تاریخ تلویزیون در پاکستان و چین به قرن بیستم بازمی‌گردد—پاکستان نخستین ایستگاه تلویزیونی خود را در لاهور در سال ۱۹۶۴ افتتاح کرد، در حالی که چین در سال ۱۹۵۸ پخش تلویزیونی خود را با تلویزیون پکن آغاز کرد که بعدها در سال ۱۹۷۸ به شبکه تلویزیونی مرکزی چین (CCTN) تغییر نام یافت. هر دو کشور از آن زمان به بعد چشم‌انداز رسانه‌ای پویایی را توسعه دادند. یک نقطه عطف مهم—اگرچه اکنون تا حد زیادی فراموش‌شده—در همکاری‌های صوتی و تصویری این دو کشور، در میانه دهه ۱۹۸۰ رخ داد، زمانی که PTV و CCTN با همکاری یکدیگر دو درام تلویزیونی برجسته به نام‌های "پیمان وفا" و "رشته‌ها و راه‌ها" را تولید کردند. این تولیدات مشترک به‌عنوان نمونه‌ای منحصربه‌فرد از همکاری فرهنگی، نماد پیوندهای عمیق دیپلماتیک و احساسی بین دو کشور بودند.
زمینه تاریخی و همکاری
در دهه ۱۹۸۰، تلویزیون پاکستان (PTV) دوران طلایی خود را سپری می‌کرد، در حالی که درام‌هایش به دلیل غنای ادبی و بازتاب فرهنگی مورد ستایش قرار می‌گرفتند. همزمان، چین در حال گسترش زیرساخت‌ها و برنامه‌های تلویزیونی خود بود. در چنین فضایی، همکاری بین PTV و CCTN منجر به خلق دو درام فرامرزی شد که نه‌تنها بازتابی از هم‌افزایی خلاقانه، بلکه تجلی‌ای از دیپلماسی فرهنگی بود.
۱. پیمان وفا – داستانی از ورزش و دوستی
مضمون و کارگردانی
"پیمان وفا" به کارگردانی مشترک خانم شو هوآن‌شی از چین و منظور قریشی از پاکستان ساخته شد. موضوع اصلی این درام ورزش هاکی روی چمن بود—ورزشی که در دهه ۱۹۸۰ پاکستان در آن پیشتاز جهانی بود و به‌تازگی در چین در حال گسترش بود.
داستان و بازیگران
روایت حول شخصیتی به نام شائو، یک بازیکن هاکی چینی می‌گردد که برای آموزش و هماهنگی با تیم ملی پاکستان به این کشور سفر می‌کند. دوستی او با بازیکنان پاکستانی، به‌ویژه شخصیت بازی‌شده توسط آصف رضا میر، استعاره‌ای از برادری بین دو ملت بود. نیلیما حسن نقش دکتری پاکستانی را ایفا کرد که برای یادگیری طب سوزنی به چین سفر می‌کند و این، تبادل فرهنگی را به داستان می‌افزاید.
بازیگرانی چون محمد قاوی خان، سبحانی بایونیس، و منظور قریشی در این درام حضور داشتند. حضور ستاره واقعی ورزش، سمیع‌الله خان، اعتبار و جذابیت بیشتری به آن بخشید. برای مخاطب پاکستانی، این درام نخستین تجربه تماشای هاکی روی یخ بود که با مهارت توسط گروه‌های فیلمبرداری هر دو کشور ضبط شده بود.
پذیرش و میراث
این درام به‌دلیل فیلمبرداری زیبا و نمایش جذاب دیپلماسی ورزشی مورد تحسین قرار گرفت. ترکیبی منحصر به‌فرد از ورزش، کنجکاوی فرهنگی و روایت احساسی را ارائه می‌داد.
۲. رشته‌ها و راه‌ها – داستانی میان‌نسلی از ارتباط
مفهوم و کارگردانی
دومین تولید مشترک، "رشته‌ها و راه‌ها"، به کارگردانی بختیار احمد، با اقتباس از ایده‌ای از عبیدالله بیگ و کنور آفتاب احمد و با فیلمنامه‌ای از تاج حیدر ساخته شد. این درام روابط شخصی و خانوادگی را از دریچه ساخت بزرگراه قراقروم (که به بزرگراه دوستی نیز معروف است) بررسی می‌کند—جاده‌ای که به‌صورت نمادین و فیزیکی پاکستان و چین را به هم متصل می‌کند.
