در دو ماه اول سال جدید میلادی در قرقیزستان چند دانش‌آموز در اثر دعوا و ضرب و شتم جان خود را از دست داده‌اند. همچنین چندین مورد خودکشی در میان نوجوانان ثبت شده است. علل این حوادث چیست و چگونه برای مبارزه با آن باید برنامه‌ریزی کرد؟

ده‌ها ویدیو با هشتگ #برای‌آناس در هفته‌های اخیر در TikTok ظاهر شده است. آناس آیتبایف دانش‌آموز کلاس هشتم مدرسه شماره 72 در 21 ژانویه در بیمارستان بستری شد. به والدین او گفته شد که پسرشان در توالت احساس ناخوشی کرده و از هوش رفته است. همان شب، آناس در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد.

پزشکان دو هفته برای حفظ جان او تلاش کردند و نمی‌دانستند که وضعیت کودک ناشی از ضربه است. آنها نتوانستند آناس را نجات دهند. این پسر در استان جلال‌آباد به خاک سپرده شد و تنها پس از خاکسپاری والدین متوجه شدند که در 21 ژانویه پسرشان در مدرسه مورد ضرب و شتم قرار گرفته است.

دولوت آیتبایف، پدر پسر متوفی، گفت: «ما 5 فوریه متوجه شدیم. اول به ما گفتند که او در توالت افتاد. بعداً دوستان و همکلاسی‌هایش به خانه ما آمدند و گفتند که او را کتک زدند و از او اخاذی کردند. بچه‌های دیگری نیز در این حادثه بودند که مورد ضرب و شتم قرار گرفتند».

وقتی آناس هنوز زنده بود، پزشکان می‌پرسیدند که آیا او را کتک زده‌اند یا خیر. پدر و مادر بدون اطلاع از تمام حقیقت پاسخ منفی می‌دادند و اکنون پدر ناله می‌کند که اگر می‌گفتند که کتک خورده است، او را جور دیگری درمان می‌کردند!

پس از اینکه مشخص شد علت مرگ می‌تواند ضربه شدید بوده باشد، پلیس بر اساس اصول «ایجاد آسیب جدی بدنی» و «اخاذی» پرونده جنایی تشکیل داد و یک دانش‌آموز کلاس نهم از همان مدرسه به عنوان مظنون بازداشت شد. والدین پسر متوفی فایل‌های صوتی و مکاتبات وی را در پیام‌رسان‌های فوری دارند که در یکی از پیام‌ها، فرد ناشناس با تهدید آناس، از او می‌خواهد که 500 صوم (۶ دلار) بیاورد.

۱۹ فوریه جسد پسر را برای معاینه پزشکی قانونی از قبر درآوردند و خانواده‌اش اکنون منتظر نتیجه هستند. اما والدین می‌گویند مطمئن هستند که علت واقعی مرگ پسرشان ضرب و شتم بوده است.

قلدری، اخاذی، خودکشی

مرگ آناس آیتبایف شاید پرسروصداترین مورد از یک سری فجایع مشابه باشد که تنها در دو ماه گذشته در قرقیزستان رخ داده است. روز بعد پس از بستری شدن آناس در بیمارستان، یعنی 22 ژانویه، یک دانش‌آموز 16 ساله از مدرسه شماره 3 در شهر کانت استان چوی در درگیری با دانش‌آموز یک سال بزرگتر مجروح و همچنین در حالت بیهوشی در بیمارستان بستری شد و سه روز بعد بدون اینکه به هوش بیاید درگذشت.

در 12 فوریه، آدیلِت توردوبایِف، دانش‌آموز کلاس نهم، پس از درگیری با یک دانش‌آموز کلاس یازدهم، در بخش قاراسوی استان اوش جان باخت.

در ماه‌های ژانویه و فوریه، موارد خشونت در میان خردسالان در استان‌های نارین، اوش و باتکن ثبت شد. قربانیان با جراحات، از جمله جراحات چاقو به بیمارستان منتقل شدند. آنها توانستند زنده بمانند. تنها در بیشکک، بر اساس اطلاعات شهرداری پایتخت، از آغاز سال تحصیلی 2024/2025، 41 دعوا در مدارس رخ داده است.

گزارش‌های خشونت و تلفات در میان دانش‌آموزان در هفته‌های اخیر با اخباری مبنی بر خودکشی‌های متعدد در میان خردسالان توأم شده است. علاوه بر این، کوچکترین کودکی که تصمیم به خودکشی گرفت، تنها 12 سال داشت. اما دلایلی که کودکان را وادار به خودکشی می‌کند اغلب بیان نمی‌شود.

