شبکه ها و مراکز مطالعاتی لیبرال و سکولار در عراق

از سال 2022 چندین مرکز مطالعاتی و شبکه ی ماهواره ای جدید در عراق تاسیس شده اند که تاثیر گسترده ای بر فضای فکری شیعیان عراق داشته اند. ویژگی اصلی این مراکز و شبکه ها این است که هم «شیعی» و هم «مخالف خط انقلابی» هستند و تاثیر آنها نیز روز به روز بیشتر می شود. در این گزارش به شکل خلاصه به بررسی مهمترینِ این مراکز می پردازیم و در گزارش های بعدی جزئیاتی در مورد شبکه های مربوطه تقدیم خواهیم کرد.


1- مرکز البیان
این مرکز وابسته به برخی از جریان های شیعی غیر انقلابی و نزدیک به فضای بین المللی است. مسئول این مرکز «علی طاهر حمود» نام دارد. این مرکز هیچ توجهی به مفاهیم مقاومت، اسلام، یا اسلام سیاسی ندارد، بلکه اکثر موضوعات مورد توجه آن به نزدیکی با غرب و اروپا و کیفیت ادغام شیعیان در محیط عربی و بین المللی ارتاباط دارد. 
مقر این مرکز در حال حاضر در دانشگاه «البیان» متعلق به "الاسدی" است. برنامه ها و پروژه های این مرکز با سفارت انگلیس هماهنگ می شود و ارتباطات گسترده ای با مراکز بین المللی دارد.
مرکز البیان کتاب هایی با مضمون حمله به اسلام سیاسی و اسلامگرایان عراقی تالیف کرده و به زودی گزارش مفصلی در مورد فعالیت ها و انتشارات این مرکز تهیه خواهیم کرد.
این مرکز از نویسندگان و پژوهشگران شیعه و سنی استفاده می کند و نظرات آن تفاوتی با نظرات آمریکایی ها در مورد روند سیاسی عراق و نقش ایران در منطقه ندارد.

2- مرکز رواق بغداد
مسئول این مرکز «دکتر عباس العنبوری»، و مقر آن در منطقه ی عرصات بغداد است. این مرکز رویکردهای لیبرالی آشکاری دارد و اکثر همایش ها و انتشارات آن همسو با تفکرات تشیّع غربی است. برخی از کتاب های این مرکز در مورد «جریان اصلاح طلب ایران» است، از جمله کتابی در مورد آقای «ظریف» و همچنین کتاب هایی که  درمورد زندانیان کُرد در زندان اوین ایران صحبت می کنند.
مرکز رواق در انتشارات و مطالعات خود اهتمام ویژه ای به تمدن و ارزش های غیر اسلامی عراق دارد، با اینکه آقای «عباس العنبوری» فردی متدین و از شخصیت های نزدیک به سید محمد رضا سیستانی است. اما به طور کلی اعتقادی به اسلام سیاسی ندارد، و معتقد است که شیعیان باید به جامعه ی فرهنگی و سیاسی غربی و اروپایی نزدیک شوند.
مرکز رواق دعوتنامه های متعددی برای سفر به اروپا و انگلیس دریافت کرده و با مقامات مهمی در لندن دیدار کرده است.
تمام انتشارات مرکز رواق هیچ ارتباطی به تجربه ی سیاسی اسلامی شیعیان عراق ندارد و بودجه ی آن توسط شرکت های بین المللی و صندوق های کمک اروپایی تامین می شود.

3- مرکز البیدر
ریاست این مرکز را «دکتر اسامه شبیب» و «دکتر اسامه» به عهده دارند. دکتر اسامه انسانی مومن و اسلامگرا و ولایتمدار است، اما این مرکز هیچ اهتمامی به اسلام سیاسی و مقاومت ندارد، و به جناح لندن حزب الدعوه نزدیک است. بودجه ی این مرکز توسط «دکتر طارق نجم» تامین می گردد.
به طور کلی این مرکز را نمی توان یک مرکز اسلامگرا و یا لیبرال توصیف کرد، بلکه به عنوان یک مرکز میانه رو تلاش می کند در اکثر انتشارات خود از مفاهیم نزدیک به مقاومت فاصله بگیرد.

4- مرکز الرافدین
این مرکز که زیر نظر «زید الطالقانی» فعالیت می کرد، یک مرکز کاملا سکولار و یکی از بازوهای سفارت آمریکا در عراق به شمار می رفت. فعالیت ها و نقش گسترده ی مرکز الرافدین تا زمان حبس رئیس آن مورد توجه بسیاری از رسانه های داخلی و خارجی بود. اما پس از حبس زید الطالقانی، این مرکز به حاشیه رفت و شاید بتوان گفت که مرکزهایی مانند «البیان» و «رواق بغداد» جایگزین آن شده اند.

