تاریخ کاتولیسیسم در قزاقستان
دوره اولیه (قرون سیزدهم تا نوزدهم)
نخستین کاتولیک‌ها در دوران قرون وسطی در سرزمین‌های قزاقستان کنونی حضور یافتند. این افراد عمدتاً بازرگانان اروپایی و مبلغانی بودند که از طریق جاده ابریشم سفر می‌کردند. در قرن سیزدهم، فرقه‌های فرانسیسکن و دومینیکن تلاش کردند مسیحیت را در میان قبایل کوچ‌نشین محلی گسترش دهند، اما این مأموریت گسترش چشمگیری نیافت.
حضور برجسته‌تر کاتولیک‌ها با امپراتوری روسیه پیوند خورده است. در قرن‌های هجده و نوزده، لهستانی‌ها، لیتوانیایی‌ها، آلمانی‌ها و دیگر اقوام غربی که پیرو کاتولیسیسم بودند، به قزاقستان تبعید شدند. بسیاری از آنان در قیام‌ها علیه حکومت تزاری، مانند قیام لهستان در سال ۱۸۶۳، شرکت داشتند.
دوران شوروی: آزار و بقا
پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷، کلیسای کاتولیک همچون سایر سازمان‌های مذهبی با سرکوب شدید مواجه شد. کلیساها بسته شدند، کشیش‌ها بازداشت یا تبعید شدند. دوران دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ بسیار دشوار بود و اکثر جوامع کاتولیکی نابود گردیدند.
مرحله‌ای تازه در زمان جنگ جهانی دوم آغاز شد، زمانی که آلمانی‌های کاتولیک از منطقه ولگا، لهستانی‌ها و اوکراینی‌های غرب شوروی به قزاقستان تبعید شدند. در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، چند جامعه کاتولیک زیرزمینی در جمهوری وجود داشت، اما ابراز علنی ایمان ممکن نبود.
دهه ۱۹۹۰ تا امروز
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱، کلیسای کاتولیک فعالیت آزادانه‌ای را آغاز کرد. در همان سال، رسالت دینی قزاقستان آغاز شد و در سال ۱۹۹۹، پاپ ژان پل دوم یک اسقف‌نشین کامل با مرکزیت در شهر کاراگاندا ایجاد کرد. سفر پاپ ژان پل دوم به قزاقستان در سال ۲۰۰۱ رویدادی مهم برای کاتولیک‌های محلی بود. او با نورسلطان نظربایف رئیس‌جمهور وقت دیدار کرد و مراسم عشای ربانی را در میدان شهر آستانه برگزار کرد و ده‌ها هزار مسیحی در آن شرکت کردند.
وضعیت کنونی کلیسای کاتولیک در قزاقستان
تعداد مسیحیان کاتولیک و ترکیب قومی
بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۳، حدود ۲۵۰٬۰۰۰ کاتولیک در قزاقستان زندگی می‌کنند (حدود ۱٫۳٪ جمعیت کشور). بیشتر آن‌ها از اقوام لهستانی، آلمانی، لیتوانیایی، اوکراینی و همچنین قزاق‌های کاتولیک و اقوام دیگر هستند.
ساختار کلیسای کاتولیک در قزاقستان
قزاقستان بخشی از استان کلیسایی آسیای مرکزی است که کشورهای ازبکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان را نیز شامل می‌شود. در کشور سه اسقف‌نشین و یک فرااسقف‌نشین فعالیت دارند:
1. فرااسقف‌نشین مریم مقدس در آستانه
- کلیسای جامع: کلیسای مریم مقدس در آستانه
- فرااسقف: توماش پتاه (از سال ۲۰۲۱)
- منطقه تحت پوشش: مناطق شمالی و مرکزی کشور
۲. اسقف‌نشین کاراگاندا
- کلیسای جامع: کلیسای جامع سنت یوسف در کاراگاندا
- اسقف: یان پاول لنگا
- منطقه: استان‌های کاراگاندا، شرق قزاقستان و پاولودار
۳. اسقف‌نشین آلماتی
- کلیسای جامع: کلیسای تثلیث مقدس در آلماتی
- اسقف: خوسه لوئیس مومبیلا سیرا
- منطقه: جنوب قزاقستان
۴. اداره روحانی آتیراو (غرب قزاقستان)
- سرپرست: اسقف داریوش بورساک
تعداد اجتماع و کلیساها
تا سال ۲۰۲۳، در قزاقستان:
- بیش از ۷۰ اجتماع فعال وجود دارد
- حدود ۵۰ کلیسا و عبادتگاه
- ۳ کلیسای جامع اصلی (در آستانه، کاراگاندا و آلماتی)
افزون بر این، فرقه‌های مذهبی نظیر فرانسیسکن‌ها، سالزیان‌ها، خواهران نازارتی و سازمان‌های خیریه کاتولیک نیز فعالیت می‌کنند.
