مبانی سیاست خارجی جمهوری قرقیزستان
طبق حکم ریاست جمهوری قرقیزستان به شماره ۳۷ در تاریخ ۱۱/۰۳/۲۰۱۹ تصویب‌شده است.
۱- مقدمه:
مبانی سیاست خارجی جمهوری قرقیزستان ( از این‌پس به‌عنوان «مبانی») سند اصلی در حوزه سیاست خارجی جمهوری قرقیزستان حاوی مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها در خصوص محتوا، اصول و سمت و سو ها و اولویت‌های اصلی سیاست خارجی کشور است.
مبنای قانونی سیاست خارجی کشور را قانون اساسی قرقیزستان، اصول و مقررات حقوق بین‌الملل، قانون تعامل نهادهای دولتی در حوزه سیاست خارجی جمهوری قرقیزستان، طرح راهبردی توسعه جمهوری قرقیزستان برای سال‌های ۲۰۴۰-۲۰۱۸ و نیز سایر اسناد قانونی این کشور تشکیل می‌دهند.
دلیل تصویب این مبانی روند گرایش‌های بین‌المللی، فرآیند جهانی‌شدن، تغییر اوضاع امنیتی، جستجوی فرصت‌های جدید برای توسعه پایدار کشور و مقابله مؤثر با چالش‌ها و تهدیدات روز است. جمهوری
قرقیزستان طرفدار توسعه پایدار و ساخت یک دولت حقوقی با اقتصاد اجتماع محور و دموکراسی پارلمانی، احترام به اصول مشترک انسانی و موازین حقوق بین‌الملل و همکاری برابر است.
موقعیت جغرافیایی قرقیزستان در آسیای مرکزی که پل ارتباطی بین اروپا و آسیا و محل گذر مسیرهای تاریخی راه ابریشم بوده زمینه و شرایط مناسب برای توسعه ارتباطات حمل‌ونقل و اطلاع‌رسانی، لجیستیک، تجارت، سرمایه‌گذاری، گردشگری، تنوع فرهنگی، آموزش، پیشرفت علمی و سایر زمینه‌ها را فراهم می‌کند.
طبیعت کوهستانی قرقیزستان و عدم دسترسی به آب‌های آزاد مستلزم توسعه همکاری با جامعه جهانی از جمله در زمینه روابط اقتصادی – تجاری، ارتباطات و حمل‌ونقل بین‌المللی و گسترش اقتصاد دیجیتال است.
رشد بحران‌ها و تنش‌ها در جهان، شیوع تروریسم و افراط‌گرایی در ابعاد و اشکال مختلف، جنایات برون‌مرزی، قاچاق مواد مخدر و سلاح، قاچاق انسان، تهدید بروز و توسعه بحران‌ها در مناطق مرزی قرقیزستان و مرزهای خارجی دولت‌های آسیای مرکزی نیازمند سیاست خارجی و انجام اقدامات پیشگیرانه است.
حوادث جهان نشانگر آن است که هیچ دولتی قادر نیست صرفاً با تکیه بر تلاش‌های خود با چالش‌ها و تهدیدهای روز مقابله کند.
تضمین امنیت در کشور و منطقه مستلزم هماهنگی نزدیک، همکاری و تبادل اطلاعات با کلیه دولت‌های ذینفع و مراجع بین‌المللی است.
چالش‌های امنیتی ازجمله در زمینه‌های اقتصادی – مالی، غذایی؛ انرژی آبی، اطلاع‌رسانی، زیست‌محیطی و نیز مسائل مهاجرتی مستلزم اتخاذ تدابیر و اقدامات مؤثر چه در سطح ملی و چه از طریق توسعه همکاری‌های فعال با شرکای بین‌المللی قرقیزستان است.
قرقیزستان خط‌مشی سیاست خارجی خود را بر مبنای اهداف راهبردی کشور، تحلیل و پیش‌بینی اوضاع بین‌المللی، تحولات و گرایش‌های پیش روی جهان جهت تضمین و دفاع از منافع ملی خود تعیین می‌نماید.
