از زمانی که چگونگی دستیابی به توسعه و مشخصا توسعه پایدار به یک مسئله اساسی برای دولت ها و محافل فکری وابسته به آنها تبدیل شده ، مباحث و راه های مختلفی مطرح شده است که هر کدام به استرتژی خاصی از توسعه منجر می شود. پس از جنگ جهانی دوم، کشورهای غربی که خود را نماد و تجلی توسعه معرفی می کردند، استراتژی ها و دستور العمل های خاصی ذیل مکتب "نوسازی[1]" برای کشورهای جهان سوم صادر و تجویز کردند که عصاره آن تقلید تام از کشورهای غربی بود.

 الزامات تجویزی این مکتب الزاما با بافت و محیط اجتماعی – فرهنگی کشورهای جهان سوم که به تازگی از بند استعمار به استقلال نسبی رسیده بودند، سازگاری نداشت. به این خاطر اندیشمندان این کشورها به اذعان به اینکه برخی اصول دستیابی به توسعه مشترک است، این نگاه را مطرح کردند که برخی دیگر از اصول و مبانی توسعه تابع محیط فرهنگ و اجتماعی کشوری است که بنای دستیابی به توسعه را دارد.

به این خاطر تعامل بین میراث فرهنگی و توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفت. این موضوع مورد تایید سازمان نیز ملل قرار گرفت. به طور کلی، این نگاه بر تبدیل میراث فرهنگی به یک دارایی حیاتی  برای دستیابی به توسعه پایدار و لزوم رویکردی متوازن بین نیازهای توسعه و احترام به ارزش‌های سنتی تاکید دارد. بر مبنای این مقدمه و در ادامه به این موضوع پرداخته می شود که غنا چگونه از میراث فرهنگی خود برای دستیابی به شاخصه های توسعه پایدار استفاده کرده است.

در این رابطه باید گفت که وضعیت کشور غنا در مقایسه با سایر کشورهای آفریقا یی از حیث شاخصه هایی چون رشد اقتصادی، کاهش فقر و ثبات سیاسی قابل توجه است.  غنا از اوایل دهه ۱۹۹۰ شاهد رشد اقتصادی قابل توجهی بوده و از سال ۲۰۰۵ به طور متوسط، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی (GDP)  حدود ۵ درصد را تجربه کرده است. این عملکرد بالاتر از میانگین بسیاری از کشورهای زیرصحرای آفریقا است که اغلب با نرخ‌های رشد پایین‌تری مواجه هستند.

همچنین در حالی که کشاورزی هنوز سهم قابل توجهی از GDP  کشور غنا را تشکیل می‌دهد اما بخش صنعتی به ویژه در زمینه معدن و تولید نفت نیز در حال رشد سریعی می باشد.  متنوع شدن بخش های اقتصادی غنا، به تثبیت اقتصادی آن در برابر شوک‌هایی که ممکن است بر بخش‌های خاصی تأثیر بگذارد، کمک می‌کند.

علاوه بر این، غنا در چند دهه گذشته پیشرفت‌های قابل توجهی در کاهش سطح فقر داشته است. بین سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۲، نرخ فقر حدود ۳۴ درصد کاهش یافته است. در واقع، رشد اقتصادی غنا نسبتاً فراگیر بوده و بیشتر به نفع اقشار کم‌درآمد جامعه بوده است. هرچند چالش‌هایی مانند کرونا، برخی از این دستاوردها را معکوس کرد و منجر به افزایش سطح فقر شد.

 از حیث توسعه سیاسی نیز غنا اغلب به عنوان یک الگو برای حاکمیت دموکراتیک در آفریقا شناخته می‌شود. این کشور سیستم چندحزبی را حفظ کرده و از زمان بازگشت به دموکراسی در اوایل دهه ۱۹۹۰، انتقال‌های مسالمت‌آمیز قدرت را تجربه کرده است. به طور کلی غنا برنامه توسعه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خود را به طور همزمان پیش برده است.

میراث فرهنگی غنی غنا در رسیدن به شاخصه های توسعه پایدار کشور غنا بسیار اثرگذار بوده است.  میراث فرهنگی غنا، شامل مکان‌های تاریخی، هنجارهای سنتی، آداب و رسوم محلی، زبان ها و گویش ها، مذاهب، بناهای تاریخی، صنایع دستی و... است که  به مثابه پایه‌ای برای  تقویت هویت ملی و انسجام اجتماعی این کشور عمل کرده است. در واقع میراث تاریخی – فرهنگی مشترک غنا همانند چتری عمل می کند که تمام جامعه این کشور را تحت پوشش خود قرار می دهد. به عبارت دیگر، شمول اجتماعی میراث فرهنگی غنا به اندازه جامعه آن و حتی فراتر از آن می باشد به گونه ای که کسی خارج از دایره آن قرار ندارد.

این میراث از یک سو سبب تقویت هویت غنایی و انسجام اجتماعی این کشور شده و از سوی دیگر مشارکت  دادن جوامع محلی در فرآیندهای تصمیم‌گیری سبب توانمندسازی آن جوامع و  احساس مالکیت و مسئولیت آنها نسبت به حفظ میراث فرهنگی کشورشان شده است.

به بیان ملموس تر، به خاطر انسجام بالای اجتماعی ، کشور غنا از ثبات سیاسی بالایی برخوردار است که  این ثبات سیاسی خود عامل مهمی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و حمایت از توسعه اقتصادی  شده است. از طرفی، برخورداری از فرهنگ غنی تاریخی، حس هویت ملی و تعهد به توسعه کشور را در میان جمعیت غنا افزایش داده است. جامعه غنا با شناخت ارزش ذاتی دارایی‌های فرهنگی خود توانسته مسیری در توسعه‌ را را دنبال کند که هم به گذشته آن احترام بگذارد و  هم آینده‌ای پایدار مطلوب را تامین کند. علاوه بر این کشور غنا با همراهی جوامع محلی از بناها و مراکز تاریخی و نیز دیگر جاذبه های سرزمینی برای جذب گردشگر خارجی استفاده می کند که یک منبع مهم درآمدی برای توسعه اقتصادی این کشور می باشد که در گزارش های بعدی به آن پرداخته می شود.

منابع:

• Okeiyi, Sunday I., Alexander M. Okrah, Esther C. Okeiyi, and Beverly A. Bryant. "Operators' Attitudes Toward Sustainable Tourism Development Concept in Ghana." Journal of African Business 6, no. 1-2 (December 6, 2005): 33–52.
• Jane Osei, Cultural Heritage and Sustainable Development in Ghana, Springer Cham, December 2019.