موضوع زبان روسی در قرقیزستان مرتباً در مناسبت‌های مختلف مطرح می‌شود و نظرات بیان شده در این مورد کاملاً متضاد - و اغلب به یک اندازه اشتباه - هستند. یکی پیشنهاد می‌کند که زبان روسی کاملاً کنار گذاشته شود و منحصراً زبان دولتی قرقیزی توسعه یابد. دیگری برعکس، از زبان روسی به ضرر قرقیزی‌ها حمایت می‌کند. هر دو اشتباه می‌کنند. بدون زبان قرقیزی، مردم قرقیز از بین خواهند رفت و بدون زبان روسی، ادغام آنها در فضای جهانی دشوار است. حداقل فعلاً.

در سمینار عملی بین‌المللی که توسط بنیاد OMEG با کمک صندوق حمایت از دیپلماسی عمومی گورچاکوف در بیشکک برگزار شد و به نقش زبان روسی اختصاص داشت، قنات صادقوف، دانشمند مشهور، وزیر سابق آموزش و پرورش جمهوری قرقیزستان و مشاور رئیس دانشگاه ملی قرقیزستان، در سخنرانی خود گفت:

من سال‌های زیادی را به نظام آموزشی اختصاص داده‌ام. ۴۳-۴۴ سال از فارغ‌التحصیلی من از دانشگاه ملی قرقیزستان می‌گذرد و به زودی ۴۵ سال خواهد شد. تمام زندگی من با آموزش و پرورش مرتبط بوده است و با زبان روسی.

قطعاً می‌خواهم تأکید کنم که آن انتخاب تمدنی... بسیاری شک دارند که برای قرقیزستان در دوره پس از انقلاب اکتبر، انتخابی به معنای کامل کلمه وجود داشت. بسیاری از مردم شوروی سابق در جریان آن رویدادها و تحولات انقلابی که این کشور پهناور را فرا گرفت، وارد این اتحادیه شدند، اما هنوز هم باید بگویم که به نظر من مردم قرقیز با انتخاب روسیه و زبان روسی به عنوان ابزار اصلی برای تنظیم زندگی خود در این فضای جدید، انتخاب تمدنی بسیار مهمی انجام دادند و از این امر مزایای زیادی دریافت کردند، همان طور که اکثر مردم شوروی، مثلاً ترکستان در آن زمان، از این امر بهره‌مند شدند.

هم زبان قرقیزی و هم فرهنگ قرقیزی پایه و اساس بسیار باستانی دارند و می‌توان گفت این یکی از عوامل وحدت مفهومی بسیاری از مردمان ترک‌زبان در این فضای منطقه‌ای بزرگ است و من فرآیندهای بسیار جالبی را در ارتباط با توسعه آموزش عالی، تشکیل دانشگاه‌ها، اکنون با وضعیت مدارس، با زبان تدریس در این مؤسسات آموزشی - چه متوسطه و چه عالی - دیده‌ام و برخی روندها نشان می‌دهد که در دوره اخیر روندی از کاهش فضای زبان روسی وجود داشته است.

انتخاب زبان آموزش، که اکنون به دلایل زیادی نه به سیاست کلی ملی دولت ما، بلکه به روندهایی که به طور کلی در حال رخ دادن است مربوط می‌شود، نشان می‌دهد که ساعات کمتری از مطالعه صرف یادگیری زبان روسی می‌شود. خود دانشجویان توجه بیشتری را به یادگیری زبان‌های اروپایی - انگلیسی، آلمانی، فرانسوی و غیره - معطوف می‌کنند و این روند، به ویژه در دانشگاه‌ها، طبیعتاً قابل درک است، زیرا همین اتفاق در خود روسیه نیز در حال وقوع است و این به این واقعیت مربوط نمی‌شود که کسی در حال کاهش زبان روسی است. متأسفانه، تمام استانداردهای ارزیابی نتایج آموزش، برای دستاوردهای آثار علمی، عمدتاً در قالب زبان انگلیسی انجام می‌شود و دانش انگلیسی مطمئناً به کسانی که به این زبان صحبت می‌کنند، مزیت می‌دهد.