تنها در 10 ماه سال 2024، 75 مورد خودکشی نوجوانان ثبت شده است. در برخی موارد، والدین اصرار داشتند که قلدری و اخاذی در مدرسه نیز می‌توانست علت آن بوده باشد، اما پلیس این احتمالات را تکذیب می‌کند.

در پس‌زمینه اعتراض عمومی که به وجود آمد، این موضوع در راهروهای قدرت مطرح شد. در جلسه پارلمان در 26 فوریه، جانار آقایف نماینده پارلمان خواستار بررسی این موضوع در بالاترین سطح شد. این نماینده مجلس گفت: «رئیس هیئت وزیران باید همه وزرا را جمع کند و جلسه بگذارد. این یک تراژدی است. پنج یا شش کودک جان باختند، برخی از آنها خودکشی کردند یا با ضرب و شتم کشته شدند. چه چیزی برای دولت و والدین مهمتر از فرزند است؟ هیچ چیز. بنابراین، وزارت امور داخله، وزارت آموزش و علم و وزارت فرهنگ باید اقدامات پیشگیرانه فوری انجام دهند».

این موضوع در دفتر ریاست جمهوری نیز مطرح شد. در بیانیه مطبوعاتی اختصاص داده شده به این نشست گزارش شده است که اِدیل بایسالوف، معاون رئیس کابینه وزیران بر لزوم رویکردی همه‌جانبه برای حل این مشکل و بر اهمیت توجه به آسیب‌های روانی که ممکن است نوجوانان مرتکب تخلف شده باشند، تاکید کرد. گفته می‌شود، در نتیجه مشورت به مقامات محلی دستور داده شد تا جلسات مشابهی را در سطح محلی برگزار و اقدامات موثری را برای پیشگیری از جرائم نوجوانان اجرا کنند.

در همین حال، معلوم شد که به عنوان اقداماتی برای مبارزه با خشونت در مدارس، مؤسسات آموزشی قصد دارند آنها را به دکمه‌های وحشت مجهز کنند و سیستم نظارت تصویری را گسترش دهند که قصد دارند آن را با سیستم وزارت امور داخلی ادغام کنند. به گفته نویسندگان این ایده، این اقدامات نه تنها تخلفات احتمالی را ثبت، بلکه از خشونت در بین دانش‌آموزان نیز جلوگیری می‌کند.

کارشناسان، به نوبه خود، اصرار دارند که در چنین مواردی، اقدام باید از طریق پیشگیری انجام شود، اما موافقند که همه طرف‌ها باید در این روند مشارکت داشته باشند - از والدین گرفته تا وزارتخانه‌ها.

پریزاد اصیلبایِوا، روانشناس بالینی، سال‌ها تجربه کار با خردسالان را دارد. او می‌گوید که تنها چنین کار جامعی می‌تواند وضعیت قلدری و اخاذی در مدرسه را بهبود بخشد. این روانشناس می‌افزاید: «معمولا پذیرفته شده است که وزارت آموزش و علم و وزارت امور داخله را مسئول بدانند. مسئولیت آنها روشن است، اما جلوگیری از خشونت یک تلاش همه‌جانبه از سوی همه بخش‌هاست. بیایید در مورد آموزش صحبت کنیم. آیا در آکادمی وزارت امور داخله تخصص یا رشته جداگانه‌ای برای کار با کودکان دارای رفتار انحرافی یا بزهکارانه، پروتکل‌ها، برنامه‌ها، استانداردهای بین‌المللی، نحوه کار با کودکانی که از خشونت و آزار و اذیت رنج برده‌اند، نحوه همراهی آنها در هنگام مصاحبه تا آسیب‌های روانی ثانویه به آنها وارد نشود، وجود دارد؟ هر کارمند وزارت امور داخله باید مهارت کار با کودکان در سنین مختلف را داشته باشد».

اصیلبایوا معتقد است که مسئولیت بر عهده بسیاری از نهادهای دولتی، از جمله وزارت فرهنگ است. این کارشناس شکایت می‌کند: «این وزارت در تربیت و شکل‌گیری شخصیت نقش کمی ندارد. چه کسی ارزش‌های اخلاقی را در جامعه شکل می‌دهد؟ چه کسی از طریق فیلم‌ها و کارتون‌های باکیفیت که میهن‌پرستی، تنوع جهان و ترویج حرفه‌های شریف را می‌رساند، با کودکان و نوجوانان کار می‌کند؟ چه الگوهایی غیر از ورزشکاران و بلاگرها برای کودکان وجود دارد؟ در اینجا سریال «آقا» (یک سریال محبوب در مورد معلمی که یک مدرسه مترقی ایجاد می‌کند) که به لطف آن نقش معلم و والدین مورد بازنگری قرار گرفت، شایان ذکر است، اما این تقریباً تنها نمونه است.

