مقاله «تابش خیر، ادبیات و معنای بیهاری بودن» به قلم سید زبیر احمد، به بررسی چگونگی تصور عمومی از مردم بیهار در هند و نقش برجسته نویسنده‌ای چون تابش خیر در تغییر این کلیشه‌ها می‌پردازد.

تابش خیر، نویسنده و شاعر برجسته‌ای از ایالت بیهار هند، نمونه‌ای زنده از توانایی ادبیات در شکستن کلیشه‌ها و ایجاد مسیری برای بازاندیشی درباره هویت‌های فردی و جمعی است. در جامعه‌ای مانند هند که تصاویر قالبی و برداشت‌های سطحی از اقوام و مناطق مختلف به‌وفور دیده می‌شود، بیهاری‌ها اغلب به‌عنوان کارگرانی فقیر و محروم شناخته می‌شوند؛ تصویری که نه‌تنها ناعادلانه بلکه به‌شدت تک‌بعدی است.

مقاله سید زبیر احمد، با تحلیل عمیق نقش تابش خیر، نشان می‌دهد که چگونه ادبیات می‌تواند این مرزهای ذهنی را گسسته و فضایی برای تأمل فراهم کند.

ادبیات در برابر بنیادگرایی

تابش خیر در کتاب «ادبیات در برابر بنیادگرایی» ادبیات را به‌عنوان ابزاری برای مقابله با بنیادگرایی معرفی می‌کند. او ادعا می‌کند که ادبیات با ایجاد فرصت برای گفت‌وگو و بررسی پیچیدگی‌ها، در برابر رویکردهای یک‌جانبه و قطبی‌شده بنیادگرایانه ایستادگی می‌کند. این کتاب تأکید می‌کند که ادبیات به ما کمک می‌کند تا از سطحی‌نگری و تفکر دوقطبی فاصله بگیریم و به تعمق و تأمل بپردازیم. او بر این باور است که بنیادگرایی، با تأکید بر پاسخ‌های ساده و قطعی، پیچیدگی‌های زندگی را نادیده می‌گیرد. ادبیات، در مقابل، فضایی برای طرح پرسش‌های بی‌پاسخ و بررسی ایده‌های متناقض فراهم می‌کند.

ادبیات در عصر دیجیتال

تابش خیر نسبت به تأثیر عصر دیجیتال بر تفکر عمیق هشدار می‌دهد. او معتقد است که عصر رسانه‌های اجتماعی با ترویج پاسخ‌های سریع و کلیشه‌ای، زمین حاصلخیزی برای رشد بنیادگرایی ایجاد کرده است. در مقابل، ادبیات می‌تواند ما را به چالش بکشد تا دنیا را از دریچه‌های مختلف ببینیم و با ایده‌های متناقض مواجه شویم.

زبیر احمد می نویسد که در دنیای امروز که رسانه‌های اجتماعی با پیام‌های سریع و سطحی بر تفکر ما تأثیر گذاشته‌اند، ادبیات می‌تواند ما را به درنگ و تعمق دعوت کند. تابش معتقد است که خواندن ادبیات نه‌تنها یک فعالیت فرهنگی، بلکه یک عمل مقاومت در برابر تفکر سطحی و بنیادگرایانه است.

هویت بیهاری: میان کلیشه و واقعیت

بیهاری بودن در تخیل عمومی هند، با فقر، بی‌سوادی و زحمت‌کشی گره خورده است. این نگاه محدود باعث می‌شود که حتی موفقیت‌های افراد برجسته از این منطقه، مانند تابش خیر، تحت‌الشعاع این تصور اشتباه قرار گیرد. بسیاری از بیهاری‌ها با چنین کلیشه‌هایی مواجه می‌شوند؛ عباراتی مانند «تو مثل بقیه بیهاری‌ها نیستی» گواهی بر این نگاه نادرست است. تابش خیر، با آثار خود، تلاش کرده این دیدگاه را اصلاح کند و نشان دهد که استعداد، خلاقیت و پیچیدگی فکری هیچ ارتباطی به موقعیت جغرافیایی یا پیشینه اجتماعی ندارد.