سیاست خارجی قرقیزستان در جهت ایجاد و حفظ شرایط مناسب جهت توسعه پایدار، رشد رفاه ملت، تحکیم امنیت ملی و منطقه‌ای، دفاع از حقوق و منافع اتباع و اشخاص حقوقی قرقیزستان در خارج از کشور و معرفی وجهه مثبت این کشور در جامعه جهانی است.
این مبانی مهمترین اصول سیاست خارجی و منافع ملی جمهوری قرقیزستان را تعیین می‌نماید که مبنای اولویت‌گذاری و جهت‌گیری‌ها در سیاست خارجی است.
۲- اصول سیاست خارجی
جمهوری قرقیزستان به دنبال اجرای سیاست‌های عمل‌گرا، متعادل، باز، چند محور و پیوسته است. هدف از سیاست عمل‌گرا ایجاد شرایط و فرصت‌های خارجی مناسب جهت دستیابی به اهداف راهبردی توسعه دولت است.
جمهوری قرقیزستان با حفظ تعادل منطقی در تعامل با شرکای خارجی خود با حفظ منافع ملی بوده و حق مسلم خود را برای توسعه احقاق می‌نماید.
قرقیزستان با اجرای سیاست خارجی چند محور، به دنبال همکاری با تمامی کشورهای عضو سازمان ملل متحد و سازمان‌های بین‌المللی بر اساس حسن اراده، تعامل و احترام به منافع متقابل است.
قرقیزستان با اجرای سیاست‌های خارجی پیوسته به دنبال انجام شایسته تعهدات به عهده گرفته توسط تمامی عاملان حقوق بین‌الملل است.
همکاری بین‌المللی بر مبنای اصول و مقررات جامع و موازین حقوق بین‌الملل ذکرشده در منشور سازمان ملل متحد و سایر اسناد بین‌المللی که قرقیزستان عضو آن است ازجمله برابری مستقل دولت‌ها، عدم استفاده از زور و تهدید به‌زور، عدم‌مداخله در امور داخلی، احترام به تمامیت ارضی و حل‌وفصل اختلافات بین‌المللی با روش‌های مسالمت‌آمیز اجرا می‌شود.
جمهوری قرقیزستان با توجه به اصول چند محور، تضمین حقوق و فرصت‌های برابر در حوزه سیاست بین‌المللی، امنیت، اقتصاد، تجارت و سایر زمینه‌ها برای کلیه اعضای سازمان ملل به دنبال تحکیم همکاری‌های بین‌المللی است.
۳- منافع ملی قرقیزستان
جمهوری قرقیزستان در سیاست خارجی به دنبال حفظ منافع ملی خود است. منافع ملی مجموعه‌ای از نیازمندی‌های داخلی و خارجی دولت ثبت‌شده در اسناد راهبردی این کشور در راستای تضمین امنیت ملی و توسعه پایدار است.
مهمترین منافع ملی قرقیزستان در سیاست خارجی عبارت‌اند از:
- دفاع از استقلال، حاکمیت دولتی و تمامیت ارضی کشور؛
- حفظ صلح و ثبات در جمهوری قرقیزستان؛
- ایجاد دولت حقوقی (قانونی) با دموکراسی پارلمانی؛
- حفظ وحدت مردم چندملیتی قرقیزستان؛
- تقویت امنیت ملی و اقتصادی؛
- تضمین امنیت در زمینه‌های اقتصادی-مالی، غذایی، انرژی آبی، زیست‌محیطی، اطلاعات و سایر زمینه‌ها؛
- ارتقاء توسعه پایدار اقتصادی-اجتماعی و رشد بهزیستی و رفاه مردم جمهوری قرقیزستان؛
- حمایت از حقوق و منافع شهروندان و اشخاص حقوقی جمهوری قرقیزستان در خارج از کشور؛
- تقویت و ارتقاء معنویت و فرهنگ مردم قرقیز؛
- حفظ و توسعه ارزش‌ها و سنت‌های تاریخی، فرهنگی مردم چندملیتی قرقیزستان مبتنی بر مدارا و بردباری، آزادی‌خواهی و شفافیت.
۴- اولویت‌های سیاست خارجی
قرقیزستان بمنظور تضمین، توسعه و دفاع از منافع ملی خود در سیاست خارجی خود اولویت‌های ذیل را دارد:
در زمینه سیاسی:
- تضمین امنیت ملی، حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری قرقیزستان از روش‌های سیاسی و دیپلماتیک و بهبود ساز وکارهای همکاری بین‌المللی.