در مورد خودکشی در میان نوجوانان و کودکان، اصیلبایوا می‌گوید که افراد زیر ۱۸ سال چنین اقدامات افراطی را به این خاطر انجام می‌دهند که می‌خواهند شنیده شوند، اما نمی‌توانند مشکلات خود را به اشتراک بگذارند، مثلاً از ترس انتقام. این کارشناس تصریح می‌کند: «نوجوانان بیشتر روی نظرات همسالان خود در مورد خودشان متمرکز هستند. دی میان آنها تأثیر خرده‌فرهنگ جرم وجود دارد که می‌گوید «لو نده، خبرکش نباش» و بنابراین آنها از طرد شدن می‌ترسند. عدم اعتماد یکی دیگر از موانع است. حتی اگر تصمیم بگیرند مشکلات خود را با کسی به اشتراک بگذارند، تضمین اینکه بزرگسالان اقدامات کافی را انجام دهند کجاست؟ در کار خود، زمانی که من یک معاینه پس از مرگ در مورد خودکشی یک نوجوان انجام دادم و با همکلاسی‌هایش صحبت کردم، آنها آشکارا به من گفتند که نمی‌توانند همه را با من در اشتراک بگذارند، زیرا من می‌روم و آنها باید در آنجا درس بخوانند و زندگی کنند. همچنین، نوجوانان به دلیل فقدان تجربه زندگی، مهارت‌های ضعیفی برای پیش‌بینی پیامدها دارند. این مهارت در گفتگو با بزرگسالان، در تجزیه و تحلیل مشترک مشکلات و اشتباهات ایجاد می‌شود».

به گفته کارشناسان، اغلب خودکشی‌ها توسط کودکان انجام می‌شود که در خانه آنها مشکلات هست، والدین در حال مهاجرت هستند، آنها بدون مراقبت رها شده‌اند یا مورد تحقیر و آزار قرار گرفته‌اند. نازگل توردوبیکوا، مدیر اتحادیه مدافعان حقوق کودکان، با اشاره به اینکه دلایل متعددی وجود دارد که کودکان را به خودکشی وادار میکند، می‌گوید: «تبعیض‌های زیادی علیه کودکان در مدرسه وجود دارد. این کار از یک طرف توسط همسالان و از طرف دیگر توسط مدیریت مدرسه و معلمان انجام می‌شود. نگرش پرخاشگرانه منجر به خودکشی کودکان می‌شود. علاوه بر این، کودکان تنها و بدون نظارت رها می‌شوند. ممکن است ظلم و خشونت آنها را به سمت چنین گامی سوق دهد. کودکان مبتلا به مشکلات روانی یا دارای خوی نرم ممکن است خود را حلق‌آویز کنند یا به روش‌های دیگر خودکشی کنند».

در سال 2022، سازمان‌های بین‌المللی به همراه سازمان‌های دولتی قرقیزستان، مطالعه گسترده‌ای را با عنوان «رفتار بهداشتی کودکان در سنین مدرسه» در مدارس این کشور انجام دادند. این نظرسنجی شامل کودکان 11 تا 15 ساله بود که نظرات خود را در مورد موضوعات بهداشت و محیط اجتماعی به اشتراک گذاشتند و بیش از 9.6 هزار نفر از 172 مدرسه به سوالات پرسشنامه ناشناس پاسخ دادند.

بخشی از این مطالعه که به قلدری در مدرسه می‌پردازد، نشان می‌دهد که میزان نوجوانانی که در دو ماه گذشته سال جاری میلادی حداقل یک بار نسبت به سایر کودکان قلدری کرده‌اند، تقریباً 28 درصد از کل افراد مورد بررسی بوده است. تعداد نوجوانانی که در همین مدت قربانی قلدری شدند، به 32 درصد رسیده است. تقریباً 14 درصد از نوجوانان دو یا سه بار در ماه یا بیشتر در مدرسه مورد آزار و اذیت قرار می‌گرفتند.

بر اساس این نظرسنجی، پسران بیشتر در معرض آزار و اذیت قرار می‌گیرند و اغلب آن را انجام می‌دهند. در میان نوجوانان 11 ساله، این ارقام برای پسران نزدیک به 19 درصد و برای دختران 13 درصد بوده است. بر اساس این مطالعه، تعداد قربانیان قلدری و تعداد موارد قلدری با افزایش سن کاهش می‌یابد: شیوع موارد تا سن 15 سالگی در بین پسران 13 درصد و در بین دختران حدود 8.5 درصد بوده است.

منبع:

https://rus.azattyk.org/a/33331127.html