در قرقیزستان یک حد فاصل در جامعه در حال ظهور است: جوانان در مقابل بزرگان و دین در مقابل آداب و رسوم. مقامات در حال متهم شدن به خیانت و فراموشی ریشه مردم خود هستند.

اقدام روحانیت

اداره دینی مسلمانان قرقیزستان (مفتیات) اخیرا فتوایی برای تنظیم سنت‌ها و آداب و رسوم دفن اموات صادر کرد. در این فتوا به تفصیل توضیح داده شد که بستگان در هنگام مرگ فرد باید چه کار کنند، چگونه جنازه را به درستی بشویند و بسته به جنسیت متوفی کفن باید چگونه باشد. در این فتوا همچنین آمده است که میت باید هر چه زودتر دفن شود و دو یا سه روز به تاخیر انداختن مراسم بدون دلیل موجه مطابق شرع نیست.

طبق قوانین دفن که مفتیات توضیح داد، قبر باید حداقل 1.5 متر و در برخی موارد تا 2 متر عمق داشته باشد و فاصله بین دو قبر باید حداقل نیم متر باشد. مستحب است شخص را در محلی که فوت کرده است، دفن کنند. اما در صورت لزوم می‌توان جنازه را به محل تولد رساند. در صورت فوت در کشور خارجی نیز مستحب است جسد را در همان جا دفن کنند، اما آوردن جسد به کشور خود نیز جایز است.

در این فتوا به موضوع سنگ قبر توجه ویژه‌ای شده است. مفتیات می‌گوید که شریعت ساختن سازه‌ها از سنگ مرمر، گرانیت و آهن بر روی قبر و همچنین ساخت و نصب یادمان، مجسمه، یادواره و سنگ قبر ساخته شده از ترکیبی از این مواد را ممنوع می‌کند.

در فتوای مفتیات آمده است: «زیرا رسول خدا از استحکام قبر (پوشاندن آن با سیمان یا گچ)، ساختن چیزی بر روی آن و نشستن بر روی آن را نهی کرده است. بهترین قبر نزد خداوند ساده‌ترین و باصرفه‌ترین آن است. سنگ، مرمر، گرانیت یا آهنی که بر روی قبر گذاشته می‌شود، هیچ گونه ثواب و سودی برای متوفی ندارد. می‌توانید یک لوح ساده با حداقل مقدار کتیبه بگذارید. حصار کشیدن دور هر قبر جایز نیست مگر در موارد ضروری. اما در صورت لزوم، نصب یک حصار چوبی متوسط ​​با ارتفاع کمتر از 70 سانتی‌متر جایز است که برای جلوگیری از کندن گور توسط حیوانات وحشی و ولگرد برای استخوان پیشبینی شده است».

اداره دینی مسلمانان قرقیزستان همچنین یادآور شد که مسلمان فقط باید در قبرستان مسلمانان دفن شود که به نوبه خود باید از محل دفن پیروان سایر ادیان جدا باشد. این فتوا همچنین حاوی نکاتی درباره دفن دسته‌جمعی، جابجایی قبور و استفاده مجدد از قبرستان‌های قدیمی است.

مسائل هزینه‌های هنگفت هنگام تشییع جنازه به طور جداگانه توضیح شده است. لذا تأکید می‌شود که در خانه متوفی تا سه روز پس از فوت، دام ذبح یا غذا تهیه نشود. مفتیات معتقد است که همسایگان و اقوام باید برای خانواده متوفی غذا بیاورند.

این سند اداره دینی مسلمانان قرقیزستان به کل کشور مربوط می‌شود، اما مقامات پایتخت بسیار فراتر از آن رفتند. نمایندگان شورای شهر بیشکک به نوبه خود در جلسه بعدی الزامات برگزاری مراسم عروسی و تدفین برای پایتخت را تصویب کردند. طبق مقررات حداکثر ۲۵۰ نفر می‌توانند در جشن‌های عروسی و سالگرد شرکت کنند. ذبح یک اسب یا حداکثر سه راس گوسفند یا بز مجاز است. رویدادهای مربوط به آمادگی برای دفن و دفن متوفی حداکثر سه روز با شرکت تعداد نامحدودی از مردم انجام می‌شود. با این حال، ذبح گاو یا اسب مجاز نیست.