- ثبت قانونی کامل مرزهای دولتی جمهوری قرقیزستان، ایجاد و تقویت اقدامات اعتمادسازی در مناطق مرزی با کشورهای همسایه.
- ایجاد محیط دوستانه و تقویت حسن همجواری با کشورهای منطقه آسیای میانه بر اساس اصول احترام متقابل به حاکمیت، تمامیت ارضی، احترام به مرزهای دولتی، برابری حقوق و امنیت مشترک.
- تقویت و تعمیق روابط با متحدان و شرکای استراتژیک و همچنین تعامل نزدیک در چارچوب سازمان‌های جهانی، منطقه‌ای و سایر اتحادیه‌ها.
- توسعه همکاری‌های مشترک دوجانبه با کشورهای نزدیک و دور در قالب‌های دوجانبه و چندجانبه.
تضمین امنیت ملی و منطقه‌ای و همچنین پاسخ بموقع به چالش‌ها و تهدیدات روز، جمهوری قرقیزستان را ملزم به اجرای سیاست خارجی فعال و هم‌افزایی تلاش‌ها با شرکای بین‌المللی در سطح جهانی و منطقه‌ای، از جمله در چهارچوب امنیت جمعی می‌نماید.
در جهان معاصر در شرایط جهانی‌شدن اهمیت همکاری نزدیک قرقیزستان با قدرت‌های مهم جهان و منطقه، اتحادیه‌ها و بازیگران فعال صحنه جهانی دو چندان می‌شود. سیاست خارجی قرقیزستان معطوف به همکاری‌های گسترده، چندوجهی و متقابلاً سودمند با مهمترین مراکز سیاست‌های بین‌المللی بر مبنای اصول حسن تفاهم و احترام متقابل به منافع و استفاده حداکثر از دستاوردها و منابع اقتصاد جهانی است.
این کشور ضمن تأکید بر احترام به حقوق و آزادی‌های بشر، ایجاد جامعه دموکراتیک و توسعه نظام پارلمانی، به دنبال توسعه همکاری‌های بین‌المللی و تبادل تجربیات با کشورهای پایبند به ارزش‌های دموکراتیک است.
سازمان ملل متحد، به‌عنوان تنها سازمان جهانی، نقش اساسی در تأمین صلح و امنیت بین‌المللی ایفا می‌کند. جمهوری قرقیزستان بمنظور تقویت نقش تحکیم سازمان ملل و تطبیق فعالیت‌های خود با واقعیت‌های مدرن، اقدامات لازم را برای بهبود شورای امنیت سازمان ملل انجام می‌دهد که منافع اکثریت بزرگی از کشورهای جهان را در نظر می‌گیرد و بر اساس اصول جامعیت ، کارایی و گسترش حضور و اشراف خود به تمام نقاط جهان خواهد بود.
سازمان ملل متحد به‌عنوان تنها سازمان جامع جهانی نقش اساسی در تأمین صلح و امنیت بین‌المللی ایفا می‌کند. جمهوری قرقیزستان به‌منظور تقویت نقش متحد ساز سازمان ملل و تطبیق فعالیت‌های آن با واقعیت‌های روز، اقدامات لازم را برای بهینه‌سازی کار شورای امنیت سازمان ملل انجام می‌دهد و این اقدامات باید منافع اکثریت کشورهای جهان را بر اساس اصول جامعیت، کارایی و گستردگی جغرافیایی تأمین نماید.
به‌منظور پیشبرد منافع ملی، کمک به تضمین امنیت ملی و منطقه‌ای و حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی، جمهوری قرقیزستان تعاملات فعال با سازمان ملل متحد، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان پیمان امنیت جمعی، سازمان همکاری شانگهای، اتحادیه کشورهای مستقل همسود و سازمان امنیت همکاری در اروپا، سازمان همکاری اسلامی، شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان، سازمان همکاری‌های اقتصادی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی دارد.