داستان و شخصیت‌ها
داستان زندگی درهم‌تنیده سه نسل از خانواده‌های پاکستانی و چینی را از دوران پیش از تشکیل پاکستان روایت می‌کند. شخصیت‌ها با ازدواج‌های فرامرزی، جدایی‌های خانوادگی و آرزوهای اتصال مجدد روبه‌رو هستند. شخصیت اصلی، ارسلان، با بازی بهروز سبزواری، مهندسی مشتاق از هنزه است که عاشق چینگ‌می (با بازی لی شی‌جی، خواننده اپرای چینی) می‌شود—دانشجوی تبادلی چینی که برای یادگیری زبان اردو به پاکستان آمده است.
تسلط لی شی‌جی بر زبان اردو و اجرای پر احساسش، به نقش او واقع‌گرایی قابل توجهی بخشید. بازیگران باسابقه‌ای چون قاضی واجد و نیّر کمال، به این داستان میان‌نسلی عمق و سنگینی ویژه‌ای دادند. نقطه اوج درام، صحنه‌ای درخشان از رانش زمین در بزرگراه قراقروم بود که در آن ارسلان جان خود را برای نجات همتایان چینی‌اش به خطر می‌اندازد.
همکاری در تولید
این درام در هر دو کشور فیلمبرداری شد و نمونه‌ای درخشان از همکاری فرامرزی بود. تکنسین‌ها، طراحان صحنه و موسیقی‌دانانی از هر دو کشور به‌صورت هماهنگ کار کردند. ترانه آغازین، ساخته نثار بزمی و با صدای سلیم شهزاد، بار احساسی داستان را افزایش داد.
تأثیر فرهنگی
درام، قدرت نمادین زیرساخت‌هایی چون KKH در نزدیکی ملت‌ها و مردمان را یادآور شد. اهمیت رؤیاهای مشترک، فداکاری‌ها و استواری پیوندهای انسانی فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی را برجسته ساخت.
بازتاب‌هایی از سوی عوامل و بازیگران
قاضی واجد زمانی اشاره کرد که کار در چین، برجسته‌ترین تجربه حرفه‌ای او بوده است. کارگردان بختیار احمد با علاقه از گرمی استقبال و تحسین هنرمندان پاکستانی در چین یاد می‌کرد. گزارش‌ها حاکی از آن بود که مردم چین مجذوب فرهنگ پاکستان، کریکت، و بازیگران تلویزیونی آن بودند—بازتابی از ظرفیت دیپلماسی مردمی از طریق هنر.
چشم‌انداز کنونی و فرصت‌های آینده
با وجود موفقیت و استقبال مثبت از این دو درام پیشگامانه، در دهه‌های بعدی هیچ تولید مشترک عمده‌ای بین دو کشور صورت نگرفته است. این خلأ در تضاد با صنعت تلویزیونی پررونق امروزی در هر دو کشور قرار دارد. با بیش از ۳۰۰۰ ایستگاه تلویزیونی در چین و یک رسانه خصوصی پرشور در پاکستان، بستر همکاری‌های آینده از هم‌اکنون فراهم است.
فرصت‌هایی برای آینده:
- تولیدات مشترک با محوریت پروژه CPEC و تقاطع‌های فرهنگی
- درام‌های تاریخی مشترک درباره جاده ابریشم و پیوندهای بودایی-گنداره‌ای
- مینی‌سریال‌هایی برای جوانان درباره تبادل زبانی و زندگی دانشجویی
- مجموعه‌های مستند درباره پروژه‌های زیست‌محیطی و توسعه مشترک
نتیجه‌گیری
تولیدات مشترک تلویزیونی پاکستان و چین در قالب "پیمان وفا" و "رشته‌ها و راه‌ها" نمونه‌هایی ابتدایی و درخشان از دیپلماسی رسانه‌ای و همکاری هنری بودند. این درام‌ها نه‌تنها ارزش‌های مشترک و پیوندهای احساسی را به نمایش گذاشتند، بلکه الهام‌بخش احترام و کنجکاوی متقابل نیز شدند.
با رشد پلتفرم‌های دیجیتال و علاقه جهانی به روایت‌های جنوب و شرق آسیا، ظرفیت بالایی برای احیای چنین همکاری‌هایی وجود دارد. تولیدکنندگان محتوا در هر دو کشور باید به این تلاش‌های اولیه نگاه کنند—نه به‌عنوان تاریخ، بلکه به‌عنوان نقشه‌ای برای آینده. در جهانی که با گسست‌های فرهنگی روبه‌روست، چنین تولیدات مشترکی می‌توانند راهی برای شراکت دوباره از مسیر داستان‌پردازی فراهم آورند.
نظر شما