نقش کلیسای کاتولیک در جامعه
۱. زندگی معنوی و عبادات
مراسم کاتولیکی به زبان‌های مختلفی برگزار می‌شود:
- روسی (زبان اصلی عبادات)
- لهستانی (در مناطقی با جمعیت لهستانی)
- قزاقی (در برخی جماعت‌ها برای قزاق‌های کاتولیک)
- آلمانی، لیتوانیایی (در جوامع خاص)
۲. خدمات اجتماعی
کلیسای کاتولیک در فعالیت‌های خیریه فعال است:
- کمک به نیازمندان (آشپزخانه‌های خیریه، توزیع لباس)
- حمایت از خانواده‌های پرجمعیت
- مراکز ترک اعتیاد
- کار با زندانیان
۳. گفت‌وگوی بین‌مذهبی
قزاقستان کشوری چندملیتی و چندمذهبی است و کلیسای کاتولیک در گفت‌وگوی بین‌ادیانی فعالانه شرکت دارد:
- با کلیسای ارتدوکس روسیه
- با سازمان‌های اسلامی (اداره دینی مسلمانان قزاقستان)
- با جوامع پروتستان
پاپ فرانسیس نقش قزاقستان را در گفت‌وگوی بین‌مذهبی بسیار ستود و در سال ۲۰۲۲ به منظور شرکت در اجلاس رهبران ادیان جهانی و سنتی از این کشور بازدید کرد.
چالش‌ها و چشم‌اندازها
با وجود افزایش آزادی مذهبی، کلیسای کاتولیک با چالش‌هایی روبه‌رو است:
- مهاجرت کاتولیک‌ها (بسیاری از آلمانی‌ها و لهستانی‌ها به اروپا مهاجرت می‌کنند)
- کمبود کشیش (بسیاری از جماعت‌ها توسط مبلغین خارجی اداره می‌شوند)
- رقابت با دیگر مذاهب (به‌ویژه شاخه‌های پروتستان)
با این حال، کاتولیک‌های قزاقستان همچنان بخش فعالی از جامعه هستند و ایمان و سنت‌های خود را حفظ می‌کنند.
نکته:
جامعه کاتولیک در قزاقستان با وجود در اقلیت بودن، از پیشینه‌ای تاریخی و فرهنگی عمیق برخوردار است. از نخستین تماس‌ها در قرون وسطی تا دوران سخت سرکوب شوروی و از احیای دوباره پس از استقلال کشور تا مشارکت فعال در زندگی معنوی، اجتماعی و بین‌مذهبی، کاتولیک‌ها همواره نشان داده‌اند که می‌توانند در چارچوب جامعه‌ای چندقومیتی و چندمذهبی حضوری سازنده و تأثیرگذار داشته باشند. در کنار اکثریت ارتدوکس مسیحی در کشور، جامعه کاتولیک نمونه‌ای دیگر از تنوع دینی قزاقستان است که با تأکید بر خدمت، گفتگو و همزیستی، در مسیر تقویت همبستگی اجتماعی گام برمی‌دارد. گرچه با چالش‌هایی نظیر مهاجرت و کمبود نیروی روحانی روبه‌رو هستند، اما کلیسای کاتولیک با اتکا به ریشه‌های تاریخی خود و تعامل با سایر ادیان، چشم‌اندازی روشن برای آینده دارد.
آستانه قزاقستان
منبع:
نظر شما