جمهوری قرقیزستان ابتکارات بسیار در موضوعات صلح، امنیت، گفتگوهای بشردوستانه و سایر مسائل مهم بین‌المللی داشته و همچنین کشور خود را به‌عنوان سکوی صلح پیشنهاد می‌نماید.
مهمترین حوزه سیاست خارجی، حمایت از حقوق و منافع شهروندان و اشخاص حقوقی جمهوری قرقیزستان مقیم خارج از کشور و نیز اجرای سیاست‌های مؤثر در زمینة مهاجرت با در نظر گرفتن امنیت ملی این کشور است.
با توجه به منافع ملی این کشور، جغرافیای نمایندگی‌های دیپلماتیک و دفاتر کنسولی جمهوری قرقیزستان از جمله کنسول‌های افتخاری این کشور و سایر نهادها در خارج از کشور در حال گسترش است.
در حوزه‌های اقتصادی- مالی و زیست‌محیطی
قرقیزستان با توجه به منافع ملی خود، مسیر استراتژیکی را در راستای همگرایی اقتصادی منطقه‌ای و بین‌المللی، توسعه پایدار این کشور و بهبود سطح زندگی و رفاه مردم دنبال می‌کند.
جمهوری قرقیزستان بر مبنای اهداف استراتژیک و اسناد مربوطه در حوزه‌های مختلف روابط تجاری و اقتصادی چند جانبه و متقابلاً سودمند با کشورهای خارجی، سازمان‌ها و مؤسسات اقتصادی و مالی بین‌المللی و منطقه‌ای برقرار می‌کند.
اولویت اصلی سیاست خارجی جمهوری قرقیزستان در حوزه اقتصادی و مالی ایجاد شرایط مساعد در زمینه‌های ذیل است:
- نوسازی اقتصاد ملی از طریق سرمایه‌گذاری و توسعه صنعتی نوآورانه با در نظر گرفتن گرایش‌های امروزی در اقتصاد جهانی؛
- اجرای ظرفیت‌های داخلی برای توسعه صنعت، کشاورزی، تجارت و لجستیک
- کمک به آزادسازی بیشتر تجارت خارجی، افزایش فرصت‌های صادراتی کشور و دسترسی آزاد محصولات داخلی به بازارهای جهانی، ازجمله از طریق عضویت در سازمان تجارت جهانی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سیستم جامع ترجیحات (GSP +) در چارچوب اتحادیه اروپا؛
- جذب سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد ملی و حمایت از آن؛
- توسعه بخش دارایی بر مبنای بهترین تجربیات کشورهای خارجی؛
- همگرایی با شبکه‌های حمل و نقل و ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی؛
- اجرای پتانسیل حمل و نقل و ترانزیت کشور؛
- توسعه خدمات حمل و نقل و لجستیک در جمهوری قرقیزستان؛
- تضمین امنیت و استقلال انرژی با تنوع بخشیدن به منابع انرژی، توسعه منابع تجدید پذیر انرژی و ارتقاء پروژه CASA ۱۰۰۰؛
- تضمین امنیت غذایی کشور و توسعه اقتصاد سبز؛
- ارتقاء برنامه Taza Suu (آب تمیز) با هدف تأمین مردم قرقیزستان به آب آشامیدنی سالم و تمیز؛
- جذب اطلاعات و ارتباطات مدرن، فناوری‌های نوآورانه و دیجیتال برای اجرای برنامه Taza Koom (جامعه پاک)؛
- استفاده از ظرفیت‌های گردشگری جمهوری قرقیزستان و جذب گردشگران خارجی؛
- توسعه مناطق جمهوری قرقیزستان و ترویج روابط متقابلاً سودمند با مناطق و استان‌های سایر کشورها در زمینه‌های مختلف؛
جمهوری قرقیزستان به‌عنوان عضو سازمان تجارت جهانی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و عضو توافق‌نامه‌های بین‌المللی تجارت آزاد، سیاستی فعال در راستای پیشبرد منافع اقتصادی-تجاری دنبال می‌کند.
جمهوری قرقیزستان از حق مسلم خود برای بهره‌برداری از غنائم و منابع طبیعی خود استفاده می‌کند. بهره‌برداری مؤثر و حفظ منطقی از این منابع در جهت رفاه نسل‌های فعلی و آینده و همچنین حفاظت محیط‌زیست انجام می‌شود.
