ریشه‌های ایده: احترام به سنت و دین
در بسیاری از کشورهای جهان، به‌ویژه در آسیا و خاورمیانه، ایجاد فضاهای اختصاصی برای بانوان در حمل‌ونقل عمومی، سال‌هاست که به عنوان یک سیاست موفق اجرا می‌شود. برای نمونه، چنین واگن‌هایی سال‌هاست که در ایران، ژاپن، مصر، هند، اندونزی و کشورهای دیگر فعال هستند. هرچند این ایده جدید نیست، اما همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است؛زیرا در شرایط ازدحام و شهرنشینی فزاینده، این اقدام به بانوان کمک می‌کند تا احساس راحتی، امنیت و حتی آزادی بیشتری داشته باشند.
قزاقستان، کشوری سکولار با ریشه‌های عمیق فرهنگی و دینی، به‌ویژه در مناطق روستایی و نواحی بومی، با چالش‌هایی روبروست که نیاز به توازن میان استانداردهای نوین و هویت فرهنگی را الزامی می‌سازد. واگن‌های ویژه بانوان نه یک جداسازی، نه یک محدودیت و نه نشانه‌ای از اجبار هستند؛ بلکه نشانه‌ای از انتخاب، امکانی است که بر پایه احترام به خواسته‌ها و نیازهای زنان بنا شده است.
چرا واگن‌های بانوان گامی رو به جلو هستند، نه عقب‌گرد؟
نخست باید تأکید کرد که این اقدام نوعی تفکیک اجباری نیست، بلکه یک انتخاب داوطلبانه است. هر زن می‌تواند واگن بانوان را انتخاب کند اگر احساس راحتی بیشتری در آن دارد، یا اینکه همچنان در واگن‌های عمومی سفر کند و هیچ الزامی در کار نیست. این تصمیم، افزوده ای است بر گزینه‌های موجود، نه کاستن از آزادی‌ها.
دوم اینکه، واگن‌های بانوان سطح امنیت را افزایش می‌دهند. طبق آمار، بیشتر موارد آزار و اذیت در حمل‌ونقل عمومی در ساعات شلوغی و ازدحام رخ می‌دهند. وجود فضای جداگانه برای بانوان، چنین خطراتی را به حداقل می‌رساند و محیط آرام و امن‌تری برای سفر فراهم می‌سازد. این موضوع به‌ویژه برای مادران با فرزندان، دختران جوان و زنان مسن از اهمیت بالایی برخوردار است.
افزون بر این، واگن‌های بانوان اجازه می‌دهند که مرزهای شخصی و معیارهای دینی به‌ویژه در اسلام رعایت شود. همان‌گونه که می‌دانیم، اسلام بر احترام به زن، بدن او و انتخاب‌هایش تأکید دارد. بسیاری از زنان مسلمان، چه در قزاقستان و چه در ایران، در فضایی که به مرزهای آن‌ها احترام گذاشته می‌شود احساس آرامش درونی می‌کنند؛ فضایی که در آن می‌توانند آزادانه‌تر حرکت کنند، بدون ترس از نگاه‌های قضاوت‌گر یا توجه ناخواسته.
واکنش عمومی در قزاقستان: شگفت‌آور و مثبت
نکته قابل توجه این است که این نوآوری با استقبال مثبتی از سوی مردم قزاقستان روبه‌رو شد. کاربران شبکه‌های اجتماعی، روزنامه‌نگاران و فعالان اجتماعی، به‌ویژه زنان از این طرح حمایت کردند. بسیاری تأکید داشتند که واگن‌های بانوان تنها یک اقدام کاربردی نیستند، بلکه نمادی از احترام به زن به‌عنوان یک فرد مستقل هستند؛ به‌ویژه در شرایطی که بحث امنیت شخصی زنان، به یکی از مسائل روز در جامعه تبدیل شده است.
فرهنگ قزاق از دیرباز برای مقام زن احترام قائل بوده است. زن در جامعه قزاق نه تنها مادر و نگهبان خانه نیست، بلکه حامل سنت، خرد و نیروی درونی است. از این‌رو، تلاش برای فراهم‌سازی شرایط امن و راحت برای او، نه به عنوان محدودیت، بلکه به عنوان نشانه‌ای از توجه، حمایت و ارزش‌گذاری تلقی می‌شود.
تجربه ایران و شباهت‌های فرهنگی
شایسته است که نگاهی به تجربه ایران بیندازیم. در ایران، واگن‌های مترو و اتوبوس ویژه بانوان سال‌هاست که مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اقدام نه تنها به‌عنوان شکلی از محدودیت تلقی نمی‌شود، بلکه زنان خود از وجود چنین فضایی ابراز رضایت می‌کنند. به‌ویژه که این روند با نرمی، احترام و بدون اجبار اجرا می‌شود. این تجربه می‌تواند برای قزاقستان نیز مفید باشد، به‌ویژه زمانی که تصمیم به گسترش این سیستم در مناطق مختلف کشور گرفته شود.
مزایای اجتماعی و فرهنگی: مروری کوتاه
- افزایش اعتماد عمومی به سیستم حمل‌ونقل ریلی، به‌ویژه از سوی زنان و خانواده‌ها.
- تقویت تصویر دولت به‌عنوان حامی حقوق فردی، از جمله حق امنیت و آسایش.
- حفظ و ترویج ارزش‌های فرهنگی و دینی، به‌ویژه در میان جوامع مسلمان.
- ترویج هنجارهای اجتماعی مثبت مبتنی بر احترام، انتخاب و مسئولیت‌پذیری.
پروژه آزمایشی در مسیر آلماتی – آستانه، موفقیت خود را نشان داده است. اکنون بحث‌هایی در جریان است تا این طرح به مسیرهای پر رفت‌وآمد دیگر مانند چیمکنت، آکتوبه، قراغنده و اوست-کامناغورسک نیز گسترش یابد.
با این حال، مهم است که همراه با اجرای این واگن‌ها، کمپین‌های اطلاع‌رسانی نیز به راه افتد: باید به مردم توضیح داد که این اقدام چرا مهم است، باورهای نادرست را اصلاح کرد، ترس‌ها را از میان برداشت و سوءتفاهم‌ها را برطرف نمود. گفت‌وگوی اجتماعی، کلید پذیرش پایدار این نوآوری است.
نکته:
راه‌اندازی نخستین واگن‌های بانوان در قزاقستان، گامی خردمندانه، متوازن و پیشرو است که در آن احترام به سنت‌های فرهنگی و دینی، معیارهای امنیتی مدرن و حقوق بشر در هم آمیخته‌اند. این پروژه نه نشانه‌ای از جداسازی، بلکه نشانه‌ای از آزادی انتخاب، توجه، حمایت و در نهایت، احترام است.
مردم قزاقستان امیدوارند که چنین طرح‌هایی به‌مانند پلی میان گذشته و آینده، میان سنت و نوسازی عمل کنند.
احترام به زن، یعنی احترام به خود جامعه. و قزاقستان با برداشتن این گام، نشان می‌دهد که راهش، راه هماهنگی و کرامت فرهنگی است.
آستانه قزاقستان
منبع:
https://vecher.kz/ru/article/jenskie-vagony-nabiraiut-populiarnost-v-kazahstane.html
https://www.currenttime.tv/a/kazakhstan-asia-women-rights/32983574.html
https://tengrinews.kz/my-country/v-kakih-poezdah-kazahstana-est-jenskie-vagonyi-559208/
نظر شما