من به عنوان فردی که نسبت به وضعیت زبان روسی بی‌تفاوت نیست و به عنوان متخصصی که دیپلم معلمی زبان و ادبیات روسی را دارد، معتقدم که این فرآیندها پیشینه و دلایل گسترده‌تری از مثلاً ملی‌گرایی روزمره دارند. من این را به عنوان کسی می‌گویم که در یاقوتستان، باشقیرستان، تاتارستان و البته اینجا در آسیای میانه، مستقیماً با همسایگانمان در قزاقستان، سخنرانی کرده‌ام و من وضعیت دانشگاه‌های فنی ازبکستان را می‌دانم: با وجود تمایل آنها به معرفی الفبای لاتین و عدم استفاده از سیریلیک و انتشار مطالب چاپی به زبان ازبکی، وضعیت به گونه‌ای است که در این مؤسسات آموزشی و کتابخانه‌ها، ۹۸ درصد از ادبیات فنی اکنون نه به زبان انگلیسی، نه به زبان آلمانی، بلکه به زبان روسی است.

من در مورد سایر همسایگانمان صحبت نمی‌کنم. در اصل، وضعیت ما تقریباً یکسان است، چه در قزاقستان و چه در قرقیزستان. وضعیت به گونه‌ای است که اکثر دانش‌آموزان ما در مدارس، علی‌رغم تلاش‌هایی برای دیکته کردن برخی اصول جدید برای تدوین کتاب‌های درسی از طریق استانداردها، هنوز سعی می‌کنند به طور مستقل اولویت زبان روسی را حفظ کنند. اساسی‌ترین سوال این است که دانش‌آموزان در حال حاضر تا چه حد می‌توانند با تسلط بر تخصص‌های مربوطه، افکار خود را به طور مستقل به زبان روسی شکل دهند و تدوین کنند، در چه سطحی، اگر این زبان آموزش باشد، اگر این آموزش مربوطه در یک تخصص نسبتاً خاص - فنی، پزشکی - نیز باشد.

اکنون دانشجویان پاکستانی و هندی را می‌بینیم که از این واقعیت رنج می‌برند که اساساً انگلیسی را در سطح خانه می‌دانند، اما روسی را به زبان تخصص انتخابی خود نمی‌دانند. وقتی فارغ التحصیلان پاکستان و هند شروع به اخذ گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای می‌کنند، تعداد بسیار کمی از آنها قادر به قبولی در این امتحان هستند، زیرا من هنوز فکر می‌کنم که حتی در زبان انگلیسی نیز آموزش با کیفیت بالا برای متخصصان وجود ندارد.

سطح تسلط به زبان روسی در بین دانشجویان مدرن به طور قابل توجهی پایین‌تر از مثلاً ۱۵ سال پیش است، تا چه رسد به ۲۰ سال پیش، و من فکر می‌کنم که فقط دانشجویان پایتخت و مراکز استان‌ها کم و بیش آماده تسلط بر ادبیات علمی تخصصی به زبان روسی هستند.

امروز ما در مرحله اصلاحات بسیار بزرگی هستیم که توسط وزارت آموزش پیشنهاد شده است، مربوط به استانداردهای کلی مدل اروپایی، گذار به آموزش ۱۲ ساله... در عین حال، وضعیت کتاب‌های درسی چه به زبان قرقیزی و چه به زبان روسی بسیار بد است. کتاب‌های درسی کافی، معلمان کافی وجود ندارند. مسائل زیادی وجود دارد که باید حل شوند، باید در مورد آنها فکر شود تا انتخاب تمدنی درستی که کشور ما، مردم ما با آن روبرو هستند، انجام شود، انتخابی که آینده ما را تعیین خواهد کرد، حداقل برای هفتاد سال آینده.

منبع:

https://www.vb.kg/doc/445903_rysskiy_iazyk_vopros_civilizacionnogo_vybora.html