به کارمندان دولتی و شهرداری توصیه می‌شود که جشن‌های خانوادگی، سالگرد و یادبود را بدون هزینه‌های هنگفت و زیاده‌روی دیگر برگزار کنند و در رعایت موازین اخلاقی پذیرفته‌شده عموم شهروندان نمونه باشند. توصیه می‌شود جشن‌ها در حلقه خانواده و اقوام نزدیک برگزار شود.

خلاصه، پایتخت حق فراسرزمینی دارد. همان طور که می‌بینید، در اینجا توصیه‌های بیشتری نسبت به محدودیت‌های مستقیم وجود دارد. تنها مورد ممنوعیت ذبح دام بزرگ است که افراد کمی به آن پایبند هستند و دور زدن آن آسان است: فقط کل لاشه را بخرید و تمام.

ممنوعیت‌ها برای دور زدن وجود دارد

نمایندگان و در واقع کل مردم به خوبی می‌دانند که افراد کمی از این دستورالعمل‌ها/پیشنهادات مقامات، به ویژه افراد دارای جایگاه و ثروت پیروی خواهند کرد، زیرا ابراز تسلیت و مشارکت یکی از قواعد ناگفته محلی است که در صورت شکسته شدن آن به معنای از دست دادن آبرو در چشم اقوام و اطرافیان است. بنابراین، افراد بسیار بیشتری در مراسم تشییع جنازه شرکت می‌کنند تا در عروسی. حتی زندانیان در شرایط خاص می‌توانند فرصتی داشته باشند تا برای آخرین بار با والدین خود خداحافظی کنند. بنابراین، مردم برای پایبندی به این فتوا و قوانین کشور هیچ عجله‌ای ندارند، وقتی چنین آداب و رسوم وجود دارد که در طول قرن‌ها رعایت شده است، و این چیزی است که خود مقامات نیز به آن اذعان دارند.

الغ‌بیک آرمانوف، نماینده مجلس، در جلسه کمیته سیاست اجتماعی پارلمان گفت: «فقط ثروتمندان و مقامات از ممنوعیت ذبح دام بزرگ تخلف می‌کنند». نمایندگان مجلس در آن جلسه توصیه‌های دریافت‌شده در جلسات پارلمانی استماع پیشنویس قوانین «تنظیم برگزاری مراسم عروسی، جشن‌های خانوادگی، تشییع جنازه و رویدادهای مربوط به یاد متوفیان در جمهوری قرقیزستان» و «اصلاحات در قانون جمهوری قرقیزستان در مورد تخلفات» را مورد بحث و بررسی قرار دادند.

طبق این اسناد، حداکثر 300 نفر می‌توانند در عروسی‌ها و تا 200 مهمان در سایر جشن‌ها شرکت کنند. بیش از سه ماشین مجاز به حضور در کاروان سواره عروسی نیست. زمان برگزاری مجلس عروسی از ساعت 18 الی 23 تعیین شد. اما به گفته آرمانوف، هنوز هیچ مسئولیتی برای نقض این الزامات وجود ندارد. وی با اشاره به اینکه کسانی که بیش از هزار میهمان دعوت می‌کنند و 5 تا 6 اسب را در مراسم خاکسپاری ذبح می‌کنند، مسئولان و مقامات هستند، افزود: «ما با این قانون تلاش می‌کنیم مسئولان و ثروتمندان را محدود کنیم، اما به دلیل آن، مردم عادی رنج می‌برند».

طرف دیگر ممنوعیت‌ها

مردم قرقیزستان نسبتاً اخیراً از سبک زندگی کوچ‌نشینی به زندگی شهرنشینی روی آورده‌اند، اما سنت‌ها را رها نکردند و همیشه آنها را حفظ کردند. دولت شوروی چنین ممنوعیت‌هایی را معرفی نکرده بود، اما اسلامی‌سازی که آغاز شده است، در حال تبدیل شدن به نوعی آزمون برای تغییرات در حال وقوع در کشور و جامعه است و اینجاست که نقطه شکست ظاهر می‌شود.

