روز دیپلمات: هنگام تغییرات بزرگ چالش‌های جدیدی بوجود می‌آید

الکساندر یاکوونکو[1]

10 فوریه 2025

در قرن بیست و یکم، دیپلماسی بیش از پیش خود را در صحنه عمومی پیدا کرده است. این فقط در مورد رسانه‌های الکترونیکی و شبکه‌های اجتماعی صدق نمی‌کند، بلکه در مورد در دسترس بودن اطلاعات و حق شهروندان برای دسترسی اطلاعات نیز مطرح است. جهان در یک نقطه عطف قرار دارد. بسیاری از انتظارات مثبت مرتبط با پایان جنگ سرد به دلیل سیاست‌های اینرسی غرب، هرگز محقق نشد. جهان به طور تقریبی در عدم اطمینان مطلق فرو رفته است و همه می‌دانند که نمی‌توان از وضعیت موجود صحبت کرد و هیچ‌کس نمی‌داند چه اتفاقی خواهد افتاد.

به همین دلیل است که نقش دیپلماسی عمومی به شدت افزایش یافته و به شکلی از تعامل درآمده است. منابع رسمی در مورد آنچه در وب سایت‌ها و رسانه‌های خود می‌گذارند، بازخورد دریافت می‌کنند. در یک کلام، دیپلماسی به موضوعی برای کل جامعه تبدیل شده و به نوعی مالکیت افکار عمومی گسترده را در دست دارد. غیر از این نمی‌شد. تجربه دولت بایدن به وضوح نشان می‌دهد اجتناب از ارتباط با رسانه‌ها نشانه مطمئنی از یک استراتژی دیپلماتیک شکست خورده است. در مقابل، کرملین آماده پاسخگویی به تمام سوالات است؛ این نمونه بارز شفافیت دیپلماسی است. سیاستی که نتوان از آن در بحث باز و مستدل دفاع کرد، ارزشی ندارد.

وضعیت کیفی جدید، خواسته‌های مرتبط را بر کل دستگاه دیپلماتیک و هر دیپلمات تحمیل می‌کند. شما باید بتوانید در کشور معتبر به زبانی که همه بفهمند ارتباط برقرار کنید. این موضوع ما را از نخبگان غربی متمایز می‌کند که انواع مختلفی از تعبیرها را به کار می‌برند به نحوی که ماهیت آنچه را در حال رخ دادن است و سیاست‌های آنها را پنهان می‌کند. منظور سرکوب آشکار آزادی بیان است که مارک زاکربرگ اخیراً از آن پشیمان شد. نمایندگی‌های دیپلماتیک و رسانه‌های ما با وقاحت مسدود می‌شوند. من این را از تجربه کار در لندن می‌دانم.

نکته مهم دیگر این است که مانند هر سیاست دیگری، سیاست خارجی نیز یک سیاست هویتی است؛ آن چیزی که ما هستیم را در قالب فرهنگی و تمدنی بیان می‌کند و این را نباید فراموش کرد. در هر کاری که انجام می‌دهیم و می‌گوییم، تصویری از کشورمان، تصویری که ریشه در تاریخ دارد، در میان چیزهای دیگر به نمایش می‌گذاریم و ما باید تاریخ را بر خلاف حریفان خود به خوبی بشناسیم. همانطور که درگیری اوکراین نشان می‌دهد، این یکی از حادترین جبهه‌ها است که به شکلی مستقیم با تلاش غرب برای تخریب هویت ما مرتبط است.

وظایف دیپلماسی در زمینه کار اطلاعاتی به کنترل ماهرانه منابع رسانه‌ای خود محدود نمی‌شود. هوش مصنوعی، از جمله شبکه‌های عصبی که نیاز به آموزش دارند، حضور خود را بیش از پیش با صدای بلندتر نشان می‌دهد و در اینجا مهم است که بدانیم این، در میان چیزهای دیگر، کشمکش روایت‌ها است، شاید یکی از اصلی‌ترین موارد در وضعیت حاد ژئوپلیتیک کنونی باشد. زیرا با پیروزی در جنگ، اگر در زمینه اطلاعات نیز پیروزی را تضمین نکنید، صلح را از دست می‌دهید. البته این مطالبات بر شرایط صلح سختگیرانه است که باید روشن، بدون ابهام باشد و زمینه را برای انواع تفسیر فراهم نکند. این به طور دقیق همان چیزی است که مذاکرات حل و فصل اوکراین خواهد بود.

سوال همچنین در ساختار فضای اطلاعات جهانی نهفته و به سه بخش تقسیم می‌شود. اول آن چیزی‌ست که تحت کنترل غرب است؛ سانسور و عدم پذیرش اصولی دیدگاه‌های جایگزین در آنجا رونق دارد. دوم روسی و همفکران او. در اینجا، دیدگاه‌های جایگزین به تفصیل پوشش داده می‌شوند؛ آنها معنای مواضع ما را آشکار می‌کنند و تصویر کاملی از آنچه در حال وقوع است ارائه می‌دهند. سومین منطقه جنوب جهانی است که قبل از عملیات نظامی ویژه در وابستگی استعماری شناختی به غرب بسر می‌برد. این موضوع رأی‌گیری این کشورها در مرحله اولیه شورای امنیت سازمان ملل را نیز مشخص کرد. اما پس از آن نقطه عطفی رخ داد و فراتر از آن نرفتند و موضعی جدا از سیاست غرب گرفتند. همانطور که حتی خود غرب نیز اذعان داشت، این بزرگترین شکست او در سیاست خارجی بوده است.

حل مناقشه اوکراین تهدیدی برای شکستن کل این ساختار است و می‌توان امیدوار بود که منجر به ایجاد یک فضای اطلاعاتی جهانی؛ بدون پرده آهنین از غرب، با حذف سانسور و عمل «لغو» نظرات دیگران شود. قابل توجه است که لغو سانسور از جایی آغاز می‌شود که آغاز شد؛ در آمریکا. از این رو، ترس نخبگان اروپایی و تمایل آنها به طولانی کردن یا توقف درگیری، حفظ توانایی «لغو» دیگران، حتی تا حد ممنوعیت رقبای سیاسی، مانند «جایگزین برای آلمان» به وجود می‌آید.

و آخرین مشاهده تمایل پرزیدنت ترامپ برای بستن ایستگاه‌های رادیویی صدای آمریکا* و رادیو آزادی** نشان می‌دهد که این رسانه‌های قدیمی غربی به سادگی بی‌ادعا شده‌اند، یا به عبارت دیگر، هیچ علاقه‌ای به مسائل بقیه جهان ندارند.

*این رسانه به عنوان یک عامل خارجی در روسیه شناخته می‌شود.

**رسانه‌ای که در روسیه به عنوان یک عامل خارجی و یک سازمان نامطلوب شناخته شده است.

منبع:

https://ria.ru/20250210/diplomatiya-1998379057.htm