قرقیزستان به دنبال تقویت همکاری‌های متقابل در زمینه‌های مختلف، همگرایی و ایجاد شرایط مناسب برای تردد آزاد مردم، سرمایه‌ها، کالاها و خدمات در منطقه آسیای میانه است.
قرقیزستان به‌منظور تضمین امنیت زیست‌محیطی، حفظ تنوع زیستی، محیط‌زیست مطلوب، با هدف اتخاذ تصمیمات کارساز در راستای عادت به تغییرات آب و هوایی و ملایم سازی پیامدهای ناخوشایند آن با کشورهای خارجی و سازمان‌های بین‌المللی مشارکت می‌کند. امنیت زیست محیطی کشور نیز شامل پیگیری مسائل حفظ منطقه شکل‌دهی منابع آبی، حل مشکلات زباله‌ها و ضایعات اورانیوم در قلمرو کشور خود، پیشگیری و رفع بلایای طبیعی و حوادث غیرمترقبه است.
تضمین امنیت انرژی آبی یک زمینه اولویت‌دار در سیاست خارجی کشور است. دیپلماسی انرژی آبی قرقیزستان به دنبال توسعه گفتگو، ایجاد مبنای بین‌المللی قانونی و انتخاب شیوه بهره‌برداری جامع و منطقی از منابع آبی در منطقه است.
قرقیزستان به‌منظور توسعه تدریجی کشور در پروژه‌های بین‌المللی در راستای افزایش سطح زندگی و رفاه مردم، رشد اقتصادی، مدرن سازی زیرساخت‌ها متناسب با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد تا سال ۲۰۳۰ مشارکت می‌کند.
در حوزه فرهنگی – اجتماعی:
همکاری‌های فرهنگی – اجتماعی در کنار همکاری‌های سیاسی و اقتصادی یکی از گزاره‌های مهم در اولویت‌های سیاست خارجی قرقیزستان است که شرایطی برای رشد آزادانه شخصیت و جامعه و نیز تحقق بخشیدن به توانایی آنان (اتباع) فراهم می‌آورد.
کشور قرقیزستان از فرصت‌های همکاری بین‌المللی برای تحکیم پتانسیل فرهنگی، آموزشی، علمی و نیرویی، سیستم بهداشت، ارتقاء سطح خدمات پزشکی و نیز توسعه فناوری‌های نوین و ابداعات به‌طور حداکثر استفاده می نماید.
مهمترین اولویت‌های همکاری قرقیزستان با کشورهای خارجی و سازمان‌های بین‌المللی در زمینه فرهنگی – اجتماعی به شرح ذیل است:
- توسعه نظام آموزشی در جهت توسعه نیروی انسانی و ظرفیت‌های فکری کشور؛
- مساعدت به آموزش اتباع قرقیزستان در خارج از کشور و تائید اعتبار مدارک تحصیلی در سطح بین‌المللی بمنظور ورود به بازارهای کار و خدمات آموزشی کشورهای خارجی؛
- ایجاد شرایط جهت حفظ، معرفی و هم‌افزایی میراث تاریخی-فرهنگی و معنوی ملت قرقیز در سطح جهانی که یکی از قدیمی‌ترین ملل جهان است.
- کمک به تعامل فعال بین‌المللی در زمینه‌های آموزشی، علمی، فرهنگی، هنری، ورزشی و مساعدت به برقراری ارتباطات نزدیک و تبادل هیات‌ها و ... در این زمینه‌ها؛
قرقیزستان به‌منظور توسعه گفتگوهای بینا فرهنگی، بینا دینی سهم خود را در تحکیم صلح و پیشرفت بوسیله ارائه ابتکارات درصحنه بین‌المللی، برگزاری همایش‌ها و اجلاس‌ها بجا می‌آورد.
قرقیزستان به‌عنوان بنیان‌گذار بازی‌های جهانی عشایر به دنبال احیاء و حفظ فرهنگ، هویت ملی و بود و باش اقوام عشایر جهان بوده و خواهد بود. معرفی همه‌جانبه برندهای ملی قرقیزستان در خارج از کشور باعث ایجاد جذابیت و شناخته شدن هر چه بیشتر این کشور در سطح جهانی و جذب گردشگران خارجی می‌شود. یکی از اولویت‌های مهم سیاست خارجی قرقیزستان معرفی این کشور به‌عنوان مرکز آموزشی منطقه‌ای در اوراسیا است.