نقش ادبیات در بازتعریف هویت

تابش خیر، که از دهه ۱۹۹۰ میلادی در دانمارک زندگی می‌کند، نمادی از جهانی‌گرایی ساده و بی‌ادعا است. حضور او در فضای آکادمیک دانمارک و در عین حال حفظ ارتباط با هویت بیهاری‌اش، تصویری تازه از موفقیت بیهاری‌ها ارائه می‌دهد که فراتر از کلیشه‌هاست. او از زادگاهش گیا به‌عنوان سرچشمه‌ای برای الهام در آثار خود استفاده کرده است. او در کتاب‌هایش، مانند «چگونه تروریسم اسلامی را از نگاه یک مبلغ دینی بررسی کنیم» (۲۰۱۴) و «جهادجویانه‌ای دیگر» (۲۰۱۶) و نیز مقالات دانشگاهی در حوزه‌هایی چون پسااستعمارگرایی و زینوفوبیا، به موضوعاتی می‌پردازد که نه‌تنها منطقه‌ای بلکه جهانی‌اند. نگاه انتقادی او به مسائل اجتماعی، مذهبی و سیاسی، روایتی نو از بیهار ارائه می‌دهد؛ روایتی که در آن بیهاری‌ها دیگر قربانی کلیشه‌ها نیستند، بلکه فعالانی هستند که در شکل‌گیری فرهنگ و اندیشه نقش دارند.

جهانی‌گرایی

یکی از ویژگی‌های برجسته تابش خیر، توانایی او در ترکیب فرهنگ‌های گوناگون است. او که از هیاهوی گیا به آرامش آرهوس، شهری کوچک در دانمارک، مهاجرت کرده، توانسته هر دو جهان را در آثار خود بازتاب دهد. تابش نشان داده که جهانی‌گرایی تنها به معنای سکونت در شهرهای بزرگ و معروف نیست، بلکه به توانایی درک و تعامل با فرهنگ‌ها و جوامع مختلف بازمی‌گردد. او، با وجود زندگی در یک محیط آکادمیک غربی، ریشه‌های بیهاری خود را حفظ کرده و این دوگانگی فرهنگی را به نیرویی خلاق در آثارش تبدیل کرده است.

ادبیات، پلی میان تفاوت‌ها

تابش خیر با آثارش نشان می‌دهد که ادبیات می‌تواند پلی میان تفاوت‌های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی باشد. او ادبیات را به‌عنوان راهی برای بررسی واقعیت و مواجهه با پیچیدگی‌های آن معرفی می‌کند. این نگاه، به‌ویژه در دنیای امروز که تفکر دوقطبی و پاسخ‌های ساده بر فضای عمومی غالب شده‌اند، ضرورتی انکارناپذیر دارد.

درنهایت، تابش خیر نه‌تنها به بازتعریف هویت بیهاری پرداخته، بلکه نقش ادبیات را در مقابله با بنیادگرایی و سطحی‌نگری برجسته کرده است. او با آثارش نشان داده که تعمق، پیچیدگی و خلاقیت می‌توانند ابزاری قدرتمند برای تغییر نگرش‌ها باشند. تابش، به‌عنوان یک نویسنده بیهاری که به یک چهره جهانی تبدیل شده، الگویی برای نسلی است که به دنبال شکستن مرزهای ذهنی و فرهنگی هستند. آثار او گواهی بر این است که موفقیت و پیچیدگی فکری، محدود به جغرافیای تولد نیست، بلکه نتیجه وسعت دید و عزم فردی است.

#ذکریایی

https://www.ndtv.com/opinion/tabish-khair-literature-and-being-a-bihari-7269200