5- انکی:
این مرکز وابسته به جریان حکمت و تحت مدیریت «سید حسام الدین» فعالیت می کند. کتاب های این مرکز به خط سیاسی شیعی لیبرال نزدیک است و عموما تلاش می کند افکار و ایده های سید عمار حکیم را نظریه پردازی و ترویج کند.

6- مرکز امور خارجی
این مرکز توسط «یوسف الحسن» از شخصیت های نزدیک به سید عمار حکیم اداره می شود. این مرکز همایش های متعددی با حضور سفرای انگلیس و آلمان برگزار کرده است. می توان گفت که موضوعات و رویکردهای این مرکز با توجه به همایش ها آن، به اهداف و رویکردهای سفارت انگلیس و سفارت آمریکا نزدیک است.

7- نارام سین
این مرکز توسط «حیدر البرزنچی» اداره می شود و «عباس العرداوی» و «هاشم الکندی» نیز در این زمینه به او کمک می کنند. مقر این مرکز در منطقه ی الجادریه قرار دارد.
این مرکز هیچ نشریه و کتابی ندارد و روابط نزدیکی با جریان های سنی برقرار کرده است.
همچنین مسئولین این مرکز با برخی از شخصیت های سنی بخصوص چهره های محور «خمیس الخنجر» دیدار کرده اند و چند سفر به اربیل داشته اند.
بارزترین فعالیت های آنها برگزاری همایش هایی با حضور شخصیت های شیعه و سنی و کرد است، و یک همایش برای کردهای اربیل در نجف برگزار کرده اند. شخصیت های کردی حاضر در این همایش به مرجعیت آیت الله سیستانی حمله کرده و با اشاره به عدم اعتراض آیت الله سیستانی به احکام دادگاه فدرال عراق بر علیه اربیل، تاکید کردند که مرجعیت نجف اعتقادی به تساوی حقوق مردم عراق ندارد.
همچنین این مرکز در تاریخ 18/5/2024 کنفرانسی با موضوع «گفتگوی عراق و ترکیه» برگزار کرد که بودجه ی آن توسط سفارت ترکیه تامین شد و تعدادی از شخصیت های تُرک در آن حضور داشتند. سپس اعضای این مرکز در همایشی که توسط یک مرکز مطالعاتی وابسته به وزارت امور خارجه ی ترکیه در تاریخ 17/2/2025 در آنکارا برگزار شد حضور پیدا کردند.
به نظر می رسد اکثر افرادی که با حیدر البرزنجی همکاری می کنند، اطلاعی از اهداف و منابع مالی این مرکز ندارند، اما طبق گزارش های موثق، حیدر البرزنجی و هاشم الکندی روابط مشکوک و نامطلوبی با طرف های سنی و خارجی دارند.
................
توضیحات:
1- این مراکز در مقایسه با مراکز اسلامگرای شیعی بودجه های سنگینی دارند و توانسته اند با انتشارات و همایش های خود نفوذ و حضور قابل توجهی در میان نخبگان و دانشگاهیان داشته باشند.
2- این مراکز (به استثنای مرکز البیدر) روابط آشکاری با سفارتخانه های انگلیس و روسیه و مصر و امارات و عربستان دارند.
3- متاسفانه مشاهده شده است که برخی از این همایش ها دارای رویکردهای سکولار هستند و هدف آنها جدا کردن شیعیان عراق از ایران و انقلاب اسلامی و ولایت فقیه است. به همین دلیل سعی داریم ارتباط خود با آنها را حفظ کنیم تا اطلاعات بیشتری در مورد رویکردها و اهداف آنها به دست آوریم.
4- پیش بینی می شود که این مراکز به تدریج نفوذ و حضور بیشتری در جامعه ی عراق داشته باشند.
5- مراکز دیگری نیز با همین رویکردها فعالیت می کنند که به زودی با تکمیل اطلاعات، گزارش مربوط به آنها تنظیم و ارسال خواهد شد.
6- نکته ی مهم این است که مسئولین مربوطه لازم است به تاسیس و فعالیت گسترده ی این مراکز در عراق توجه داشته باشند، بخصوص اینکه هدف مشترک این مراکز، ترویج تفکرات سکولار و لیبرال در میان شیعیان عراق است.

کد خبر 23799

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
5 + 5 =