روابط و درک متقابل بین دو کشور کمک کند.

فرصت‌های موجود برای جمهوری اسلامی ایران در نیجریه به ویژه در حوزه‌های اقتصادی و تجاری می‌تواند به عنوان یک مسیر مهم برای توسعه پایدار و افزایش رفاه اجتماعی در هر دو کشور تلقی شود. با توجه به منابع غنی نفت و گاز ایران و نیاز نیجریه به توسعه زیرساخت‌ها، همکاری‌های تجاری می‌تواند به تبادل کالا، فناوری و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی منجر شود. این روابط نه تنها به نفع اقتصاد دو کشور خواهد بود، بلکه می‌تواند به ایجاد ثبات و امنیت در منطقه و به ثبات و پایداری روابط فرهنگی و دینی نیز نیز کمک کند.

ارتقاء همکاری‌های فرهنگی و علمی بین ایران و نیجریه می‌تواند به تقویت پیوندهای انسانی و تاریخی بین دو کشور منجر شود. با برگزاری نمایشگاه‌های هنری، جشنواره‌های ادبی و تبادل دانشجویان، دو کشور می‌توانند درک بهتری از یکدیگر پیدا کنند و همکاری‌های علمی مشترک را در حوزه‌های فناوری، پزشکی و انرژی‌های تجدیدپذیر تقویت کنند. این همکاری‌ها نه تنها به تبادل فرهنگی و علمی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند راه‌حلی برای چالش‌های مشترک ایجاد کند.

در نهایت، بهره مندی از گفتمان تقریب بین مذاهب اسلامی و گفتگو های بین ادیان اسلامی و اهمیت دادن به توسعه زیر ساخت های علمی و دانشگاهی و دیپلماسی قرانی و گردشگری دینی، زمینه را برای گسترش روابط ایران و نیجریه فراهم می‌کند. با توجه به تنوع مذهبی در نیجریه، این رویکرد ها می‌تواند به تقویت همکاری‌های اسلامی و ایجاد جبهه‌ای متحد در برابر چالش‌های جهانی کمک کند.

 

منابع

Amina I. Gashua, (2023). Iran-Nigeria Relations: Opportunities and Challenges, African Studies Review.

Samuel O. Odukoya. (2023). Exploring Iran-Nigeria Bilateral Relations: A Strategic Partnership, Middle Eastern Studies.

Abubakar M. K.)2020). The Role of Sufism in Promoting Islamic Values and Unity in Nigeria, Journal of Religion in Africa

Adebayo A. (2018). Islamic Religious Movements in Nigeria: Sufism and its Socio-Cultural Impacts, African Journal of Religious Studies

Hojjatollah Aghaie, (2017). The Role of Islamic Unity in International Relations: A Perspective from Iran, International Journal of Islamic Thought

A. M. Jafar (2015). Iran’s Foreign Policy and the Concept of Islamic Unity, Journal of Middle Eastern Politics and Policy

Nigerian Institute of Social Research. (2023). Annual Report on Social Issues.

Abolhasani, N., & Shakeri, S. (2023). "The Role of Ideology in Shaping Foreign Relations: A Case Study of Iran and Nigeria." Journal of International Relations, 12(3) , 145-162.

Hassan, M. (2023). "Understanding the Diplomatic Dynamics between Iran and Nigeria: Opportunities and Challenges." Middle Eastern Studies Quarterly, 45(1) , 78-94.

Oluwaseun, A. (2023). "The Impact of Religious Solidarity on Iran-Nigeria Relations: A Cultural Perspective." African Journal of Political Science, 18(2) , 203-220.

Khosravi, S. (2023). "Political Discourse and Human Rights: The Case of Iran and Nigeria." International Journal of Human Rights, 27(4) , 391-410.

Eze, U. (2023). "Media Representations and Public Perceptions: The Case of Iran in Nigeria." African Media Studies, 15(1) , 59-74.

Amiri, F. (2023). "Economic Ties and the Future of Iran-Nigeria Relations: Potential and Limitations." Global Economy Journal, 13(2) , 177-194.

Sulaiman, A., & Okeke, C. (2023). "Iran’s Soft Power in Africa: The Case of Nigeria." Journal of African Affairs, 22(3) , 325-342.

Jalilvand, A. (2023). "Islamic Solidarity and Political Alliances: Analyzing Iran-Nigeria Relations." Middle East Policy, 30(1) , 112-129.

Bashir, M. (2023). "Challenges of Human Rights Discourse: Nigeria’s Perspective on Iran." Human Rights Review, 24(2) , 205-220.

Asari, M. (2023). "The Role of Islamic Sects in Diplomatic Relations: Iran and Nigeria." Islamic Studies Journal, 28(1) , 15-34.

Ali A. Allawi.(2020). Iran and Nigeria: A Political and Economic Relationship

Haim Shapiro. (2017). Israel and Nigeria: A Strategic Partnership.: Middle East Policy.

Yair Sheleg, (2023). Israel’s Growing Influence in Africa: The Case of Nigeria