پس‌زمینه تاریخی 

پس از تأسیس پاکستان، ایالت قلات از ۱۵ اوت ۱۹۴۷ تا ۲۷ مارس ۱۹۴۸ به مدت ۲۲۷ روز به عنوان یک دولت مستقل و خودمختار باقی ماند. این وضعیت مشابه با ایالت حیدرآباد (دکن) بود که در ابتدا از پیوستن به هند امتناع کرد. 

از نظر جغرافیایی، بلوچستان بین سه کشور تقسیم شده است: 

- پاکستان (استان بلوچستان) 

- ایران (استان سیستان-بلوچستان) 

- افغانستان (استان‌های نیمروز، هلمند و قندهار) 

این پرسش که آیا خان قلات، احمدیار خان، قصد داشت بلوچستان را به هند ملحق کند یا خیر، یکی از مباحث جنجالی تاریخ منطقه است. 

حمایت جناح از بلوچستان مستقل 

محمدعلی جناح، بنیان‌گذار پاکستان، در سال ۱۹۴۷ به حکومت‌های قلات و حیدرآباد مشاوره حقوقی داد که پس از خروج بریتانیا، آن‌ها می‌توانند به عنوان دولت‌های مستقل و خودمختار باقی بمانند. 

اما در ۱۳ سپتامبر ۱۹۴۸، هند با یک حمله نظامی بزرگ، حیدرآباد را ضمیمه خاک خود کرد. هم‌زمان، سرنوشت قلات همچنان نامشخص بود. 

مارتین اکسمان، دانشمند آلمانی و متخصص علوم سیاسی، در کتاب خود "بازگشت به آینده: حکومت قلات و پیدایش ناسیونالیسم بلوچ (۱۹۱۵-۱۹۵۵)" می‌نویسد: 

"در ۲۰ مارس ۱۹۴۸، خان قلات با پیوستن به پاکستان موافقت کرد. او پس از ناامیدی از هند و افغانستان، این تصمیم را گرفت، زیرا امیدوار بود از آن‌ها برای حفظ استقلال خود کمک بگیرد." 

این روایت نشان می‌دهد که خان قلات ابتدا از هند و افغانستان برای حفظ استقلالش درخواست حمایت کرد، اما پس از شکست مذاکرات، به پاکستان پیوست. 

آیا خان قلات به دنبال نزدیکی با هند بود؟ 

یعقوب خان بنگش، تاریخ‌نگار پاکستانی، در کتاب خود "یک ماجرای شاهزادگی" می‌نویسد: 

- حزب ملی ایالت قلات (KSNP) در سال ۱۹۴۵ در کنفرانس مردمی ایالات هند که ریاست آن را جواهر لعل نهرو بر عهده داشت، شرکت کرد. 

- مسلم لیگ در بلوچستان حمایت مردمی نداشت. 

- KSNP طرفدار دموکراسی و ملی‌گرایی بود و تمایلی به پیوستن به پاکستان تحت رهبری مسلم لیگ نداشت. در عوض، یا می‌خواست به هند نزدیک شود یا یک دولت مستقل تشکیل دهد. 

مبارک علی، تاریخ‌نگار مشهور پاکستانی، می‌گوید: 

> "بلوچستان طرفدار پیوستن به پاکستان نبود، بلکه این امر به اجبار صورت گرفت. خان قلات خواهان استقلال بود، اما پاکستان این را نمی‌پذیرفت." 

چرا جناح موضع خود را تغییر داد؟ 

در حالی که محمدعلی جناح در ابتدا از استقلال قلات حمایت می‌کرد، اما بعداً بر پیوستن این ایالت به پاکستان تأکید کرد. دلیل این تغییر موضع می‌تواند اهمیت ژئوپلیتیکی بلوچستان و نیاز پاکستان به یکپارچگی داخلی باشد. 

T.C.A. Raghavan، مورخ و سفیر سابق هند در پاکستان، می‌گوید: 

"جناح در ابتدا طرفدار استقلال قلات بود، اما پس از سال ۱۹۴۷، نظر خود را تغییر داد." 

آیا خان قلات پیشنهاد پیوستن به هند را داد؟ 

V.K. Menon، دیپلمات هندی، در ۲۷ مارس ۱۹۴۸ در یک کنفرانس مطبوعاتی ادعا کرد که: 

"خان قلات دو ماه قبل از آن با دهلی‌نو تماس گرفته و خواستار الحاق بلوچستان به هند شده بود، اما این درخواست رد شد." 

اما میر گل خان نصیر، مورخ بلوچ، در کتاب خود "تاریخ بلوچستان" این ادعا را رد می‌کند و می‌نویسد: 

"این یک دروغ آشکار بود که هدف آن ایجاد دشمنی بین قلات و پاکستان بود." 

علاوه بر این، لارنس گریفیتی اسمیت، کمیسر عالی بریتانیا در پاکستان، بیان می‌کند که: 

"خان قلات نه خواهان پیوستن به هند بود و نه به افغانستان، بلکه نام این کشورها را به عنوان یک تاکتیک چانه‌زنی در مذاکرات با پاکستان مطرح می‌کرد." 

نتایج پیوستن قلات به پاکستان 

- در سال ۱۹۵۶، پاکستان اولین قانون اساسی خود را تصویب کرد و پس از آن، ارتش و دیوان‌سالاری نفوذ بیشتری در ایالات سابق شاهی به دست آوردند. 

- در قلات، فعالیت‌های سیاسی محدود شد و برخی گروه‌های بلوچ به مخالفت با دولت پاکستان پرداختند. 

- ناسیونالیست‌های بلوچ همچنان معتقدند که الحاق قلات به پاکستان به اجبار صورت گرفته است. 

T.C.A. Raghavan می‌گوید: 

"تا زمانی که پاکستان به بلوچستان فقط از دید امنیتی و نظامی نگاه کند، این مسئله حل نخواهد شد." 

نتیجه‌گیری 

آیا خان قلات می‌خواست بلوچستان را به هند ملحق کند؟ 

هیچ مدرک تاریخی معتبری این ادعا را تأیید نمی‌کند. 

- خان قلات در اصل به دنبال حفظ استقلال قلات بود. 

- او برای حفظ این استقلال، سعی کرد از هند و افغانستان حمایت بگیرد، اما درخواست رسمی برای پیوستن به هند وجود ندارد. 

- ادعاهای هند، مانند اظهارات V.K. Menon، توسط مورخان بلوچ رد شده است. 

این واقعه یک نقطه عطف مهم در روابط بلوچستان و پاکستان بود و پیامدهای آن هنوز در سیاست‌های امروز بلوچستان مشهود است.

https://www.bbc.com/urdu/articles/c2418dd44m6o?at_campaign=ws_whatsapp