- کمک و حمایت همه‌جانبه از هموطنان و قرقیزهای مقیم خارج جهت حفظ هویت فرهنگی، ملی و زبانی و ارتباط آنان با موطن تاریخی خود و نیز متحد سازی دیاسپورای قرقیز در خارج از کشور بمننظور مشارکت آنان در توسعه پایدار قرقیزستان.
۵- شکل‌گیری و اجرای سیاست خارجی جمهوری قرقیزستان
رئیس‌جمهور قرقیزستان مهمترین زمینه‌های سیاست خارجی دولت و رهبری کلی بر سیاست خارجی کشور و نیز نمایندگی قرقیزستان در روابط بین‌الملل را بر عهده دارد.
مجلس عالی قرقیزستان در حد اختیارات خود مبنای قانونی خط مشی سیاست خارجی ازجمله تصویب قراردادها و معاهدات بین‌المللی قرقیزستان و همکاری‌های بین مجالس را بر عهده دارد.
دولت جمهوری قرقیزستان به دنبال اجرای سیاست خارجی کشور و مدیریت فعالیت نهادهای دولتی در خصوص مسائل همکاری‌های بین‌المللی است.
وزارت امور خارجه قرقیزستان در حد حوزه صلاحیت خود سیاست‌های خارجی قرقیزستان را اجرا می‌نماید. این وزارتخانه پیشنهادهای خود را در خصوص مبانی و مهمترین زمینه‌های سیاست خارجی قرقیزستان به ریاست جمهوری و نخست‌وزیر این کشور ارائه می‌دهد.
وزارت امور خارجه بمنظور اجرای سیاست خارجی واحد، هماهنگی و تعامل نهادهای دولتی قرقیزستان را در هنگام اتخاذ، تصویب و اجرای تصمیمات سیاست خارجی و رهبری سیستم واحد نهادهای دیپلماتیک را بر عهده دارد.
ارگان‌های قوه اجرائیه قرقیزستان، ارگان‌های حکومت دولتی و ارگان‌های مدیریت محلی همکاری بین‌المللی از جمله سفرهای رسمی، دیدارها با نمایندگان کشورهای خارجی و سازمان‌های بین‌المللی، برگزاری مذاکرات و رایزنی‌های رسمی را در چارچوب اختیارات محول شده و هماهنگی قبلی با وزارت امور خارجه قرقیزستان بر عهده دارند.
رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قرقیزستان بیانیه‌های رسمی را در خصوص سیاست خارجی قرقیزستان صادر می‌کنند. رئیس مجلس و رئیس کمیته تخصصی آن بیانیه‌های رسمی را در خصوص همکاری‌های بین مجالس صادر می‌نمایند و سایر مسائل مربوط به مجلس قرقیزستان را بر عهده دارند.
اشخاص سمت‌دار نهادهای دولتی قرقیزستان می‌توانند بیانیه‌های رسمی را در خصوص مسائل اجرایی سیاست خارجی با هماهنگی وزارت امور خارجه قرقیزستان صادر نمایند.
اطلاعات رسمی در خصوص مسائل سیاست خارجی قرقیزستان توسط ارگان‌های دولتی قرقیزستان و با هماهنگی وزارت امور خارجه منتشر می‌شود.
نمایندگی‌های دیپلماتیک و کنسولگری‌های قرقیزستان در خارج از کشور، دفاتر نمایندگی‌های قرقیزستان در سازمان‌های بین‌المللی بر مبنای قوانین ملی، مبانی حاضر، دستورات و بخش‌نامه‌های وزارت امور خارجه اقدام به عمل می‌نمایند.
ایجاد شرایط مناسب جهت توسعه آموزش تخصصی و تأمین کادر حرفه‌ای قرقیزستان اهمیت بسیار دارد. این مبانی با توجه به تغییر اوضاع و شرایط داخلی و خارجی تجدید خواهد شد.
منبع:
نظر شما