واقعیت این است که این فتواهای اداره دینی مسلمانان قرقیزستان قبل از هر چیز به جوانان نزدیک است که تحت تأثیر واعظان خارجی و داخلی بدوی شروع به سردرگم شدن حین تعیین سرنوشت خود کرده‌اند. جوانان به طور فزاینده‌ای خود را مسلمان و تنها پس از آن قرقیز می‌دانند. از این رو تعداد پسران ریشو و دختران باحجاب در خیابان‌ها افزایش یافته است، اگرچه این برای برخی از آنها مانع زندگی اجتماعی عادی نمی‌شود.

کاهش هزینه‌های همه مراسم، به ویژه تشییع جنازه نیز نقش مهمی دارد. مردم سعی می‌کنند عروسی‌ها را مجلل‌تر و باشکوه‌تر برگزار کنند. علاوه بر این، اکنون داماد به تحریک روحانیت، علاوه بر مهر سنتی و شیربها که به صورت پول و یا هدایا برای والدین و مادرزن تقدیم می‌شود، باید طبق شریعت مهر اسلامی تهیه کند که برای زن داده می‌شود. مهر و اندازه آن در حضور ملایی که صیغه عقد نکاح را می‌خواند، اعلام می‌شود و او آن را مکتوب می‌کند. این مهر نیز مستلزم هزینه‌های بسیار زیادی است.

با این حال، موضوع تشییع جنازه ساده و سریع با استقبال جوانان مذهبی مواجه شد، زیرا دیگر نیازی به نگهداری یورت برای سه روز و ذبح دام بزرگ برای غذا دادن به همه افرادی که برای تعزیه می‌آیند، نیست. فقط باید متوفی را غسل داد، نماز جنازه را برپا کرد و قبل از غروب آفتاب او را به خاک سپرد. قبور مردم اکنون نزدیک به هم قرار گرفته‌اند و نیازی به تقبل هزینه‌های سامان دادن و مراقبت از آن نیست: اموات نزد خالق است و بس!

اهل مکتب قدیم که اصرار برای رفتن به مسجد در روزهای جمعه ندارند، برعکس، به آداب و رسوم پایبند هستند. برخی‌ها برای برگزاری مراسم آبرومندانه و تشییع جنازه نزدیکان خود حتی وام می‌گیرند. در عین حال، طبق عرف، کسانی که برای تعزیه می‌آیند، پول یا دام می‌آورند تا مخارج خانواده مرحوم را تامین کنند. معمولاً این کمک‌ها همه هزینه‌ها را پوشش می‌دهند.

نسل بزرگسالان از تغییرات در حال وقوع خشمگین و خواستار مقاومت در برابر آنهاست. آنها اصرار دارند که دستورالعمل‌های فوق‌الذکر اداره دینی مسلمانان قرقیزستان و دولت ناقض قانون اساسی کشور است که حفظ و حفاظت آداب و رسوم و سنت‌های مردم قرقیز را تصریح می‌کند، و تغییراتی را که در حال رخ دادن است، عربی‌سازی و پذیرش آداب و رسوم اقوام شهرنشین همسایه - ازبک‌ها یا تاجیک‌ها که دقیقاً این کار را انجام می‌دهند - می‌پندارند و آن را در هر صورت ترک ریشه‌های خود می‌دانند.

توضیحی برای این موضع وجود دارد و آن هم افزایش تعداد مسلمانان نمازگزار است. تعداد مساجد در قرقیزستان بیشتر از تعداد مدارس است - 2800 مسجد در مقابل 2600 مدرسه. والدین بیش از پیش فرزندان خود را به مدارس دینی مختلف، از جمله مدارس زیرزمینی می‌فرستند که روندهای مخرب اسلام را آموزش می‌دهند. به علاوه، سرمایه‌گذاری‌های سخاوتمندانه از سوی حامیان مختلف خارجی در کار است.

این مبنایی برای افراط‌گرایی مذهبی است که ممکن است در سال‌های آینده خود را نشان دهد. امید چندانی به نیروهای امنیتی، به ویژه پلیس نیست، زیرا تا نیمی از پرسنل کلانتری‌ها در روزهای جمعه در مساجد ناپدید می‌شوند.

منبع:

https://asia-today.news/20032025/5753/